Մայիսի 10-ին Ադրբեջանի նախագահը Շուշիում «ազդանշանային» հայտարարություն արեց: Նրա գնահատմամբ՝ որեւէ երկրի դեսպանի Շուշի այցը Բաքվի նկատմամբ «բարեհոգություն չէ»: Ալիեւը թույլ տվեց այս ձեւակերպումն անել. «Ուզում է՝ թող այցելի, չի ուզում՝ իր գործն է, մի՞թե դրանից ինչ-որ բան է փոխվում: Ոչինչ էլ չի փոխվում»: Ակնարկն ակնհայտորեն հասցեագրված էր Միացյալ Նահանգներին: Չորս օր առաջ՝ մայիսի 6-ին Շուշի ԱՄՆ դեսպան Լիբին էր տիկնոջ հետ այցելել, ինչի առթիվ, սակայն, պետական դեպարտամենտի պաշտոնական ներկայացուցիչը «մեկնաբանություն չունեցավ»:
Անհավանական է պատկերացնել, թե դեսպան Լիբին Շուշի է այցելել՝ չունենալով պետդեպարտամենտի համաձայնությունը, բայց թե ինչու՞ ԱՄՆ արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը «մեկնաբանություն չուներ»՝ մնում է դատել Բաքվում Միացյալ Նահանգների դեսպանի հաջորդ քայլերի տրամաբանությամբ: Շուշի այցի հաջորդ օրը դեսպան Լիբին իր նստավայրում ընդունել է ադրբեջանցի քաղբանտարկյալների մի խումբ հարազատների, իսկ մայիսի 8-ին՝ գիտնական-տնտեսագետ եւ հանրային-քաղաքական գործիչ Իբադօղլուին, որի նկատմամբ կալանքը որպես խափանման միջոց փոխարինվել է տնային կալանքով:
Արդյո՞ք դեսպան Լիբին Շուշի է այցելել Վաշինգտոն-Բաքու «ոչ հրապարակային պայմանավորվածությամբ»: Այսինքն՝ ԱՄՆ-ը «խորհրդանշական ժեստ է անում, փոխարենը քաղբանտարկյալները կամ նրանցից մի քանիսն ազատ են արձակվում»-եւ Ալիեւը խախտե՞լ է «ազնիվ կոմերիտականի երդումը»: Խնդիրն այստեղ, իհարկե, Իբադօղլուն կամ լրագրող Սեւինջ Վագիֆգըզըն չէ: Բաքվում ԱՄՆ դեսպանատունը հաստատել է, որ Ադրբեջանում մի քանի ՀԿ-եր աշխատում են ամերիկյան ֆինանսական աջակցությամբ, ինչն ադրբեջանական օրենսդրությամբ քրեորեն հետապնդելի է:
Կալանավորվածները մեղադրվում են «արտարժույթի մաքսանենգության» մեջ: Ի՞նչ է պարզել կամ կպարզի, կամ կմոգոնի նախաքննությունը՝ դժվար է կանխատեսել, բայց, կարծես, մի իրավիճակ է, երբ ամերիկյան կողմը փորձում է «խնդիրը հարթել ներքին կարգով»: Անկասկած սկանդալային կլինի, եթե Բաքվում «արտարժույքի մաքսանենգության գործով դատաքննություն սկսվի եւ բացահայտվի, որ USAID-ը Բաքվում ոչ միայն ադրբեջանական օրենսդրության խախտմամբ ՀԿ-երի գործունեություն է ֆինանսավորել, այլեւ դա իրականացրել է կանխիկ գումար վճարելու ձեւով»:
Ալիեւն, իհարկե, չէր կառչի նման մանրուքներից, եթե Վաշինգտոնի հետ հարաբերությունների այլ մակարդակ ունենար, ուստի ակնհայտորեն ձգտում է «առավելագույնը քամել»: Այս փուլում նրան, ամենայն հավանականությամբ, մտահոգում է Կոնգերսի Ներկայացուցիչների պալատում շրջանառված «պատժամիջոցային օրինագիծը»: Միլլի մեջլիսի պատգամավոր Օրուջի գնահատմամբ՝ այդ նախաձեռնության թիկունքում «նույն շրջանակներն են, որ 1992թ. ընդունել են Ազատության աջակցության Ակտի 907-րդ ուղղումը»: Դա միակ իրավական ակտն է, որ Ադրբեջանին ճանաչում է ԼՂ նկատմամբ ագրեսոր:
Ըստ տեղեկությունների, որ չեն հերքվել, շրջանառված «պատժամիջոցային օրինագիծը» Ադրբեջանի Պետական անվտանգության ծառայության տնօրենին, պաշտպանության փոխնախարարին, ԶՈՒ ԳՇ պետին եւ հատուկ նշանակության զորախմբի առանձին բրիգադի հրամանատարին «ճանաչում է պատերազմական հանցագործ»՝ հիմնավորելով անցյալ տարվա սեպտեմբերյան մեկօրյա պատերազմի ժամանակ ԼՂ խաղաղ բնակչության դեմ վայրագությունների փաստերով:
«Թուրան» գործակալության վաշինգտոնյան թղթակցի տեղեկացվածությամբ՝ Ադրբեջանի կառավարությունը եւս երկու ամերիկյան «լոբբիստական կազմակերպության հետ պայմանագիր է ստորագրել՝ հակակշռելու Կոնգրեսում Ամերիկայի հայկական համագումարի ազդեցությունը»: Այս ֆոնին, իհարկե, դեսպան Լիբիի Շուշի այցը Բաքվի նկատմամբ բարեհոգություն չէ: Բարեհոգություն կլինի, եթե պետական դեպարտամենտը պաշտոնապես հայտարարի, որ «չի կիսում «պատժամիջոցային օրինագիծ» նախաձեռնած կոնգրեսականների գնահատականները»: Վաշինգտոնից նման պաշտոնական գնահատական կհնչի՞:
