«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՌԱՀՀԿ տնօրեն Մանվել Սարգսյանը:
–Պարոն Սարգսյան, սկսած հուլիսի 25-ից՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին աննախադեպ լարված իրավիճակ էր: Վիճակը որոշակիորեն հանդարտվեց Սոչիում տեղի ունեցած Ալիև-Սարգսյան-Պուտին եռակողմ հանդիպումից հետո. ի՞նչ եք կարծում՝ արդյոք խաղաղությունը երկարատև կլինի՞:
-Երկարատև՝ դժվար է ասել, բայց կարելի է համաձայնվել, որ օգոստոսին շատ լուրջ փոփոխություններ են տեղի ունեցել թե՛ հակամարտության գոտում, թե՛ ընդհանրապես միջազգային ասպարեզում: Տարիներ շարունակ Ադրբեջանը որդեգրել էր մի ռազմավարություն, որը կոչվում էր ռազմական դիվանագիտություն:Երբ որ նպատակաուղղված հայ զինվորներ էին սպանում՝ կապված այս կամ այն դիվանագիտական կամ քաղաքական իրադարձության հետ, Ադրբեջանը դա երբևէ չէր էլ թաքցնում: Ստեղծվեց բավականին բարդ իրավիճակ, որովհետև ազդելու որևէ միջոց չկար. դա ճնշման միջոց էր թե՛ հակամարտությամբ զբաղվող երկրների և թե՛ Հայաստանի վրա:
Օգոստոսին փաստորեն պատժեցին Ադրբեջանին, եղան բաց գործողություններ և՛ մեր պաշտպանության նախարարի, և՛ Արցախի ՊՆ-ի կողմից: Ադրբեջանը հայտնվեց բավականին բարդ իրավիճակում, որը մինչ այդ կարծում էր, թե որևէ ձևով իր վրա ազդել հնարավոր չէ:Բայց Ադրբեջանում ստեղծվեց ներքին ծանր վիճակ, հանրությունը հարցեր տվեց, թե՝ սա ի՞նչ է,իսկ բարձրագույն ղեկավարությունը ոչ մի պատասխան տալ չկարողացավ:
Միջազգային ասպարեզում անմիջապես նկատվեց այս ամենը, և շատ հետաքրքիր է, որ մեղադրեցին Ադրբեջանին, որովհետև բոլորի համար պարզ էր, որ ստիպված են նման գործողություններ արվել շփման գծում:Այս մեկ ամիսն անցավ, և ցույց տրվեց, որ իրավիճակն իսկապես փոխվել է:Ադրբեջանցիները լռում են, շատ տեղերում առաջին գծից հետ են քաշվել, նրանք հասկանում են, որ յուրաքանչյուր կրակոց կարող է էլ ավելի բարդացնել Ադրբեջանի վիճակը:Ադրբեջանը շատ ծանր զենքեր շարժեց՝ ուղղաթիռներ, ինքնաթիռներ, տանկեր, բայց հենց Ադրբեջանն ինքը հասկացավ, որ ի վիճակի չէ առաջ գնալ,միակ տարբերակն այն էր, որ նա այդ զենքերն ինչ-որ կերպ պետք է օգտագործեր:Սա է շոկը, սա ցույց տվեց, որ Ադրբեջանի այդ հռետորաբանությունը փուչ էր:
Բնական է, որ միջազգային հարթակը պետք է արձագանքեր՝ Սոչիում անմիջապես անցկացվեց հանդիպում, որտեղ Ալիևը ստիպված ասաց, որ հարցը պետք է լուծվի խաղաղ ճանապարհով: Այնուհետև դրան անդրադարձավ Միացյալ Նահանգները՝ տարբեր մակարդակներով, հետո՝ հանդիպումներ, որտեղ ծաղրի առարկա դարձավ Ադրբեջանի նախագահը, և դա պատահական չէր: Եվ Ադրբեջանի միակ հույսը նորից մնաց Թուրքիան, բայց ասեմ Ձեզ՝ Թուրքիան նույնպես շատ զուսպ էր: Հենց օգոստոսին ընդհանուր ցավակցություն հայտնեց, նա նույնպես հասկացավ, որ շատ լուրջ իրադրություն է, և ավելորդ որևէ քայլի չգնաց: Կարող էին ասել, որ մենք ամեն կերպ կպաշտպանենք Ադրբեջանին, բայց չարեցին, ցավակցություն հայտնեցին զոհվածների համար:
–Դուք ևս անդրադարձաք Ուելսում տեղի ունեցած Սարգսյան-Ալիև-Քերի հանդիպմանը, երևի թե հոկտեմբեր ամսին էլ նման մի հանդիպում Ֆրանսիայում կանցկացվի՝ Ֆրանսիայի նախագահի հրավերով, բայց բանակցային գործընթացում էական տեղաշարժ չկա:Արդյոք կարելի՞ է նոր առաջարկների սպասել առաջիկայում:
–Տվյալ պահին բոլորին հետաքրքրելու է բանակցային առկա ֆորմատի պահպանումը: Ռուսաստանի նախագահը միակողմանի հրավերկազմակերպեց, խաղաղասերի դերում հայտնվեց:Ընդհանրապես՝ Մինսկի խմբի վերաբերյալ անորոշ գնահատականներ կան։ Ադրբեջանն ասաց, որ այն արդյունավետ չէ, դիմեց Պուտինին, և դա ինչ-որ կերպ մտահոգեց Միացյալ Նահանգներին և ընդհանրապես՝ Արևմուտքին, որովհետև մենք նկատում ենք, անընդհատ ընդգծվում է, որ Մինսկի խումբը չպետք է զբաղվի: Հիմնականում դա է, կոնկրետ առաջարկներ չեն լինի: Այն առաջարկները, որ տարիներ շարունակ արվում էին՝ կապված շփման գծի հետ, որ ինչ-որ փոփոխություններ մտցնեն, չեն իրականացվել, որովհետև Ադրբեջանը թույլ չէր տալիս: Ի՞նչ խնդիրներ դնես այս իրավիճակում, կա ֆորմատ պահելու խնդիր:
–ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին Սերժ Սարգսյանը ելույթ ունեցավ, որից հետո հռչակագիր ընդունվեց ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների կողմից: Պաշտոնական Երևանին հռչակագրի բովանդակությունն այնքան էլ չբավարարեց: Էդվարդ Նալբանդյանը նույնիսկ ասաց, որ կան ձևակերպումներ, որոնք վնաս կհասցնեն բանակցային խաղաղ գործընթացին:Արդյոք Հայաստանը պետք է ավելի՞ն սպասեր՝ իր վերջին տարիների ակնհայտ ռուսաստանամետ քաղաքականությունից հետո:
–Այն փաստը, որ նախագահի մակարդակով Հայաստանը մասնակցեց՝ դրական է: Մի քանի անգամ Հայաստանը հրաժարվել էմասնակցությունից, իսկ այս վիճակում, երբ Ռուսաստանի ազդեցությունը շատ մեծ է մեր տարածաշրջանում, ես կարծում եմ, որ շատ դրական էր Հայաստանի մասնակցությունը և նույնիսկ՝ անհրաժեշտ:Բնական է, որ պետք է հաշվի նստել այն հանգամանքի հետ, որ ՆԱՏՕ-ն մնալու է իր դիրքորոշմանը, բայց այստեղ ավելի էական է քաղաքական իրավիճակը:Ռուսաստանը հիմա շատ բարդ քաղաքականություն է վարում, և ես չեմ կարծում, թե այն մինչև վերջ մտածվածէ՝ կապված և՛ Ուկրաինայի, և՛ միջազգային պատժամիջոցների հետ:
– Դառնանք ներքաղաքական խնդիրներին: Ոչ իշխանական ուժերը թեժ աշուն են խոստացել և երեկ էլ վերահաստատեցին, որ հանրահավաքներ են լինելու: Սերժ Սարգսյանի իշխանություններին վտանգ սպառնո՞ւմ է, արդյոք այդ ցույցերը կարո՞ղ են մասշտաբային լինել:
-Ես չգիտեմ, թե «Բարգավաճ Հայաստան»-ի շուրջ համախմբված ուժերն ինչ պետք է անեն, հավատս չի գալիս, որ այդ կուսակցությունը մեծ զանգված բերի հանրահավաքի:Ուրիշ ուժեր էլ չեն կարող հավաքել, գոնե մինչև հիմա չի եղելնման բան:Ընդհանրապես՝ շատ կասկածելի է ԲՀԿ-ի դիրքորոշումը, այդ կուսակցության գործունեությունը, որը հայտարարում է, թե ընդդիմություն չէ: Իշխանությունների թույլ լինելու մասին էլ 7 տարի է՝ խոսվում է, բայց որևէ էական փոփոխություն չի եղել. հիմա ես չգիտեմ, թե ինչո՞ւպետք է լինի: Միայն իշխանական հեղաշրջումն է, որ կարելիէ լուրջ համարել, բայց արդյոք կա՞ նման բան: Ես, ճիշտն ասած, չեմ տեսել որևէ ռեալ բան,եթե լինի՝ կգնահատենք:
–Ընդհանրապես քառյակ ասվածը գոյություն ունի՞, արդեն քանի անգամ է՝ միայն ՀԱԿ ու ԲՀԿ առաջնորդներն են հանդիպում՝ կարծես մյուս երկու ուժերը լուսանցքում են: Այդ հանդիպումները ի՞նչ հեռանկար կարող են ունենալ:
–Հիմա «Ժառանգություն» կուսակցության ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարելէ, որ չկա քառյակ, այլ կա համագործակցություն շատ կոնկրետ հարցերի շուրջ: Դաշնակցությունը ամենաէական խնդրի շուրջ այլ կարծիք ունի: Հիմա ինչ-որ հարցերի շուրջ համագործակցում են՝ դա այլ հարց է:Գործունեություն են ծավալում խորհրդարանում: Ես, ճիշտն ասած, թոհուբոհն էլ չեմ հասկանում, երբ քննարկում են՝ քառյակ կա՞, թե՞ ոչ:
–Այսինքն՝ խորհրդարանից դուրս որևէ լուրջ բան սպասել պետք չէ՞:
–Չէ, ի՞նչ պետք է սպասել:
–Երկրորդ նախագահ, երիտասարդ թոշակառու Ռոբերտ Քոչարյանը վերջերս հարցազրույցներով է հանդես գալիս, որոնցում ընդգծում է, որ լավ մարզավիճակում է, գրքերէ կարդում: Որքանո՞վ նա կարող է այս գործընթացներին ներգրավված լինել:
–Եթե մարդիկ քաղաքական պլաններ ունեն, ապա դրանց վերաբերյալ պետք է կոնկրետ հայտարարություն անեն:Չկա նման բան, միայն ենթադրություններ, հիմա մարդ է՝ 60-ամյակին հարցազրույց է տվել, դա խնդիր է դարձվել: Խնդիր կլինի այն ժամանակ, երբ կոնկրետ հայտարարություն արվի:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ մեր տեսանյութում:
