Hellenicnews.com կայքի փոխանցմամբ, հրապարակվել է Ամերիկյան Հելլենական ինստիտուտի հիմնադիր Ժեն Ռոզիդեսի «Թուրքիան դաշնակի՞ց է, թե՞ ախոյան» խորագրով վերլուծականը.
«Այն բանից հետո, երբ էրդողանի գլխավորած կուսակցությունը 2002 թվականի նոյեմբերին Թուրքիայում եկավ իշխանության գլուխ, ի հայտ եկան բավականաչափ ապացույցներ` պնդելու համար, որ Թուրքիան դրանից հետո հանդիսացել է ԱՄՆ-ի ու Արևմուտքի ախոյանը և ոչ թե դաշնակիցը: Ի դեպ, դա վերաբերում է նաև մինչև 2002 թվականն ընկած ժամանակահատվածին:
2003 թվականին Թուրքիան ԱՄՆ-ին թույլ չտվեց իր տարածքի միջոցով երկրորդ ճակատ բացել Սադամ Հուսեյնի դեմ: Դա թույլատրելու համար Թուրքիան պահանջում էր հավելյալ 6 միլիարդ դոլար` չհաշված Պաշտպանության փոխնախարար Պոուլ Վոլֆովիցի առաջարկած 26 միլիարդ դոլարը:
Թուրքական այդ պահանջն ամերիկյան New York Times թերթը որակեց որպես «դրամաշորթություն՝ դաշինքի անունից»: ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության տվյալներով, թուրքական այդ դեմարշի արդյունքում Սադամ Հուսեյնին գահընկեց անելն առավել դժվար և թանկարժեք ստացվեց ամերիկյան կողմի համար:
Ապա Թուրքիան, ի հեճուկս ԱՄՆ-ի, սկսեց ջերմ հարաբերություններ հաստատել Իրանի հետ: Դա հանգեցրեց Իսրայելի հետ հարաբերությունների վատթարացմանը, ինչն առավել ընդգծվեց Դավոսյան ճգնաժամի և «Մավի Մարմարայի» միջադեպի արդյունքում: Դա վնաս պատճառեց ԱՄՆ տարածաշրջանային շահերին:
Ի հեճուկս միջազգային հանրության` էրդողանը գովաբանեց Դարֆուրում ցեղասպանություն իրականացրած և միջազգային հանրության կողմից որպես հանցագործ որակված Սուդանի նախագահ Օմար ալ Բաշիրին` նշելով, թե մուսուլմանը չի կարող ցեղասպանություն իրականացրել:
Սակայն Թուրքիան իր հակաամերիկյան ու հակաարևմտյան քայլերով աչքի է ընկել նաև մինչ 2003 թվականը:
Անկարայում գործող Թուրքիայի արտգործնախարարության ինստիտուտի ներկայացուցչի խոսքերով, 1973 թվականի արաբ-իսրայելակական պատերազմի ժամանակ Թուրքիան ԽՍՀՄ մարտական ինքնաթիռներին թույլատրել է անցնել սեփական օդային տարածքով: Միևնույն ժամանակ Թուրքիան ամերիկյան ինքնաթիռներին չի թույլատրել իր տարածքում վերալիցքավորվել և Իսրայելի օգտին հետախուզական գործունեություն ծավալել:
1977-1978 թվականներին Եթովպիայում բռնկված հակամարտության ժամանակ Թուրքիան Մոսկվային թույլատրել է իր օդային տարածքով մատակարարումներ իրականացնել եթովպացի կոմունիստներին:
Չնայած ՆԱՏՕ-ի առարկություններին` 1976 թվականի հուլիսի 18-ին խորհրդային «Կիև», 1979 թվականի փետրվարի 25-ին «Մինսկ» և 1983 թվականի մարտի 16-ին «Նովոռոսիյսկ» ավիակիրներն անցել են Բոսֆոր և Դարդանել նեղուցներով և հայտնվել Միջերկրական ծովում, ինչը հանդիսացել է սևծովյան նեղուցներով նավարկությունը կանոնակարգող 1936 թվականի Մոնտրեի կոնվենցիայի խախտում: Դրանով Միջերկրական ծովում պարեկություն իրականացնող ԱՄՆ 6-րդ նավատորմը հայտնվել էր լուրջ վտանգի տակ:
1979 թվականին Թուրքիան ամերիկյան U-2 հետախուզական ինքնաթիռներին արգելել է մուտք գործել Թուրքիա` դա պատճառաբանելով Մոսկվային համաձայնությունը ստանալու անհրաժեշտությամբ:
«Սառը պատերազմի» ժամանակ թուրքական կառավարությունն անպատասխան է թողել սեփական տարածքում 11 ամերիկյան ալեհավաքներ տեղակայելու մասին ՆԱՏՕ-ի առաջարկը , որոնք առաջին հերթին ուղղվելու էին ԽՍՀՄ-ի ու նրա արևելաեվրոպական արբանյակների դեմ:
«Սառը պատերազմի» ժամանակ Թուրքիան վետո է դրել ՆԱՏՕ-ի այն ջանքերի վրա, որոնք ուղղված էին էգեյան ծովի հունական կղզիներում ռազմաբազաներ հիմնելուն, ինչը միտված էր խորհրդային նավատորմից պաշտպանվելուն:
Այս ամենն ի ցույց է դնում այն, որ Թուրքիան, ըստ էության, մշտապես առաջնորդվել է սեփական շահերով և եղել է ԱՄՆ-ի հանդեպ ոչ լոյալ տրամադրված դաշնակից»:
Հիշեցնենք, որ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ին անդամակցել է 1952 թվականին և «Սառը պատերազմի» ժամանակ պահպանում էր ՆԱՏՕ-ի հարավային թևը` 610 կիլոմետրանոց թուրք-խորհրդային սահմանը:
