Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ռազմավարությունը փոփոխելու, վերանայելու հարցը բոլորովին վերջերս էր քննարկվում հայկական մամուլում: Այս քննարկումները հատկապես ակտիվացրեց ՀՀ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Աշոտյանը, որն իր «Vae Victis կամ՝ Վայ պարտվածներին» վերտառությամբ հոդվածում կարծիք էր հայտնել, թե հաշվի առնելով տարիներին միջազգային և տարածաշրջանային իրադրության, Հայաստանի անվտանգության միջավայրում, ներքին և արտաքին կյանքում տեղի ունեցած էական փոփոխությունները՝ ժամանակն է վերանայել և լրամշակել 2007 թ. ընդունված կարևորագույն այս փաստաթուղթը: Իսկապես շատ փորձագետների էր զարմացնում այն փաստը, որ Հայաստանի ղեկավարությունը ո՛չ 2008 թ. միջազգային տնտեսական ճգնաժամից, ո՛չ Ռուսաստան-Արևմուտք հարաբերությունների վատթարացումից և ո՛չ էլ նույնիսկ Ղարաբաղյան հակամարտության կտրուկ սրացումից և 2016 թ. ապրիլյան իրադարձություններից հետո գոնե հրապարակայնորեն չէր անդրադառնում այս հարցին: Եվ ահա հունվարի 30-ին՝ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունում ԱԳՆ ղեկավար կազմի հետ հանդիպման ժամանակ, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանըհայտարարել է, թե իր կարծիքով՝ արդեն հասունացել է ՀՀ ազգային անվտանգության ռազմավարությունը վերանայելու և արդիականացնելու ժամանակը: Նախագահը շեշտել է, որ արտաքին քաղաքականության արդյունավետ իրագործումը նույնքան կենսական է մեր երկրի համար, որքան ներքին բարեփոխումները, և Հայաստանի ազգային անվտանգության առաջնային մարտահրավերները հիմնականում առնչվում են կամ, ավելի ճիշտ, ուղղակիորեն փոխկապակցված են մեր արտաքին միջավայրի հետ։
«Պատահական չէ, որ այս գաղափարը ես առաջ եմ քաշում և հնչեցնում եմ հենց արտաքին գործերի նախարարությունում»,- ասել է Սերժ Սարգսյանը՝ հույս հայտնելով, որ արտգործնախարարությունը շոշափելի դերակատարում է ունենալու այս փաստաթղթի վերանայման ողջ գործընթացում։
Ազգային անվտանգության ռազմավարության դրույթները վերատեսության ենթարկելու անհրաժեշտության մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում խոսեց ՀՀ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախկին նախագահ, միջազգային հարաբերությունների փորձագետ Հովհաննես Իգիթյանը՝ ասելով, որ Հայաստանը պետք է ունենա ոչ միայն ազգային անվտանգության նոր հայեցակարգ, այլև որոշակի մոդելներ՝ կապված տարբեր իրավիճակների և զարգացումների հետ: Բայց խոսակցությունները նոր փաստաթղթի մասին, իհարկե, ընդհարական են: Այն կարելի է ավելի կոնկրետ քննարկել միայն դրա ընդունումից և հաստատումից հետո:
«Պարզ է, որ ցանկացած երկիր պետք է ունենա իր անվտանգության դոկտրինը կամ ռազմավարությունը, որն, իհարկե, հիմնականում առնչվում է արտաքին քաղաքականությանը և ժամանակակից մարտահրավերներին, ընդ որում ենթադրում եմ, որ կարող է լինել երկու փաստաթուղթ, մեկը՝ լրիվ բաց, նաև չեմ բացառում, որ լինեն փակ մասեր: Այն, որ վերջին տասը տարիների ընթացքում իրավիճակը փոխվել է թե՛ տարածաշրջանում, թե՛ միջազգային հարաբերություններում, մասնավորապես՝ Ռուսաստան-Արևմուտք հարաբերություններում, դա պարզ է: Այն, որ փոխվել է Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծման էությունը, կամ որ Ադրբեջանի վարքագիծը գնալով ավելի ագրեսիվ է դառնում և փոխվում է, դա էլ է պարզ: Այն, որ Թուրքիան այլևս այն երկիրը չէ, որ եղել է 10-11 տարի առաջ, և Հայաստանը պետք է հետևություններ անի և համապատասխան զսպող մեխանիզմներ մշակի, դա էլ է պարզ: Այսպիսով, ակնհայտ է, որ Հայաստանը պետք է ունենա ոչ միայն այդպիսի դոկտրին, այլև մոդելներ՝ կապված տարբեր իրավիճակների և զարգացումների հետ»,- նշեց Հովհաննես Իգիթյանը:
