«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության քարտուղար Աղվան Վարդանյանը:
–Վերջին իրադարձությունները, Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևերը, Հռոմի պապի պատարագը, այս բոլոր գործընթացները հայ-թուրքական հարաբերություններն ավելի հեռացնո՞ւմ են, թե մոտեցնում են իրար: Ի վերջո, մենք անվտանգության խնդիր ունենք, արդյո՞ք այս բոլոր գործընթացներով վտանգի տակ չի դրվում նաև այդ հանգամանքը:
–Հայ-թուրքական հարաբերություններ գոյություն չունեն, չես կարող վնասել մի բանի, որը գոյություն չունի: Մենք առաջին օրերից ասում էինք, որ այս արձանագրությունները արհեստածին են, ստեղծված իսկ օրվանից մեռած են, որովհետև Թուրքիան ի սկզբանե երեք սկզբունքային նախապայմաններ էր փորձում իրականացնել այդ արձանագրություններով: Ժամանակը ցույց տվեց, որ իրոք այդպես էր և այսօր նման արձանագրությունները, իսկապես որևէ հեռանկար այլևս չունեն: Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման շատ պարզ մեխանիզմ կա, և մենք միշտ դրա կողմնակիցն ենք եղել: Կարճ, ընդամենը երկու կետանոց մի համաձայնություն: Առաջին՝ հաստատում են դիվանագիտական հարաբերություններ երկու պետությունները, երկրորդ՝ բացվում է միակողմանի փակված հայ-թուրքական սահմանը: Մնացյալը նախապայմաններն էին: Նախապայմաններ, որոնք որևէ առնչություն չունեն միջազգային հարաբերությունների սկզբունքների հետ՝ պայմանավորել մի երկրի հետ հարաբերությունները երրորդ երկրի հետ և այլն: Այս առումով որևէ բան չենք վտանգում: Ընդհակառակը, եթե մենք իբրև պետություն, իբրև ժողովուրդ մեր շահերը պաշտպանում ենք, սա միայն հարգանքի է արժանի և Ձեր նշած իրադարձությունները նաև ապացուցում են, որ աշխարհն ընկալում է և աշխարհն արձագանքում է: Այսօր համաշխարհային բոլոր առաջատար լրատվամիջոցների թիվ մեկ թեման այս հարցն է: Այսօր Գերմանիայի կանցլերն էլ հայտարարեց, որ իրենց բունդստագի նիստում էլ կլինի համապատասխան որոշում, այնպես որ` քեզ հարգում են, քեզ գնահատում են, քեզ վերաբերվում են այնպես, ինչպես դու ես քեզ վերաբերվում: Եթե դու քո արժեքը գիտես, քո շահը պաշտպանում ես՝ դիմացինը հարգում է: Դա վերաբերվում է և կոնկրետ մարդուն, և կոնկրետ քաղաքականությանը և պետություններին ու ժողովուրդներին:
–Այս առումով ի՞նչ ակնկալիքներ կան ԱՄՆ-ից, արդյո՞ք Օբամայի տեքստը կտարբերվի նախորդ տարվա տեքստից, և Ռուսաստանից ի՞նչ ակնկալիքներ կան:
–Ես չեմ կարող Միացյալ Նահանգների փոխարեն արձագանքել, բայց միայն մեկ բան կարող եմ ասել՝ Միացյալ Նահանգները և իր արժեհամակարգով հայտարարվող ու ընդհանրապես իր ձգտումներով աշխատում է միշտ լինել առաջինը, ես չէի ցանկանա, որ համամարդակային արժեքների այս հարցում ինքը լիներ վերջինը: Մնացյալն իրենց որոշելիքն է:
Ռուսաստանը վաղուց է օրենքն ընդունել: Կան միջպետական, աշխարհաքաղաքական շահեր, բայց դա իրենց պրոբլեմներն են՝ ռուսների և թուրքերի հարաբերությունների խնդիրներն են, որոնք ինձ քիչ են հետաքրքրում:
–Այսինքն, արդարացնու՞մ եք Գալիպոլիում նրանց ներկայությունը:
–Ես արդարացնելու կամ գնահատական տալու խնդիր չունեմ: Ես հասկանում եմ, որ կան միջպետական հարաբերություններ, շահեր և իրենց գործն է, իրենց հարաբերությունների հարցն է, դա մեր խնդիրը չի: Մեզ համար կարևոր է, որ մեր դաշնակից Ռուսաստանն առաջին դեմքով ներկա է լինելու ապրիլի 24-ին, Երևանում:
–ԵՏՄ-ին կողմ քվեարկողներից մեկն էլ Դուք էիք, պարոն Վարդանյան: Լուկաշենկոն և Նազարբաևը ապրիլի 24-ին չեն լինելու Հայաստանում, ավելին, Լուկաշենկոն կլինի Վրաստանում, բայց չի լինի Հայաստանում: Սա ուղերձ չէ՞ Հայաստանի համար:
–Անձամբ ես ձեռնպահ եմ քվեարկել ԵՏՄ-ի անդամակցության հարցին: Սա իհարկե, երկրորդական խնդիր է, բայց նորից եմ կրկնում, որ յուրաքանչյուր երկիր ինքն է որոշում իր անելիքները: Մենք մեր անելիքը պետք է անենք, մենք մեր շահերը պետք է հետապնդենք, թե ինչ կանեն Լուկաշենկոն և Նազարբաևը՝ դա իրենց խնդիրն է: Ակնհայտ էր, որ Նազարբաևի արձագանքն այսպես կլինի: Լուկաշենկոյի մեղքն էլ իր վիզը:
–Դավութողլուի և Էրդողանի վերջին հայտարարություններում արդյո՞ք նկատում եք փոփոխություններ նախորդ տարվա հայտարարությունների հետ համեմատած:
–Սրանք մասնակի փորձեր են, մասնակի մեղսակցության արտահայտություններ են, բայց այս ամենը Թուրքիայի ղեկավարությունն անում է խուսափելու համար իր պատասխանատվությունից, ճանաչումից: Սա հասկանալի է, թուրքական քաղաքականությունից չպետք է խաբվել: Առաջիկայում, իսկապես, երբ որ կարևորագույն երկիր չի մնա, որը չի ճանաչել Ցեղասպանությունը, Թուրքիան կամաց-կամաց դժվարին իրավիճակում կհայտնվի: Բայց այսօրվա Թուրքիայի պետական քաղաքականության և պետական առաջին դեմքերի մտածողության համատեքստում ես չեմ տեսնում հնարավորություն պաշտոնապես ճանաչելու Ցեղասպանությունը:
–Քանի որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը լուծված չէ՞:
–Ոչ, Ցեղասպանության խնդիրը զուտ Թուրքիային է առնչվում, չպայմանավորենք սրանով: Հայ-թուրքական հարաբերություններում են նրանք նախապայման դիտում նաև Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը, բայց Թուրքիայի պետական ղեկավարության այսօրվա մտածողության շրջանակներում ես տեսնում եմ, որ նրանք առաջիկայում ճանաչման չեն գնալու: Այլ բան, եթե Թուրքիան իսկապես դառնա շատ ավելի ժողովրդավարական երկիր և մտավորականության շերտեր կան, հասարակական կազմակերպություններ կան, որոնք կարծես թե հակվում են և այս ուղղությամբ մտածում են: Թուրքիայի այսօրվա ղեկավարությունից ես ակնկալիք չունեմ:
–Իսկ ապրիլի 25-ին որո՞նք են լինելու մեր առաջնահերթությունները: Դուք նշեցիք, որ մենք այսօր միջազգային մամուլի, հանրության ուշադրության կիզակետում ենք գտնվում: Ի՞նչ ենք անելու ապրիլի 24-ից հետո:
–Ցեղասպանության ճանաչման, դատապարտման խնդիրը մեր անցյալին չի վերաբերում, վերաբերում է ապագային: Առանց դրա դատապարտման, առանց դրա ընդհանուր գիտակցման` նման դեպքերի կրկնությունը բացառելն անհնար է: Մեր խնդիրը ապրիլի 25-ից, այսօրվանից սկսած մեր երկիրն ամրապնդելն է, մեր երկրով իսկապես արդարություն և ժողովրդավարություն հաստատելն է, այնպիսի արդյունավետ կառավարում իրականացնելն է, որ մեր երկրի դիրքերը և տարածաշրջանում, և աշխարհում ամրանան: Սա է մեր անելիքը: