«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ավիացիոն հարցերով փորձագետ Նավիկ Խաչատրյանը
-Պարոն Խաչատրյան, Հայաստանի ազգային ավիափոխադրող «Ֆլայ Արնա»-ն նախատեսում է կանոնավոր չվերթներ սկսել այս ամսվա վերջից։ Ի՞նչ ակնկալիքներ կան։
-Մեր երկիրն ինը տարի շարունակ ազգային փոխադրող չի ունեցել, մինչդեռ ազգային փոխադրողը երկրի սուվերենության համար շատ կարևոր բաղադրիչ է։ Իսկ երբ չունես ազգային փոխադրող, նշանակում է՝ քո գլխին անընդհատ մեկը տալիս է, այսինքն՝ դու որևէ երկրի գուբերնիա ես, քեզ ինչպես հրամայում են, այդպես էլ անում ես։ Փառք աստծո, որ նման նախաձեռնություն եղավ անցյալ տարի և ստեղծվեց «Ֆլայ Արնա»-ն։ Այն երկու մասից է բաղկացած՝ ԱՆԻՖ-ը, մյուսը՝ «Էյր Արաբիա»։ Վերջինս բավականին հաջողություններ գրանցած ընկերություն է և շարունակում է առաջ գնալ տարբեր երկրների մակարդակով։ Մեզ համար էլ էր սա բավականին հաջող ձեռքբերում, որ համաձայնվեցին երկու օդանավ բերել։ Երկու օդանավը քիչ չէ, յուրաքանչյուրը մոտ 25-30 միլիոն դոլար արժողությամբ գույք է։ Բայց վատն այն է, որ աշխարհում այդպիսի նախադեպ մինչև հիմա չի եղել, որ երկրի ազգային փոխադրողի 50 տոկոսը լինի այլ երկրի օպերատորի մասնակցությամբ։ Այսինքն՝ դու սրանով ցույց ես տալիս, որ չկաս այս ոլորտում։ Եվ սա շատ վատ է։
-Ինչպե՞ս է այն ղեկավարվելու։ Ընդհանրապես, ռիսկերն ինչպե՞ս են գնահատվելու։
-Ղեկավարվելու է «Էյր Արաբիա»-ի կողմից։ Եվ ինչ նրանք թելադրեն, մենք սուսուփուս անելու ենք։ Եվ այս առումով, ես շատ վատ եմ դիտարկում համագործակցությունը՝ չնայած, որ շատ եմ կարևորում այն, որ կա ազգային փոխադրող։ Եվ մի կարևոր հանգամանք էլ պետք է նշել, որ ազգային փոխադրող անունը, որը կպցրել են այդ ընկերության դրոշակի վրա, դրա իրավունքը չունեն, որովհետև ազգային փոխադրող ICAO doc.9626-ի 5.1 գլխում նշվում է, թե ով է ազգային փոխադրողը։ Ազգային փոխադրողը տվյալ երկրի միակ կամ հիմնական փոխադրողն է, որը ձևավորում է շուկան, իսկ այս ընկերությունն անգամ օդանավերը չի բերել գրանցի։ Այդ դեպքում, մենք ինչ իրավունքով ենք ասում, թե ինքն է մեր ազգային փոխադրողը։ Թող նախ այդ ընկերությունը ստեղծվի, սկսի շահագործվել, ուղևորներ փոխադրի, շուկա ձևավորի, դրանից հետո նոր կարող ենք շնորհել ազգային փոխադրողի բարձր պատիվը, իսկ մեզ մոտ «մյուս ականջը բռնում են գլխի հետևով»։ Ճիշտը սպասելն է և ոչ թե հայավարի առաջ ընկնելը և հայտարարելը, թե սա ազգային փոխադրողն է։
-Եվրոպա թռիչքներ կլինե՞ն այս օդանավերով՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ 2020-ին Հայաստանը հայտնվեց ԵՄ ավիացիոն թարմացված «սև ցուցակում» իր բոլոր ավիափոխադրողներով։
-Իհարկե, չեն կարող թռնել Եվրոպա, քանի որ մենք «սև ցուցակում» ենք։ 2020-ին փետրվարի 3-7-ն ընկած ժամանակահատվածում իրականացված անվտանգության աուդիտի ժամանակ Հայաստանը չի անցել 15 կետով, և այս 15 կետերը պետք է լրացվեն, որ նոր հնարավոր լինի «սև ցուցակից» Հայաստանը հանելու։ Քանի չենք անցել, մենք իրավունք չունենք Հայաստանում գրանցված որևէ ընկերության օդանավ Եվրոպայի տարածքով անցնել։
-Ի՞նչն է խանգարում այդ արգելքի վերացմանը, ի՞նչ քայլեր պետք է իրականացվեն այս ուղղությամբ։
-Խանգարում է որակյալ կադրերի բացակայությունը։ Մենք Տաթևիկ Ռևազյանին զգուշացնում էինք դեռ 2019 թվականի նոյեմբերից։ Ինքս մի քանի անգամ իրեն գրել եմ, որ ուշադիր լինեն, որ չեն անցնելու հաջորդ տարվա աուդիտը։ Անցած տարվա դրությամբ Եվրոպական ավիացիոն միությունը պետք է գա հանդիպի մերոնց հետ 23 թվականին նոր աուդիտ նշանակելու համար և այն պետք է լինի 2022-ի նոյեմբերին։ Աուդիտորները սենյակում նստած չեն, որ հենց հրահանգ տան, թռնեն գան Հայաստան, նրանք աշխատում են, և մի հինգ-վեց ամիս ժամանակ է պետք պայմանավորվածություն ձեռք բերելու համար։
-Որքանո՞վ ռիսկերը հնարավոր կլինեն կառավարել։ Հնարավո՞ր է՝ դատարակ օդանավ գնա, ծանրաբեռնված վերադառնա, այս հաշվարկները որքանո՞վ են ճիշտ իրականացվել։
–Չեմ կարծում, որ հենց սկզբից ծանրաբեռնված կթռչի։ Իհարկե, ցանկալի է, ավիացիոն ընկերությունն իր մենեջմենթից այդպիսի արդյունքն է սպասում, բայց տվյալ պարագայում այն էլ լոուքոստ կոնցեպցիայով առաջնորդող ընկերությունը քիչ հնարավորություն ունի հանգիստ հայտարարելու, որ խնդիր չենք ունենալու։
Այնուամենայնիվ, որպես նոր ստեղծված կառույց՝ ցանկանում եմ, որ հաջողեն շուկայում, բայց մի շարք հարցեր պատասխան են պահանջում։