Փորձագետը հիշեցրեց՝ ազգային անվտանգության երաշխիքը ոչ միայն մարտունակ բանակն է, այլև արդյունավետ արտաքին քաղաքականությունը, տարածաշրջանային բարենպաստ միջավայրը, տնտեսությունը, պետական կառավարման համակարգի արդյունավետությունը և այլն:
«Հաշվի առնելով թեկուզ Ռուսաստանի հանդեպ Արևմուտքի կոշտ քաղաքականությունը և այն հանգամանքը, որ Հայաստանը, կարծես, իր ողջ անվտանգությունը կապում է Ռուսաստանի հետ, այստեղ որոշ այլընտրանքային կետեր և հնարավորություններ պետք է հաշվի առնվեն»,- ավելացրեց Հովհաննես Իգիթյանը:
Քաղաքագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գարիկ Քեռյանը իր հերթին ասում է, որ մենք ապրում ենք մի այնպիսի պայթյունավտանգ տարածաշրջանում, որտեղ անվտանգության մարտահրավերները շատ արագ փոխվում են, և հաշվի առնելով մեր ռեգիոնում տեղի ունեցած նկատելի վերադասավորումները՝ ազգային անվտանգության ռազմավարությունը դեռ 4-5 տարի առաջ պիտի վերանայվեր:
«2007 թ. մեր տարածաշրջանում մի իրավիճակ էր, 2014-ին՝ այլ, 2017-ին՝ բոլորովին այլ իրավիճակ: Պատկերացրեք՝ սրանից չորս տարի առաջ ոչ ոք չէր կարող մտածել, որ կարող է լինել Ռուսաստան-Թուրքիա-Իրան համագործակցային ձևաչափ սիրիական ճգնաժամի շուրջ: Կամ ոչ ոք չէր կարող կանխատեսել, որ Ռուսաստանն այդքան արագ կերպով կսկսի ռազմական միջամտություն ցույց տալ տարածաշրջանի կոնֆլիկտներին: Այստեղ փոխվում է Թուրքիայի դիրքորոշումը մեր նկատմամբ՝ պայմանավորված Ռուսաստանի հետ համագործակցությամբ, և նաև ԱՄՆ-Ռուսաստան, Արևմուտք-Ռուսաստան հարաբերությունների սրումն է նոր մարտահրավերներ առաջացնում մեզ համար, որովհետև մենք առայժմ չենք կարող հրաժարվել ո՛չ Արևմուտքի, ո՛չ էլ Ռուսաստանի հետ համագործակցությունից: Բնականաբար, 2007 թ. ընդունված ռազմավարությունը, նույնիսկ եթե այն շատ փայլուն փաստաթուղթ լինի, պետք է ամեն դեպքում վերանայվի, ճշտվի՝ պայմանավորված ինչպես վերջին 5-6 տարում տեղի ունեցած այս կտրուկ վերելքների, վայրէջքների, դերակատարների դիրքորոշումների փոփոխությամբ և ռուս-թուրքական հարաբերությունների նոր որակով, այնպես էլ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացում առաջացած նոր իրողություններով»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց Գարիկ Քեռյանը՝ նկատելով, որ Արևմուտքի երկրներում, օրինակ՝ Միացյալ Նահանգներում, ազգային անվտանգության ռազմավարությունները շատ ավելի հաճախ են վերանայվում: ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմը երկրի ազգային անվտանգության նոր ռազմավարությունը ներկայացրեց նախորդ տարվա դեկտեմբերին:
«Օբամայի ընդունած ազգային անվտանգության ռազմավարությունն ուրիշ էր, բայց հիմա Թրամփը այլ ռազմավարություն է ներկայացրել: Թրամփը եկավ և ելնելով իր դիրքորոշումներից կամ աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններից՝ փոխեց այդ փաստաթուղթը: Հայաստանում սա բավական ուշացած է արվում: Եվ հաշվի առնելով 2011 թ. սկսված սիրիական ճգնաժամը, որի պատճառով զգալի վերադասավորումներ եղան տարածաշրջանում, արդեն տա պիտի արվեր 2012-13 թթ.: Հիմա 2018 թվականն է: Բնականաբար, նախագահը ճիշտ է. այդ հարցը հասունացել է, պետք է փոփոխվի»:
