Օգոստոսի 23-ին Հայաստանը հիշում էր Անկախության հռչակագիրը, դրա 30-ամյակը: Հայկական համացանցն ու լրահոսը լցված էր Անկախության հռչակագրով, որն ընդունվեց երեք տասնամյակ առաջ՝ օգոստոսի 23-ին, Հայաստանի դեռևս պաշտոնապես անկախություն չարձանագրած Հայաստանի Գերագույն խորհրդում:
Հռչակագիրը այսօր գնահատվում է իբրև ելակետային, խորհրդանշական մի ակտ՝ ավելի շուտ դիտարկվելով կամ մեկնաբանվելով զգայական տիրույթում, որովհետև Անկախության հռչակագրին նախորդած երեք տասնամյակում Հայաստանն անցել է այնպիսի խութերով և այնպիսի ռազմաքաղաքական իրադարձություններով, որոնք անկասկած բազմակի ավելի ուժեղ են եղել իրենց թե՛ քաղաքական, թե՛ ռազմական, թե՛ նաև զգայական ազդեցությամբ: Եվ այդ ընթացքը, ցավոք սրտի, շարունակվելու է: Ցավոք սրտի այն իմաստով, որ շարունակվելու է ընթացքը խութերով, քանի որ դա գրեթե անխուսափելի է դարձնում այսօրվա աշխարհը, այն, ինչ այսօր կատարվում է միջազգային տրամաբանության համատեքստում:
Ըստ այդմ՝ Անկախության հռչակագիրը, իհարկե պատմաքաղաքական կարևոր փաստաթուղթ և հիշողություն լինելով հանդերձ, պրակտիկ առումով բավականին դուրս է օրվա ռազմաքաղաքական իրողությունների ամբողջական շրջանակից և քիչ հիմք է պարունակում այդ շրջանակում Հայաստանի կենսունակության համար: Մեծ հաշվով, հնարավոր է արձանագրել, որ օգոստոսի 23-ին ընդունված փաստաթուղթը իրականում գրվել է հաջորդ 30 տարիների ընթացքում՝ բոլոր սխալներով ու բացթողումներով, վրիպումներով և ողբերգություններով, միաժամանակ անշուշտ հաղթանակներով ու ձեռքբերումներով հանդերձ:
Եվ այստեղ կա թերևս գլխավոր խորհուրդը՝ Անկախությունն ու պետականությունը տեքստը չէ, այլ կյանքը, որն արժևորում կամ արժեզրկում է տեքստերը: Ի վերջո, նայելով պատմության երեսին՝ պետք է ասել, որ օգոստոսի 23-ին ոչ մի փաստաթուղթ չընդունելու պարագայում էլ մենք թերևս անցնելու էինք այն ճանապարհը, որ անցանք: Դա ամենևին չի նսեմացնում Հռչակագիրը, այլ հակառակը՝ մեզ ստիպում է առավել սթափ և իրատես լինել պատմաքաղաքական անցուդարձն ու անցքերը գնահատելիս՝ դրանց ծուղակում կամ խաբկանքում չհայտնվելու համար:
Մեծ հաշվով, մենք դեռ պետք է գրենք մեր Անկախության հռչակագիրը, իր ռազմաքաղաքական ընդգրկման իմաստով այն կիսատ է, և օգոստոսի 23-ը մեզ համար պետք է լինի այդ պարբերական հիշեցումը, որ մենք ունենք գրելիք՝ մեր կյանքով գրելիք Հռչակագիր:
Միաժամանակ պետք է արձանագրենք նաև, որ մենք չպետք է ունենանք այն ավարտելու պատրանք կամ մոլորություն: Անկախության հռչակագիրն ունի շարունակ գրվելու կարիք, բայց այն չի ունենալու ավարտ, այն պետք է գրվի անընդհատ, Հայաստանի Հանրապետության, նրա քաղաքացիների ու նաև համայն հայության համար ամեն անցնող օր պետք է բերի Անկախության հռչակագրի նոր էջ:
