ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է 2017թ. մայիս ամսվա սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող ցուցանիշները, այդ թվում և արտաքին առևտրի վիճակագրությունը: Համաձայն պաշտոնական տվյալների՝ 2017թ. մայիսին նախորդ տարվա համապատասխան ժամանակահատվածի համեմատությամբ առևտրաշրջանառության ծավալներն աճել են 53.4%-ով: Ապրիլ ամսվա համեմատությամբ՝ 35%-ով: Ընդ որում արտահանումն աճել է 38.7%-ով, ներմուծումը՝ 61.7%-ով: Բացարձակ թվերով արտահանվել է 195.5 մլն ԱՄՆ դոլարի ապրանք, ներկրվել՝ 401.6 մլն-ի: Փաստորեն միայն մայիս ամսվա ընթացքում առևտրաշրջանառության միջոցով Հայաստանից դուրս է եկել ավելի քան 200 մլն դոլար: Եվ նախորդ ամիսների համեմատությամբ արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ տեղի է ունեցել բացասական հաշվեկշռի կտրուկ մեծացում:
Եթե 2016թ. հունվար-մայիս ամիսներին արտաքին առևտրաշրջանառությունը կազմել է 1 մլրդ 857 մլն դոլար, ապա այս տարվա առաջին հինգ ամիսներին այն կազմել է 2 մլրդ 286 մլն դոլար: Եթե 2016թ. նշյալ ժամանակահատվածում արտաքին առևտրի բացասական հաշվեկշիռը կազմել է 526.2 մլն դոլար, ապա 2017թ.-ին այն ավելի է խորացել, հասնելով 678.3 մլն դոլար:
2016թ. առաջին հինգ ամիսների ընդհանուր առևտրաշրջանառության 30.3%-ը իրականացվել է ԱՊՀ երկրների հետ, որի բացարձակ մեծամասնությունը՝ 26.9%-ը՝ ՌԴ-ի հետ:
2017թ.-ի առաջին հինգ ամիսներին ընդհանուր առևտրաշրջանառության 29.2%-ը իրականացվել է ԱՊՀ երկրների հետ, որի բացարձակ մեծամասնությունը՝ 26.5%-ը՝ ՌԴ-ի հետ: Նշենք, որ այս տարվա ընթացքում ԱՊՀ երկրների հետ առևտրաշրջանառության տեսակարար կշիռն ավելացել է ամբողջ 14.6%-ով:
Առևտրի առումով մեր համար երկրորդ գործընկերը բոլորովին էլ ոչ պատահական, Ուկրաինան է, որ 2016թ. առաջին հինգ ամիսներին մեր առևտրաշրջանառության 2.2%-ի «բաժնետերն էր», 2017թ.-ին՝ 5.5%-ի: Ավելորդ չէ նշել, որ բավականին աճել է մեր առևտրաշրջանառությունը մեր ԵՏՄ-ական բարեկամ Բելառուսի հետ, հասնելով ընդհանուրի 1.1%-ին: Դա թերևս պայմանավորված է կառավարության ծրագրով ներկրվող տրակտորների քանակի աճով: ԵՏՄ անդամ մեր մյուս գործընկեր Ղազախստանի հետ հինգ ամիսների առևտրաշրջանառությունը մոտեցել է մեկ մլն դոլարի սահմանագծին՝ 839 հազար դոլար:
2016թ. հունվար-մայիսին ԵՄ անդամ երկրների հետ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառությունը կազմել է ընդհանուրի 24.9%-ը, բացարձակ թվով՝ 461.7 մլն դոլար: 2017թ. նույն ժամանակահատվածում՝ 23.2%-ը, 530.9 մլն դոլար: Եթե 2016թ. առաջին հինգ ամիսներին ԵՄ-ի հետ առևտրում ունեցած մեր բացասական հաշվեկշիռը կազմել է 83.8 մլն դոլար, ապա այս տարի՝ 50.5 մլն դոլար:
ԵՄ անդամ երկրներից գումարային առումով Հայաստանի ամենամեծ առևտրային գործընկերը Գերմանիայի Դաշնությունն է, որի հետ առևտրաշրջանառությունը 2016թ. հունվար-մայիսին կազմել է ընդհանուր առևտրաշրջանառության 6.8%-ը, այս տարի նվազել է 5.1%-ի: Բացարձակ թվերով անցած տարի հունվար–մայիսին Գերմանիայի հետ իրականացվել է 126.3 մլն դոլարի առևտրաշրջանառություն, այս տարի՝ 117.7 մլն-ի: Եթե Գերմանիայի պարագայում առևտրաշրջանառության ծավալների անկում է գրանցվել, ապա եվրոպական մեր երկրորդ գործընկերոջ՝ Բուլղարիայի դեպքում առևտրաշրջանառության ծավալներն աճել են տոկոսային առումով 4.5-ից հասնելով 4.9-ի. բացարձակ թվերով՝ 82.6 մլն դոլարից՝ 112.1 մլն-ի: Եվրոպայում Հայաստանի երրորդ առևտրային գործընկերն Իտալիան է, որի պարագայում արձանագրվել է ծավալների 0.3 տոկոսանոց անկում՝ 3.2%-ից հավասարվելով 2.9%-ի (բացարձակ թվով 58.8 մլն-ից հասնելով 67.4 մլն-ի): Չորրորդ գործընկերը Նիդեռլանդներն են, որի հետ առևտրաշրջանառության տեսակարար կշիռը 2016թ. հունվար-մայիսին կազմել է ընդհանուրի 1.5%-ը, այս տարի՝ 2.2%:
Զգալիորեն աճել է Հայաստանի արտաքին առևտուրն այլ երկրների խմբի հետ: Եթե 2016թ. առաջին հինգ ամիսներին այն կազմում էր ընդհանուրի 44.3%-ը, ապա այս տարի՝ 47.5%: ԱՄՆ-ի հետ մեր առևտուրն աճել է 2.4%-ից հասնելով 2.6%-ի: Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ առևտրաշրջանառության ծավալների գրեթե կրկնակի աճ է արձանագրվել. տեսակարար կշիռը 1.7%-ից հասել է 3.3%-ի: Իրանի հետ մեր առևտրաշրջանառությունը էապես նվազել է 5.2 %-ից հասնելով 3.9%-ի կամ 97 մլն դոլարից նվազելով 89 մլն-ի: Թուրքիայի հետ, ընդհակառակը, ծաղկում է ապրում: 2016թ.-ի հունվար-մայիսի 49.5 մլն-ից 2017թ. նույն փուլում հասնելով 84.1 մլն-ի: Վրաստանի հետ նույնպես մեր առևտրի ծավալներն անկում են գրանցել: Չինաստաի հետ աճել են ավելի քան 40 մլն դոլարով:
Ինչով է առանձնանում Հայաստանի արտաքին առևտուրը 2017թ. առաջին հինգ ամիսներին: Նախ՝ առևտրի բացասական հաշվեկշիռն ամսեամիս խորանում է: Եթե ապրիլ ամսին այն 472.2 մլն դրամ էր, ապա մայիսի վերջին արդեն 678 մլն է: Կհետևի, որ տնտեսության մեջ առանձնակի աշխուժություն չկա, արտահանման առումով զարգացումներ չկան և դատելով 2016թ.-ին արտահանված և ներկրված ապրանքախմբերից, ամեն ինչ ընթանում է ինչպես նախկինում: Որևէ լուրջ փոփոխություն արտահանվող հատվածում չի երևում:
Հայաստանի արտաքին առևտրին բնորոշ երկրորդ առնձնահատկությունը ՌԴ-ի հետ ունեցած խիստ կայուն առևտրաշրջանառությունն է: Երրորդը՝ ԵՏՄ երկրների հետ այդպես էլ չձևավորվող առևտրային հարաբերությունները: Թվերի ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ ԵՏՄ երկրները, բնականաբար բացի ՌԴ-ից, Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ ամենափոքր մասնաբաժինն ունեցող երկրներից են: Ցավալիորեն, ամբողջության մեջ նվազում են մեր առևտրաշրջանառության ծավալները ԵՄ երկրների գործընկերների պարագայում:
Եվ, որ շատ ցավալի է, վերջին ամիսներին որոշակի անկում է նկատվում մեր մերձավոր հարևանների հետ ունեցած առևտրաշրջանառության մեջ, մինչդեռ էապես աճում են Թուրքիայի հետ մեր ունցած առևտրի ծավալները:
