Ռուսական «Իզվեստիա» թերթը տեղեկացրել է, որ օգոստոսի 22-ին բացվող «Բանակ-2017» ցուցահանդես-ֆորումին ցուցադրվելու են նոր սերնդի զենիթահրթիռային համալիրներ (ԶՀՀ), որոնք արտադրվել են ռուսական «Ալմազ-Անթեյ» ընկերության կողմից: Դրանք են Ս-500 «Պրոմեթևս», «Անթեյ-4000» զենիթահրթիռային համակարգերը, ինչպես նաև «ԲՈՒԿ-Մ3» զենիթահրթիռային համալիրները:
Ռուսական արտադրության նորագույն այս համակարգերը նախատեսված են հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) համար, և ինչպես ռուս փորձագետներն են ասում՝ դրանք լինելու են Ռուսաստանի «օդատիեզերական պաշտպանության միացյալ համակարգի» հիմնական տարրերը:
Բայց մեզ ավելի շատ հետաքրքրում է այս զինտեխնիկայի հնարավոր արտահանման հանգամանքը: Նույն հոդվածում «Սպառազինությունների արտահանում» ամսագրի գլխավոր տնօրեն Անդրեյ Ֆրոլովը կարծիք է հայտնել, որ նորագույն ԶՀՀ-ները ցուցադրվելու են առաջին հերթին արտասահմանյան գնորդների համար: Ռազմական փորձագետը ենթադրում է, որ այս ԶՀՀ-ների նկատմամբ հետաքրքրություն կարող են ցուցաբերել մի շարք երկրներ, մասնավորապես՝ Չինաստանը, Հնդկաստանը, Ալժիրը, Ղազախստանը, Թուրքիան, Ադրբեջանը, Եգիպտոսը, Իրանը, Իրաքը, ինչպես նաև Պարսից ծոցի արաբական միապետությունները: Տեղեկությունը անմիջապես օգտագործել է ադրբեջանական haqqin.az կայքը՝ նշելով, թե Ադրբեջանը կարող է ձեռք բերել նշված զինատեսակները Ռուսաստանից:
Բայց որքանո՞վ է հնարավոր Ս-500-ի, «Անթեյ-4000»-ի կամ Ս-400-ի վաճառքը, մասնավորապես, Ադրբեջանին: «Առաջին լրատվական»-ի այս հարցին պատասխանել է ռազմական փորձագետ, Մոսկվայի Քաղաքական և ռազմական վերլուծությունների կենտրոնի փոխտնօրեն Ալեքսանդր Խրամչիխինը՝ պարզաբանելով, որ, նախ, Ս-500 «Պրոմեթևս» համալիրները նախատեսված չեն արտահանման համար, դրանք նույնիսկ Ռուսաստանի զինված ուժերում դեռևս կիրառության մեջ չեն մտել:
Ընդհանրապես նախատեսվում է, որ Ս-500-ները ռուսական զինված ուժերին կսկսեն մատակարարել միայն 2019 թվականից: Ռուս փորձագետները շատ բարձր են գնահատում Ս-500-ի հնարավորությունները, թեև շատ բան դեռևս գաղտնի է պահվում այս համակարգի մասին: Հայտնի է, որ այն կարող է խոցել օդային և նույնիսկ տիեզերական թիրախների շատ լայն շրջանակ: Ս-500-ը կարող է խոցել սովորական և գերձայնային թևավոր հրթիռներ, ինքնաթիռներ և անօդաչու թռչող սարքեր (ԱԹՍ):
«Անթեյ-4000» ԶՀՀ-ների մասին ավելի շատ տեղեկություն կա: Սա Ս-300Վ4 զենիթահրթիռային համակարգերի՝ արտահանման համար նախատեսված տարբերակն է: Այս զինատեսակը նախորդ մոդելի՝ Ս-300Վ-ի կատարելագործված տեսակն է: Մասնագետների գնահատմամբ՝ Ս-300Վ4-ի արդյունավետությունը, Ս-300-ի նախորդ սերունդների հետ համեմատած, աճել է 2,3 անգամ: Սրա ռադարները շատ ավելի զգայուն են, հեռատես և ավելի լավ են պաշտպանված խանգարող աղմուկից: Նոր համակարգի համար ստեղծվել են նոր հրթիռներ, որոնք կարող են խոցել հակառակորդի թիրախները մինչև 400 կմ հեռավորության վրա:
«Ս-500-ը նույնիսկ Ռուսաստանի զինված ուժերի սպառազինության մեջ չկա: Տեսանելի ապագայում այն որևէ տեղ չի արտահանվելու, ո՛չ Ադրբեջանը և ո՛չ էլ որևէ այլ երկիր չեն կարող գնել այդ համակարգից: Եթե Ս-500-ն ընդհանրապես արտահանվի, ապա դա կարող է լինել ամենաշուտը 15-20 տարուց: Ինչ վերաբերում է Ս-400-ին, այն արդեն վաճառվում է, այնպես որ՝ տեսականորեն հնարավոր է, որ դրանից ձեռք բերի նաև Ադրբեջանը, բայց քանի որ առաջացել է գնորդների մեծ հերթ՝ Ռուսաստանի գլխավորությամբ, կարող ենք ենթադրել, որ եթե նույնիսկ Ադրբեջանը նման փորձ անի, ապա դա շուտ չի լինի»,- մեկնաբանեց ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Խրամչիխինը:
Փորձագետի կարծիքով՝ ավելի հավանական է, որ Ադրբեջանը կարողանա գնել «Անթեյ-4000» համակարգեր: Այն առայժմ չի հանվել վաճառքի, բայց այս համալիրները գնելը ավելի հեշտ կլինի:
Խոսելով Հայաստանի մասին՝ փորձագետ Խրամչիխինն ասաց, որ Հայաստանը, իհարկե, կուզենար ձեռք բերել ՀՕՊ-ի համար նախատեսված նորագույն համալիրները, բայց խնդիրը Հայաստանի ֆինանսական սուղ միջոցներն են: Հայաստանը ցանկանում է ստանալ նման զինատեսակները արտոնյալ գներով՝ որպես Ռուսաստանի դաշնակից, բայց դա այնքան էլ ձեռնտու չէ Ռուսաստանին:
«Սա առաջին հերթին կոմերցիոն նախագիծ է Ռուսաստանի համար, Ռուսաստանին փող է պետք, որովհետև զենքի վաճառքը ռուսական արտահանման գլխավոր աղբյուրն է նավթից և գազից հետո, ընդ որում՝ ԶՀՀ-ների վաճառքը շատ եկամտաբեր է. նույնիսկ մեկ համակարգի վաճառքը հսկայական եկամուտներ է ապահովում, հետևաբար Ռուսաստանին առաջին հերթին հենց այս հարցն է հետաքրքրում: Զենքի վաճառքը Ադրբեջանին ամբողջությամբ կոմերցիոն բնույթ ունի:
Ինչ վերաբերում է Թուրքիային, մասնավորապես, Ս-400 վաճառելու հարցին, ապա այս գործարքը մասամբ քաղաքական է, որովհետև սա, ըստ երևույթին, Սիրիայի հարցով Ռուսաստանի և Թուրքիայի համաձայնության մի մասն է, այսինքն՝ Թուրքիան պետք է լիովին հաշվի առնի Ռուսաստանի շահերը Սիրիայում, և միայն այդ դեպքում նրան կվաճառեն Ս-400, բայց միևնույն է՝ կվաճառեն լիարժեք գնով:
Իսկ Հայաստանի պարագայում իրավիճակն ավելի բարդ է, որովհետև ենթադրում եմ, որ Հայաստանը կխնդրի վաճառել այս համակարգը արտոնյալ գներով, իսկ դա ձեռնտու չէ Ռուսաստանին: Ռուսաստանը առանց որևէ խնդրի կվաճառի ցանկացած զինատեսակ Հայաստանին, բայց այստեղ գնի հարցն է ի հայտ գալիս: Հայաստանը կուզենա գնել այդ զենքը արտոնյալ գներով՝ որպես դաշնակից, իսկ դա վատ է Ռուսաստանի համար, որովհետև Ռուսաստանին գումար է անհրաժեշտ»,- ավելացրեց Ալեքսանդր Խրամչիխինը:
