«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀԽՍՀՊԱԿ-իաշխատակից, ՌԴ-ում բնակվող հեղինակավոր ռազմական պատմաբան Արսեն Մարտիրոսյանը:
–Պարոն Մարտիրոսյան, այսօր Ռուսաստանն ակնհայտ պատերազմի մեջ է Արևմուտքի հետ, և ժամանակաշրջանը պատմական զուգահեռների առիթ է տալիս: Մի շարք փորձագետներ, այդ թվում՝ ռուսաստանցի, պնդում են, որ ներկայիս Ռուսաստանը կրկնում է այն սխալները, որոնք դարձան ԽՍՀՄ փլուզման պատճառը, թեև չենք կարող բացառել, որ կա հակառակ տեսակետը ևս՝ Ռուսաստանը հաջողությամբ կառուցում է իր կայսրությունը: ՌԴ ներկայիս քաղաքականությունն Ուկրաինայում և, ընդհանրապես, Արևմուտքի դեմ դեպի ո՞ւր է տանում:
-Այսօր այդ հարցին հիանալի կերպով՝ ավելի քան որևէ մեկը պատասխանել է Սերգեյ Լավրովը, այնպես որ՝ ինձ քիչ բան է մնում ասելու: Այն, որ Ուկրաինայի սնանկանալը մեր բոլորի քթի տակ է, դա միանշանակ է նույնիսկ ոչ այնքան հեռատես մարդու համար: Դա սարերի հետևում չէ: Եթե սպասենք մի քանի ամիս՝ 2-3, ապա Ուկրաինան կսնանկանա վերջնականապես: Դա ակնհայտ է: Իսկ Արևմուտքը Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներով տարվել է դեռևս 19-րդ դարից, այնպես որ, այս ամենում ոչ մի զարմանալի բան Ռուսաստանի համար չկա: Ոչ մի պատժամիջոց Ռուսաստանին չի կոտրի. ոչ ցարական Ռուսաստանի ժամանակ են Ռուսաստանին կոտրել, ոչ ԽՍՀՄ ժամանակահատվածում, ոչ էլ առավել ևս հիմա: Ինչպես մեր ԱԳ նախարարն ասաց, այդ պատժամիջոցները կհանգեցնեն նրան, որ Ռուսաստանն էլ ավելի կամրապնդվի: Ոչ մի այնպիսի պատմական սխալ Ռուսաստանը չի կրկնում՝ իբրև թե կրկնելով ԽՍՀՄ-ի տխուր փորձառությունը: Ընդհակառակը, Ռուսաստանի ազգային քաղաքականությունը հետապնդում է այլ նպատակներ, այլ մեթոդներ և միջազգային խաղաղություն: Այս իմաստով Ռուսաստանը շատ ավելի լավ է գործում, քան ԽՍՀՄ-ը, երբ ամեն ինչ խեղդված էր կոմունիստական գաղափարախոսությամբ: Ուստի, իմ կարծիքով, սխալների իմաստով ընդհանրապես այդ բառի գործածումն եմ սխալ համարում:
-Այսինքն՝ Դուք չե՞ք տեսնում պատմական կապ ներկայիս Ռուսաստանի ու ԽՍՀՄ-ի միջև, երբ իրական բարեփոխումների անհրաժեշտությունը, բացն այլ կերպ է լցվում՝ պատրանքներով. ներկայիս Ռուսաստանն էլ, ըստ էության, ներքին դժգոհությունները փորձում է բավարարել արտաքին քաղաքական «հաղթանակներով»: Այդպես չէ՞:
-Ի՞նչ պատմական կապ կարող է լինել: Միակ պատմական կապը դա Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական տարածքն է: Բայց իրականացնելով այդ աշխարհաքաղաքական կապը՝ ՌԴ-ն այսօր այլ մեթոդներով է գործում, քան ԽՍՀՄ-ում էր։ ԽՍՀՄ-ում ամենից հաճախ օգտագործվում էր ուժը, ՌԴ-ն դա չի անում, ընդհակառակը՝ փորձում է խնդիրները լուծել խաղաղ ճանապարհներով: Սա բացարձակապես ակնհայտ է ու տեսանելի: Բայց դա չի նշանակում, որ ՌԴ-ն ամեն անգամ փորձելու է իր մյուս այտը դնել ապտակի տակ, այդպիսի բան չի լինելու, Ռուսաստանը լինելու է կտրուկ, բայց խաղաղ միջոցներով պնդելու է իր դիրքորոշումը և իր բարեկամների դիրքորոշումը:
-Պարոն Մարտիրոսյան, ներկայումս Ռուսաստանն Ուկրաինայում իրեն խաղա՞ղ է դրսևորում, ըստ Ձեզ՝ պրոռուսական ուժերի կողմից «Բոինգի» կործանումը խաղա՞ղ դրսևորում է:
-Իսկ ո՞վ Ձեզ ասաց, որ ՌԴ-ն ինչ-որ կերպ այնտեղ միջամտություն է անում: Եթե մենք ինչ-որ կերպ էլ միջամտում ենք, ապա միայն հումանիտար օգնություն ենք տրամադրում: Ուկրաինայի ԶՈՒ-ի զինվորին փրկում է Ռուսաստանը, էլ չեմ խոսում փախստականների, երեխաների մասին, այդ թվում՝ որբ երեխաների: Սա նշանակում է միջամտությո՞ւն: Մենք ցուցաբերում ենք տարրական հումանիտար օգնություն:
-Դուք պնդում եք, որ Ռուսաստանը հանդուրժողական է ու ճնշումների չի դիմում, սակայն Հայաստանը երեքուկես տարի բանակցում էր ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագրի շուրջ, այնինչ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը վերջին պահին, ըստ ամենայնի, ռուսական ճնշումների ներքո հայտարարեց ՀՀ-ի՝ Եվրասիական պրոյեկտներին միանալու մասին: Սա՞ ինչ է, ըստ Ձեզ:
-Ես կարծում եմ, որ սա Ձեր նախագահի հակառակորդների վարկածն է: Անհնար է նստել երկու աթոռի վրա, լինել ՌԴ ռազմավարական գործընկերը և միաժամանակ գնալ Եվրոպայի անդամակցության ճանապարհով: Անհնար է դա մանավանդ այն դեպքում, երբ Հայաստանն անկախ պետություն է: Ձեր նախագահը որոշում կայացրեց, որն արտահայտում է ՀՀ ժողովրդի հետաքրքրություններն ու շահերը, որովհետև քանի դեռ Ռուսաստանը գոյություն ունի, քանի դեռ ՌԴ-ն անկախ է ու ինքնիշխան, այնքան էլ Հայաստանը գոյություն կունենա: Չի լինի Ռուսաստան, չի լինի Հայաստան, Ձեր նախագահը իմաստուն որոշում կայացրեց ՀՀ ժողովրդի շահերից ելնելով:
-Եթե նշում եք, որ ՀՀ-ն անկախ երկիր է, ինչո՞ւ չպետք է կարողանա գոյություն ունենալ առանց ՌԴ-ի:
-Ի՞նչ է, մոռացե՞լ եք պատմությունը: Մոռացե՞լ եք 1915թ., ինչ էր անում Անգլիան, երբ հայերին ջարդում էին, մոռացե՞լ եք, մոռացել եք, թե ինչ էին ասում, որ անգլիական նավերը չեն կարողանում բարձրանալ հայկական լեռները: Ո՞վ էր փրկում հայերին՝ ռուսները, Արևմուտքը երբեք չի օգնելու Հայաստանին, միայն բռնաբարելու է Հայաստանը: Հայաստանի տեղը Ռուսաստանի կողքին է: Եվրասիական պրոյեկտները մեծ հաջողությամբ զարգանալու են, թեև ամեն ինչի համար ժամանակ է անհրաժեշտ, հեռանկարները շատ լավն են, այդ թվում՝ Հայաստանի համար, քանի որ Հայաստանն ունի հզոր ինտելեկտուալ ներուժ:
