Եվրոպական միության անունից Բարձր ներկայացուցիչ Քեթրին Էշթոնը հայտարարությամբ է հանդես եկել ս.թ. հունիսի 26-ի`Խոշտանգումների զոհերի պաշտպանության ՄԱԿ-ի միջազգային օրվա կապակցությամբ.
«Այսօր, ես ցանկանում եմ վերահաստատել ԵՄ-ն հանձնառությունը խոշտանգման և այլ դաժան, անմարդկային և նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման ու վերացման, ինչպես նաև աշխարհի բոլոր մասերում խոշտանգումների զոհերի լիարժեք վերականգնման ուղղությամբ: Այս օրը ևս մի հնարավորություն է խոսելու ընդդեմ մարդու իրավունքների և մարդու արժանապատվության խախտման այս նողկալի երևույթի մասին։ Խոշտանգումը ողբերգություն է ոչ միայն դրա զոհերի համար, այն նաև նվաստացնող և նսեմացնող է դա կատարողների և նմանօրինակ անարգանքը հանդուժող հասարակությունների համար: Խոշտանգման և այլ դաժան, անմարդկային և նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի բացարձակ արգելումը հստակ սահմանված է միջազգային իրավունքով։ Անպատժելիության և ոչ մի մշակույթ ընդունելի չէ։
Վերհիշելով 2011թ. դեկտեմբերին 19-ի Միացյալ Ազգերի Գլխավոր Ասամբլեայի ընդունած 66/150 բանաձևը՝ ԵՄ-ն վերահաստատում է, որ սկզբունքորեն դատապարտում է խոշտանգումը և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքը կամ պատիժը իր բոլոր դրսևորումներով, ներառյալ ահաբեկման միջոցով, որոնք արգելվում են և արգելվելու են ցանկացած ժամանակ և ցանկացած վայրում և այսպիսով երբեք չեն կարող արդարացվել: ԵՄ-ն կոչ է անում բոլոր պետություններին անվերապահորեն և անշեղորեն արգելել խոշտանգումը և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքն ու պատիժը։
ԵՄ կոչ է անում բոլոր այն պետություններին, որոնք դեռ չեն միացել կոնվենցիային, առաջնահերթության կարգով անել դա, իսկ կոնվենցիայի անդամ պետություններին՝ շուտափույթ անդրադառնալ կոնվենցիայի կամընտրային արձանագրության ստորագրումանն ու վավերացմանը։ ԵՄ ողջունում է վերջերս Ֆիլիպինների, Մավրիտանիայի, Վենեսուելայի, Կաբո–Վերդեի, Թունիսի, Թուրքիայի և Պանամայի կողմից ԽԴԿԿԱ–ի վավերացումը։ ԵՄ կոչ է անում նաև բոլոր պետություններին ստեղծել և կիրառել անկախ ու արդյունավետ մոնիտորինգի մեխանիզմներ կալանավայրերի համար` խոշտանգման կամ այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դրսևորումները կանխարգելելու նպատակով:
ԵՄ կոչ է անում բոլոր պետություններին խոշտանգման և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դեմ պայքարում որդեգրել գենդերային զգայուն մոտեցում՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով գենդերահեն բռնությանը։
Եվրոպական միությունը ողջունում և աջակցում է ՄԱԿ-ի, Եվրոպայի Խորհրդի և ԵԱՀԿ-ի կողմից խոշտանգման դեմ իրականացվող գործունեությունը։ Պետությունների համագործակցությունը ՄԱԿ հատուկ զեկուցողի, Խոշտանգման զոհերի ՄԱԿ կամավոր հիմնադրամի, ՄԱԿ-ի խոշտանգման դեմ հանձնաժողովի և նմանատիպ օղակների հետ, կարևոր է մարդու իրավունքների պաշտպանության և խթանման համակարգը արդյունավետ դարձնելու համար։
Ազգային և ԵՄ մակարդակում ֆինանսավորման միջոցով մենք էական աջակցություն ենք առաջարկում այն կազմակերպություններին, որոնք բժշկական, սոցիալական, իրավաբանական և այլ օժանդակություն են տրամադրում խոշտանգման զոհ տղամարդկանց, կանանց և երեխաներին՝ նրանց առողջությունն ու մարդկային արժանապատվությունը վերականգնելու նպատակով։ Ավելի վաղ, հունիսի 1–ին ԵՄ-ն մեկնարկեց ծրագրային առաջարկությունների մի նոր նախաձեռնություն «Պայքար անպատժելիության դեմ» խորագրով, որի նպատակն է օժանադակել խոշտանգման կամ այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դեմ քաղաքացիական հասարակության կողմից իրականացվող գործունեությանը: Ընդդեմ խոշտանգումների այս նախաձեռնության ընդհանուր բյուջեն կազմում է 16.215 միլիոն եվրո։
Օգտվելով այս հնարավորությունից, ԵՄ-ը ողջունում է բազմաթիվ ՀԿ–ների և անհատների մշտական ջանքերը, որոնք անխոնջ աշխատում են կանխարգելելու խոշտանգումները կանխարգելելու և զոհերի տառապանքները մեղմացնելու ուղղությամբ, և կենտրոնացնում են հասարակական կարծիքը ՄԱԿ–ի օրացույցի այս կարևոր օրվա կապակցությամբ։
Մենք պետք է դրսևորենք միասնական հաստատակամություն աշխարհը խոշտանգումներից զերծ դարձնելու համար»։
Անդամակցող երկիր Խորվաթիան*, թեկնածու երկրներ Թուրքիան, նախկին Հարավսլավիայի Հանրապեություն Մակեդոնիան*, Մոնտենեգրոն*, Իսլանդիան+ և Սերբիան*, կայունացման և ասոցացման գործընթացի երկրները և պոտենցիալ թեկնածուներ Ալբանիան ու Բոսնիան և Հեցոգովինան ու ԵԱԱԱ երկրներ Լիխտերշտեյնն ու Նորվեգիան, եվրոպական տնտեսական գոտու անդամները, ինչպես նաև Ուկրաինան, Մոլդովան, Հայաստանը, Ադրբեջանն ու Վրաստանը շարժվում են այս հայտարարության գծով։
*Խորվաթիան, նախկին Հարավսլավիայի Հանրապեություն Մակեդոնիան, Մոնտենեգրոն և Սերբիան շարունակում են մնալ կայունացման և ասոցացման գործընթացի մի մասը։
+ Իսլանդիան շարունակում է մնալ ԵԱԱԱ և եվրոպական տնտեսական գոտու անդամ։