Ֆրանսիայի Սենատում Ցեղասպանության հերքումը քրեականացնող օրինագծի ընդունման, Թուրքիայում օրինագծի ընդունումից հետո ստեղծված իրավիճակի շուրջ զրուցել ենք Թուրքիայում հրատարակվող Taraf օրաթերթի թղթակից Օզգյուն Օշչերի հետ:
– Օզգյուն, որքանո՞վ էր Թուրքիայի համար անակնկալ Ֆրանսիայի Սենատում Ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագծի ընդունումը:
– Ֆրանսիայի Սենատի ընդունած բանաձևն անակնկալ չէր: Ավելին` սպասված էր, և դրա համար էլ որպես անակնկալ չընկալվեց: Ես կցանկանայի՝ Ցեղասպանության հերքումը քրեականացնող օրինագիծը խոշոր հանցագործություն չդիտարկվեր: Ավելի արդյունավետ կլիներ, եթե օրինագծում տուգանք չնախատեսվեր:
Կարծում եմ, որ Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզին կստորագրի օրենքը, քանի որ, ըստ էության, օրենքը չհաստատելու պատճառ չունի: Նա առաջինն էր, որը խթանել է օրինագծի ընդունումը: Թեև նշեցի, որ օրինագծի ընդունումն անակնկալ չէր, սակայն այն Թուրքիայում ուժեղ արձագանք ստացավ: Կան լրատվամիջոցներ, որոնք ներկայացնում են Թուրքիայի տեսակետը և ասում, որ այս ամենը Թուրքիայի դեմ է, բայց դրանք պարզապես մեղադրանքներ են: Թուրք ժողովրդի կարծիքն այսպես է ընկալվում մամուլի նման կերպ ներկայացման պատճառով: Երբ այսպիսի պրոպագանդա է արվում, մարդիկ հավատում են, որ ինչ-որ բան ճշմարիտ չէ: Այդ պատճառով է արձագանքը շատ ուժեղ: Սա նաև դրական կողմ ունի, մարդիկ սկսում են հետաքրքրվել պատմությամբ և ճշմարիտն են բացահայտում: Այս գործընթացը դրական կարելի է համարել, թեև այս պահին արձագանքը շատ ուժեղ է:
– Արդեն լուրեր կան, որ հայերին սկսել են տեղահանել:
– Հայերին Թուրքիայից չեն տեղահանի այս օրինագծից հետո, ես այդպես եմ կարծում, քանի որ դա մեծ արձագանք կառաջացնի Եվրոպայում: Եվ եթե այդպիսի բան լինի, մենք առաջինը կլինենք, որ կքննադատենք նման գործողությունները:
Բացի այդ, օրինագիծը այժմ Ֆրանիսայում Սահմանադրական խորհրդին է ներկայացված, ստորագրություններ էին հավաքվել, ուղարկվել Սահմանադրական խորհուրդ՝ ասելով, որ այս օրինագիծը չի կարող սահմանադրական լինել: Թուրքիայում իրավիճակն ավելի հանգիստ է հիմա, փոթորիկը դադարել է, Թուրքիայի իշխանությունները և հատկապես քաղաքական գործիչները ակնկալում են, որ Սահմանադրական խորհուրդը կասի «ոչ» այս օրինագծին, նրանք հույս ունեն, որ այդ օրինագիծը Ֆրանսիայում օրենք չի դառնա: Եթե Սահմանադրական խորհուրդն ընդունի օրինագիծը, ապա դրա վերաբերյալ կրկին տարբեր տեսակի մեկնաբանություններ կլինեն:
– Եվ ի՞նչ եք կարծում` այս օրինագիծը հակասահմանադրակա՞ն է:
– Ես չգիտեմ, թե Ֆրանսիայի սահմանադրությունն ինչ է ասում այս մասին, բայց իմ անձնական կարծիքն այն է, որ այն հակասահմանադրական է, քանի դեռ, որքանով որ ես եմ տեղյակ, օրինագծում ոչինչ չի ասվում Հայաստանի մասին: Դա ընդհանուր առմամբ ցեղասպանության մասին է: Այսպիսով, ես չգիտեմ՝ ինչպես է աշխատում Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհուրդը: Որոշ սահմանադրական խորհուրդներ պարզապես նայում են օրինագծին և փորձում են տեսնել՝ այն որքանո՞վ է սահմանադրական կամ ոչ սահմանադրական, բայց ես չգիտեմ՝ արդյոք Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի նախագահը քննադատե՞լ է օրինագիծը: Բայց ես կարծում եմ, որ նրանք կհաստատեն օրինագիծը:
– Ի՞նչ եք կարծում` Հայաստանի շահն այս դեպքում ո՞րը կլինի:
– Թուրքիայում իրավիճակը փոխվել է, մարդիկ շատ զգայուն են դարձել հայկական հարցի նկատմամբ: Սա շատ ազգայնական հարց է: Շատ դժվար է թուրք ժողովրդի համար դա ընդունել, դժվար է բաց խոսել այս թեմայի շուրջ: Սա Թուրքիայում թեժացող թեմա է:
– Անցյալ տարի Հայաստանում էիք, փոխվե՞լ են արդյոք հարաբերությունները հայերի և թուրքերի միջև, ավելի լա՞վ են, քան, օրինակ, հինգ տարի առաջ:
– Ամեն ինչ գալիս է նրանից, որ իրենք հայերին լավ չգիտեն: Թուրք ժողովուրդը անտեղյակ է հայերի ու Հայաստանի մասին: Հիմա արդեն շատ ու շատ մարդիկ են գնում Հայաստան, և շատերն են սիրում Հայաստանը, ես կարծում եմ` իրավիճակը կփոխվի:
Ամեն անգամ, երբ հայ լրագրող կամ որևէ ինտելեկտուալ է գալիս Թուրքիա, սա մեկ անգամ ևս օգնում է, որ Հայաստանի իմիջը բարձրանա Թուրքիայի աչքին: Նրանք Թուրքիա են գալիս կարծրացած իրավիճակը փոխելու և այս արգելքը փորձում են հաղթարահել:
– Ի՞նչ կարծիք ունեք Դուք հայերի մասին:
– Իմ սեփական շփումներից կարող եմ ասել, որ նրանք շատ համեստ են, շատ օգնող, բարեհամբույր և ունեն հումորի լավ զգացում: Ճամփորդել եմ ամբողջ Հայաստանով, եղել եմ Գյումրիում, շատ ուրախ ժողովուրդ են: Կուզենայի շատ թուրքեր գային Հայաստան, գային և իրենց արձակուրդներն անցկացնեին այստեղ և շփումների ընթացքում հայերին ավելի լավ կճանաչեին: Սա, հասկանում եմ, դժվար կլիներ, բայց դա թույլ կտա հաղթահարել բոլոր արգելքները:
