2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմը հստակ ցույց տվեց, որ Ադրբեջանը զգալի ռազմական առավելություն ունի Հայաստանի նկատմամբ՝ Ռուսաստանից, Թուրքիայից և Իսրայելից գնած զենքի շնորհիվ: Այս փաստը հաստատվեց անցյալ տարվա սեպտեմբերին, երբ Ադրբեջանը գրավեց Հայաստանի տարածքը, ներառյալ ռազմավարական դիրքերը Ջերմուկ քաղաքի վրա, ընդամենը երկու օր վերսկսված ռազմական գործողություններից հետո:
Քանի որ խաղաղության բանակցությունները փակուղի են մտել, ակնհայտ նախազգուշական նշաններ կան, որ Ադրբեջանը կարծում է, որ ռազմական միջոցներով կարող է ավելիին հասնել, քան բանակցություններով: Չի կարելի բացառել առաջիկա ամիսներին Հայաստանի վրա հարձակման վերսկսումը։
Այս մասին ծավալուն հոդվածով անդրադարձ է կատարել ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը «Project Syndicate»-ի կայքէջում:
«Քանի որ Ռուսաստանը չի կարողանում կամ չի ցանկանում օգնել, Եվրամիությունը պետք է մեծ դեր խաղա տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության պահպանման գործում: Թե՛ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը, թե՛ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ընդունել են դա և զգալի քաղաքական կապիտալ են ներդրել այս հարցում: Սեպտեմբերին ռազմական գործողությունների վերսկսումից հետո ԵՄ-ն քաղաքացիական առաքելություն է ուղարկել Հայաստան՝ Ադրբեջանի հետ սահմանին դիտարկելու համար:
Բայց դեռ շատ բան կա անելու։ ԵՄ առաքելությունը, որը ներկայումս տեղակայված է միայն Հայաստանի տարածքում, պետք է արագ ընդլայնվի՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքը դիտարկելու համար: Իհարկե, ԵՄ անզեն առաքելությունը չի կարող կանգնեցնել ռազմական գործողությունները, սակայն նրա ներկայության ընդլայնումը լրացուցիչ ճնշում կգործադրի Ադրբեջանի վրա, որպեսզի նա նախընտրի բանակցությունները ռազմական առճակատումից»,- գրել է Ռասմուսենը:
Ըստ հոդվածի, վերջին մեկ տարվա ընթացքում ԵՄ-ն ավելի ու ավելի սերտ տնտեսական կապեր է հաստատել Ադրբեջանի հետ՝ ռուսական գազից ու նավթից հրաժարվելու հետևանքով: Սակայն ԵՄ առաջնորդները պետք է Ալիևին հստակ հասկացնեն, որ նրան թույլ չեն տա անպատիժ գործել, և որ Եվրոպայի կարճաժամկետ առևտրային շահերը չեն գերազանցի նրա արժեքները կամ երկարաժամկետ շահերը Հարավային Կովկասում խաղաղության և կայունության պահպանման գործում։
«Եթե Ադրբեջանը շարունակի անտեսել իր միջազգային պարտավորություններն ու միջազգային դատարանի իրավաբանորեն պարտադիր դատական որոշումները, ապա ստիպված կլինի բախվել քաղաքական ու տնտեսական հետևանքների հետ:
Հայաստանը զարգացող ժողովրդավարություն է չափազանց բարդ հարևանության մեջ։ Ռուսաստանի ազդեցության թուլացման պայմաններում Եվրոպան պետք է մեծ դեր խաղա տարածաշրջանում։ Գործել հիմա՝ մեկ այլ լուրջ հակամարտություն կամ նույնիսկ էթնիկ զտումներ կանխելու համար, սա բոլորի շահերից է բխում», իր հոդվածում գրել է ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարը:
