Դեռ անցյալ տարի աշնանը, երբ դեռ չէր սկսվել ռուս-ուկրաինական պատերազմն ու Ռուսաստանը չէր ընկել միջազգային պատժամիջոցների տակ, ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան հայտարարել էր, որ կազմակերպության Արագ արձագանքման ուժերի ձևավորումը դանդաղում է ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով, քանի որ դա ծախսատար և թանկ ծրագիր է: ՀԱՊԿ-ին անդամակցող Հայաստանն, այս օրերին, իրավունք ունի երկրի անվտանգության ապահովմանն ուղղված քայլեր պահանջել այս կազմակերպությունից, կամ պետք է արմատապես վերանայի և դիվերսիֆիկացնի անվտանգության ապահովման արդի կոնցեպտը:
Ընդհանրապես ֆինանսները ժամանակակից աշխարհում անվտանգության կարևոր բաղադրիչներից մեկն են: Եթե ֆինանսներ չկան, անվտանգությունն ապահովելը դառնում է ծանրագույն խնդիր, որովհետև պահանջվում են տեխնոլոգիաներ, արդիականացում: Մարտահրավերները աշխարհում բավական բարդացել են, չափազանց մեծ նշանակություն է ստացել պրոֆիլակտիկ աշխատանքը անվտանգության ոլորտում, օպերատիվ արձագանքը, տեխնոլոգիական առաջընթացը՝ կանխարգելիչ գործողությունների, կանխատեսումների և այլնի համար:
Իսկ ի՞նչ է նշանակում փող, որտեղի՞ց այն: Փողը արժեք է, որ ստեղծվում է տնտեսական գործունեության, տնտեսական քաղաքականության արդյունքում: Փող ունենալու համար հարկավոր է տնտեսություն ունենալ, ունենալ այնպիսի տնտեսական համակարգ, որը ոչ թե ինքնասպառվում է, այլ արտադրում, ստեղծում արժեքներ, ստեղծում ֆինանսական հնարավորություններ: Միայն ռեսուրսներ՝ նավթ, գազ, այլ հանածոներ ունենալը շատ քիչ է փող ունենալու համար: Ռուսաստանը դրա լավագույն օրինակն է: Պետք է ունենալ մտավոր ներուժ տեխնոլոգիական առաջընթացի համար, որպեսզի փողը ծառայի հավելյալ տնտեսական նախադրյալների ստեղծմանը, զարգացմանը ծառայի: Իսկ մտավոր ներուժի համար հարկավոր է ազատ հասարակություն, որտեղ կլինի հավասար մրցակցություն, և մարդիկ կունենան իրենք իրենց վրա աշխատելու խթան` տեսնելով, որ գնահատվում են ոչ թե «ոհմակային» պատկանելությունն ու բնազդները, այլ ստեղծագործական կարողությունները, միտքը, կրեատիվությունը:
Ընդ որում` այդ ամենն էլ իշխանությունը չի պահանջում իր համար, այսինքն` չի պահանջում, որ դրա կրողները ծառայեն իշխանությանը որպես տարբեր կարգի ֆունկցիոներներ, թեկուզ շռայլ վարձատրությամբ: Որովհետև դա ևս մսխման, սպառման ճանապարհն է, քանի որ մտավոր ներուժն էլ ռեսուրս է նավթի ու գազի օրինակով, որը ինքնին սպառելը կբերի դատարկության: Իսկ իշխանության կարիքներին ծառայեցնելը նշանակում է սպառում: Այլ բան է, եթե իշխանությունն այդ ռեսուրսը ծառայեցնի պետական կարիքներին: Դա ենթադրում է ազատ ծառայություն, այսինքն` մտավոր ռեսուրսի ազատություն: Փողը դա է բերում՝ ազատությունը, հավասարությունը, մրցակցությունը: Կլանները, իշխանատենչությունը, ագահությունը, իշխանության անխնա վերարտադրությունը փող տանող երևույթներ և գործընթացներ են:
Ահա և ստացվում է ժամանակակից աշխարհում անվտանգության բանաձևը: Որպեսզի լինես անվտանգ, պետք է լինես ազատ, պետք է հիմք ստեղծես մարդկային պոտենցիալի ազատ իրացման համար, մրցակցային պայմաններ ստեղծես, որպեսզի այդ ամենը տա իր տնտեսական էֆեկտը պետության համար: Հետո պետք է այդ էֆեկտը չթալանես ու վերածես անձնական ունեցվածքի և իշխանության վերարտադրության միջոցի, այլ այդ էֆեկտը պետք է ուղղել նույն այդ հասարակությանը, և այն կվերադարձնի բազմապատկելով: Զարգացման մեխանիզմը դա է՝ իշխանությունից հասարակություն, հասարակությունից իշխանություն: Այդպիսով բազմապատկվում են ֆինանսական հնարավորությունները, որոնց մի մասն էլ գնում է այդ ընդհանուր մեխանիզմի անվտանգության կարիքները սպասարկելուն: Այդ մեխանիզմը ներառում է պետություն-հասարակություն տանդեմը, դրա ֆիզիկական, բարոյական, մտավոր, մշակութային, արժեհամակարգային անվտանգության հարթությունները:
Այսինքն` ժամանակակից աշխարհում անվտանգ են այն երկրները,- համեմատաբար անվտանգ իհարկե, քանի որ բացարձակ անվտանգություն գոյություն չունի, և դրա համար կարիք կա գնալ դաշնակցային ճանապարհներով,- որոնք ապահովում են այս բաղադրիչները՝ ազատ տնտեսություն, բաց հասարակական-քաղաքական համակարգ, օրենքի գերակայություն և անկախ դատական իշխանություն: Այդ երկրներն ունենում են ավելի շատ միջոցներ, հետևաբար` անվտանգության սպասարկմանն էլ ուղղում են ավելի շատ միջոցներ և անվտանգությունն էլ սպասարկում են բազմաշերտ համակարգով:
Հայաստանում և այն երկրում, որին Հայաստանը հրապարակավ հանձնել է իր անվտանգության բանալիները՝ Ռուսաստանում, վերը նշված բանաձևը գոյություն չունի: Գոյություն չունի ազատ տնտեսություն, մրցակցային տնտեսություն, գոյություն չունի բաց համակարգ: Հետևաբար` գոյություն չունեն նաև ֆինանսական միջոցներ, որոնք կօգնեն անվտանգության բազմաշերտ, արդյունավետ համակարգեր կառուցել: Արդյունքում մնում է միայն դատարկ քարոզչությունը, երբ նույնիսկ մի օլիմպիական կրակը հնարավոր չի լինում առանց բազմակի խափանումների հասցնել նշանակության վայր: Եվ այն էլ 21-րդ դարում:
Անվտանգության այս համակարգին կամ ավելի ճիշտ՝ անվտանգության միայն այս համակարգին ապավինելը, ըստ էության, նշանակելու է ոչ թե անվտանգություն, այլ անվտանգության այդ համակարգի երկրորդ փլուզման ավերակների տակ մնալու անհեռանկար, զուտ անձնապաստան մտայնություններով թելադրված ավանտյուրա: Ինչպես որ նույնաբովանդակ անվտանգության համակարգը փլվեց մի անգամ՝ դրա հետևանքով Հայաստանը թողնելով ծանր պատերազմի մեջ, այդպես էլ այդ համակարգը նույն բովանդակության հետևանքով փլվելու է երկրորդ անգամ, և մեծ է սպառնալիքը, որ Հայաստանը երկրորդ անգամ էլ այդ փլուզումից ընդամենը պատերազմ կստանա, որից արդեն ելքը կրկին կարող է գտնել միմիայն ինքնուրույն:
