Հայաստանի մի շարք գերատեսչությունների ներկայացուցիչներից կազմված պատվիրակությունը վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի որոշումով գործուղվել է Մոսկվա, որտեղ ռուսական կողմի հետ կքննարկվի Հայաստանում ՌԴ 102-րդ ռազմակայանի ընդլայնման հարցը: Թե ինչ մանրամասներ է պարունակելու քննարկումը, պարզ չէ, սակայն օրակարգում այդպիսի հարցի առկայության մասին Հայաստանի քաղաքական ղեկավարությունը հայտարարել է դեռևս 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանի ամբիոնից հայտարարեց, որ քննարկվում է Սյունիքում ռուսական ռազմակայանի հենակետ ձևավորելու հարցը:
Հասկանալի է, որ խնդիրը դիտարկվում է անվտանգային նոր իրողությունների և թուրք-ադրբեջանական սպառնալիքի համատեքստում, հատկապես «Զանգեզուրի միջանցքը» ուժով ստանալու մասին այն հայտարարությունների, որ անում է ադրբեջանական կողմը: Մյուս կողմից սակայն, փաստացի ստացվում է, որ Հայաստանում ՌԴ ռազմակայանի և անվտանգային դաշնագրերի գոյությունը բավարար չէ, որ հնարավոր լինի ապահովել անվտանգությունն ու կանխարգելիչ ազդեցություն ունենալ ադրբեջանական կողմի դիրքորոշումների վրա: Այլ կերպ ասած, այն, որ Ռուսաստանը ունի Հայաստանի հետ փոխօգնության պայմանագիր, որ կա հայ-ռուսական զորամիավորում, որ կա ՀԱՊԿ, դրանք այլևս բավարար չեն Սյունիքի ուղղությամբ զսպումների համար և հարկ է ռազմակայանի հենակետ անմիջապես հենց Սյունիքում: Սա իր հերթին նշանակում է, որ էապես նվազել է ռեգիոնում Ռուսաստանի ռազմա-քաղաքական կշիռը, որովհետև միայն հանգամանքը, որ Հայաստանը ՌԴ դաշնակիցն է և կա դաշնակցային պարտավորություն, այլևս փաստորեն բավարար չէ անվտանգ լինելու, հարձակման կանխարգելիչ կարողության համար: Այսինքն, այլևս գործում է առավելապես ֆիզիկական գործոնը և Բաքուն ու Անկարան զերծ կմնան որևէ ագրեսիայից միայն ֆիզիկապես ՌԴ-ին բախվելու ռիսկի պարագայում:
Կամ, խնդիրն այն է, որ իրավիճակն ու անվտանգային նոր ռիսկերը Ռուսաստանն օգտագործում է պարզապես Հայաստանում ռազմական ներկայության նոր պահանջներ դնելու համար, իսկ Բաքուն և Անկարան իրենց վարքագծով ուղղակի նպաստում են ՌԴ այդ պահանջների «հիմնավորմանը»: Մյուս կողմից իհարկե հասկանալի է, որ իրավիճակըւ բավականին բարդ է և այդ առումով ակնառու է, որ Հայաստանը հատկապես ներկայումս, երբ ռեգիոնում ագրեսիվ ներկայություն է հաստատել Թուրքիան, ի վիճակի չէ միայնակ զսպել անվտանգային նոր մարտահրավերները ոչ միայն Արցախի, այլևս Հայաստանի տարածքի հանդեպ: Հետևաբար այստեղ խնդիրն այն է, թե որը կարող է լինել ռուսական ռազմակայանին այլընտրանք: Կա՞ երկիր, որը պատրաստ է իր վրա ստանձնել այդ հանձնառությունը: Այստեղ հիշատակվում է Ֆրանսիայի նախագահի պատրաստակամության վերաբերյալ հայտնի հայտարարությունը, որ արել էր Հայաստանի վարչապետը, ասելով, որ Փարիզը պատրաստակամություն է հայտնել սահմանային իրավիճակի առնչությամբ տրամադրել ռազմուժ՝ ՄԱԿ ԱԽ որոշման շրջանակում: Բայց դա ինքնին նշանակում է, որ Ֆրանսիան առաջարկում է ոչ թե Ռուսաստանի ներկայության շրջանցում, այլ քննարկում նաև ՌԴ մասնակցությամբ, ինչը միանգամայն ռացիոնալ ու տրամաբանական է մի շարք իրողությունների առումով: Այդպիսով, իրավիճակը իսկապես բավականին նուրբ է և Հայաստանը չունի անվտանգային «սողանցքներ» թույլ տալու իրավունք, անվտանգային «վակուումի» իրավունք, այդ թվում ոչ միայն ռազմա-քաղաքական, այլև անմիջական լոկալ տարածքային իմաստով: Հայաստանի այլընտրանքներն այդ տեսանկյունից այլևս պահանջելու են մշակման և ձևավորման բավականին տևական ժամանակ և բավականին մանրակրկիտ և «ոսկերչական» աշխատանք: