Ընդդիմադիր ուժերը տարբեր կերպ են պատկերացնում հետընտրական համագործակցության ձևաչափերը: Օրինակ` «Ելքն» այս հարցում ունի ռացիոնալ մոտեցում և չի ցանկանում իրեն կաշկանդել ընդդիմադիր որևէ ֆորմատով, մանավանդ` նախաձեռնությունները գալիս են հիմնականում այնպիսի ուժերից, որոնք կատարելապես ձախողվել են խորհրդարանական վերջին ընտրություններում:
«Ժառանգությունում» ասում են, որ կուսակցության նախագահ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը խոշորացման օրակարգով բանակցություննների մեջ է` չնայած այդպես էլ չի գտնվում որևէ ուժ, որը գոնե կհաստատի, որ այդ օրակարգով հանդիպում է ունեցել Հովհաննիսյանի հետ:
Երեկ կայքերից մեկին տված հարցազրույցում ընդդիմադիր համագործակցության միանգամայն նոր հարթության մասին է խոսել «Սասնա ծռեր» շարժման քաղաքական խորհրդի անդամ Ալեք Ենիգոմշյանը: Նա խոսել է, այսպես կոչված, արտահամակարգային բևեռի ձևավորման անհրաժեշտության մասին: Միանգամից ասենք, որ սա արմատապես տարբեր է այն առաջարկից, որով հանդես է եկել «Ժառանգություն» կուսակցությունը և նույնիսկ` Ենիգոմշյանի ասածը պետք չէ շփոթել արտախորհրդարանական ուժերի համագործակցության հետ:
«Արտահամակարգային» բառն արդեն իսկ` ինստիտուցիոնալ առումով, հնարավոր բևեռից դուրս է դնում խորհրդարանական ընդդիմությանն, որովհետև այն, իր կարգավիճակի բերումով, ինտեգրված է համակարգին (չշփոթել իշխանության հետ):
Սակայն ուշագրավ է, որ Ենիգոմշյանի առաջարկը կարող է շրջանցել անգամ կուսակցությունների, որոնք ակնհայտորեն գործում են «ծռության» պլատֆորմի հիման վրա:
Օրինակ` նույն «Ժառանգությունը» չի համապատասխանում Ենիգոմշյանի ներկայացրած պահանջներին, որովհետև ընդունելի է համարում համակարգային տրամաբանության այնպիսի գործիք, ինչպիսին է` ընտրությունը: Նույնը վերաբերում է «Երկիր ծիրանի» կուսակցությանը, որը ոչ միայն ընդունում է ընտրությունների ինստիտուտը, այլ ֆորմալ առումով` Երևանի քաղաքային իշխանության մաս է:
Ի դեպ, հենց ինքը` Ենիգոմշյանը, հիշյալ հարցազրույցում հաստատել է մեր վարկածը: ««Սասնա ծռերի» մոտեցումն արտահամակարգային բևեռ ձևավորելու ուղղություն է, մենք դրա վրա ենք շեշտը դնում: Այս իշխանություններն իրենց կողմից բռնազավթման դեմ պայքարելու բոլոր խաղաղ ճանապարհները փակել են, և մնացել է միայն ընդվզման ճանապարհը: Դա կարող է լինել տարբեր ձևերով, կարող է լինել նույնիսկ և զինված, ու դա օրինաչափ է, որովհետև այլ ճանապարհ չի թողնվել: Բայց կարող է նաև լինել տարբեր՝ այլ բնույթի խաղաղ ձևերով՝ ոչ լեգիտիմ իշխանության որոշումները բոյկոտելու, անհատապես անարդար որոշումների դեմ ընդվզելու և այլնի միջոցով»,-ասել է նա:
Ճիշտ է` շեշտադրում չի արվում միայն զինված պայքարի վրա, սակայն «ծռերն» այդ տարբերակն ոչ միայն չեն բացառում, այլ հատուկ ընդգծում են: Այն պարագայում, երբ իրական ընդդիմադիր այլընտրանքային կենտրոն չի ձևավորվում, դատավարությունները, ավելի ճիշտ` դրանց շուրջ անտագոնիզմը, մնում է քաղաքական կյանքի առանցքը: Այդ անտագոնիզմը նպաստում է` մի կողմից իշխանության, մյուս կողմից` «ծռության» կողմնակիցների կոնսոլիդացիային: Սա հանգեցնելու է քաղաքական կյանքի արմատականացմանը, որը` մի կողմից, խորացնելու է իշխանության ավտորիտարիզմը, մյուս կողմից` հնարավոր է դարձնելու «Սասնա ծռեր-2»-ի կրկնությունը:
