«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանում է ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան, Արցախի ԱԳ նախկին նախարար Արման Մելիքյանը։
– Պարոն Մելիքյան, այսօր ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց, որ եթե առաջիկա 2 օրերին չտեսնեն Ադրբեջանի կողմից նորմալ քայլեր, կդիմի առաջին հերթին ՀՀ իշխանություններին՝ Արցախի անկախությունը ճանաչելու համար։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունը և ինչպիսի՞ գործընթաց է այն ենթադրում։
– Կան քայլեր, որոնք ես կուզեի, որ նախապես արվեն: Եթե այդ գործին մեկնարկ տրվի, ապա մեկ-երկու շաբաթվա ընթացքում մենք կհասցնենք գոնե նվազագույն նախադրյալները ստեղծել այդ քայլին իրապես մեծ իրավա-քաղաքական ներուժ հաղորդելու համար: Ընդ որում, ոչ միայն ինքներս պետք է դրան պատրաստվենք, այլև մեր դաշնակիցների համար այդ նույն քայլն անելը հեշտացնենք: Չեմ ուզում շատ խորանալ` գործընթացը դեռ տասնհինգ տարի առաջ կարելի էր գլուխ բերել, բայց մեր իշխող տղերքը զլացան` ստատուս-քվոյի պահպանման վրա էին կենտրոնացել: Իրական ու մնայուն արդյունքները միայն սառը հաշվարկի միջոցով են հասանելի լինում: Ակնարկածս քայլերի մասին հրապարակավ խոսելն արդյունավետ չեմ համարում՝ դրանք կարող են քննարկվել բացառապես որոշում կայացնելու իրավասություն ունեցող պաշտոնատար անձանց կամ օղակների հետ: Նախապատրաստական քայլերն անելուց հետո Հայաստանի Հանրապետության խորհրդարանը կարող է համապատասխան հայտարարությամբ հանդես գալ, ինչից հետո ԱԳՆ-ն, ՊՆ-ն և այլ գերատեսչությունները, ՀՀ վարչապետի հանձնարարությամբ, երկկողմ համագործակցության պաշտոնական իրավական ձևակերպումը պետք է ապահովեն:
– Դուք նշում եք, որ իշխանությունը միայն ստատուս-քվոյի վրա է կենտրոնացել, մինչդեռ վարչապետը մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է Արցախի անկախության ճանաչման մասին այս փուլում։ Ի՞նչ կարելի է անել այս փուլում, որ, ըստ Ձեզ, չի արվում։
– Հատուկ ընդգծեցի, որ այս հարցը հնարավոր էր լուծել դեռ տասնհինգ տարի առաջ, ուստի, բացառապես ստատուս-քվոյի պահպանման վրա կենտրոնանալու մասին ասածս վերաբերվում է առաջին հերթին մինչև 2018 թվականի իշխանափոխությունը համապատասխան լծակների տիրապետող քաղաքական թիմերին: Այդուհանդերձ, նրանք ՀՀ կողմից Արցախի Հանրապետության ինքնիշխանության պաշտոնական ճանաչման տարբերակն օգտագործում էին որպես Ադրբեջանին սաստելու կամ զսպելու գործիք: Այժմ ևս ճանաչման հետ կապված պաշտոնական հռետորաբանության մեջ այդ կարգի հնչերանգներ եմ նկատում: Կրկնեմ, որ կոնկրետ քայլերի մասին հրապարակավ խոսելն արդյունավետ չեմ համարում՝ դրանք փակ մասնագիտական քննարկման առարկա պետք է լինեն։
– Թուրքիայում չեն թաքցնում, որ հումանիտար հրադադարի պայմանավորվածությունն իրենց սրտով չէ, քանի որ Ալիևը օրեր առաջ հրապարակավ հայտարարել էր, թե Թուրքիան պետք է անպայման մասնակցի խաղաղության բանակցություններին, սակայն Մոսկվայում ստորագրված փաստաթղթում Թուրքիայի անունը չկար։ Ինչպե՞ս եք գնահատում փաստը, որ հաջողվեց խուսափել Թուրքիայի ներգրավվածությունից, արդյո՞ք դա կարելի է հաղթանակ համարել, և արդյո՞ք դրանով չի պայմանավորված, որ հրադադարը չի պահպանվում Ադրբեջանի կողմից։
– Թուրքիայի համար իրական խաղադրույքները շատ ավելի բարձր են, քան ընդամենը համանախագահ դառնալու պահանջի բավարարումը: Մենք պետք է աչքի առաջ ունենանք այն, որ այժմ հակամարտության գոտին դարձել է լրջագույն աշխարհաքաղաքական շահերի հզոր բախման էպիկենտրոն, իսկ Թուրքիան էլ իր հովանավորների շահերի ու պահանջների համատեքստում շատ որոշակի դերակատարում ու պարտավորություններ ստանձնած պետություն է:
Այդ շահերը Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղության հաստատում չեն նախատեսում առնվազն առաջիկա 5-7 տարիների ընթացքում: Մեր տոկունությունից, արիությունից, ռազմարվեստին տիրապետելու մակարդակից ու իրավա-քաղաքական և դիվանագիտական ճկունությունից կախված կլինի, թե ինչ ծավալով ու հաճախականությամբ ենք ստիպված լինելու կռվի բռնվել մեզ թշնամի պետությունների զինված ուժերի կամ տարատեսակ ծայրահեղական խմբավորումների հետ:
