«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Վրաստանի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, Էքստրեմալ լրագրության մոսկովյան կենտրոնի հիմնադիր ղեկավար, վերլուծաբան Օլեգ Պանֆիլովը:
– Պարոն Պանֆիլով, Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների երրորդ փաթեթի քննարկման անհրաժեշտությունն առաջացավ անմիջապես Ուկրաինայի օդային տարածքում մալայզիական ինքնաթիռի կործանումից հետո: Եվրամիության ղեկավարությունն այսօր ևս Բրյուսելում քննարկում է Ռուսաստանի դեմ նոր տնտեսական պատժամիջոցներ սահմանելու հարցը՝ Կրեմլին մեղադրելով ուկրաինական ճգնաժամին նպաստելու և ռուսամետ անջատողականներին շարունակաբար զենք մատակարարելու մեջ: Ըստ Ձեզ՝ կշարժվի՞ արդյոք Արևմուտքը միակամության սկզբունքով՝ միևնույն ժամանակ ընթանալով ՌԴ-ի հետ առճակատման ուղով, որից ԵՄ որոշ երկրներ ջանում էին խուսափել:
– Ես կարծում եմ, որ սա նոր հարթություն չէ, պարզապես «Բոինգի» կործանումն էլ ավելի արագացրեց Արևմուտքի արձագանքն այն ամենին, ինչ տեղի է ունենում Ուկրաինայում, և ինչն ամենակարևորն է՝ կտրուկ կերպով սրեց Արևմուտքի ընկալումը, թե ինչ ասել է Ռուսաստան և ինչի է պատրաստ ներկայիս Ռուսաստանը: Ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանին ճնշելու ծրագիր Արևմուտքը վաղուց ուներ: Իմ կարծիքով՝ նույնիսկ այն կապված չէր ուկրաինական զարգացումների հետ, քանի որ, որքանով ինձ է հայտնի, այն ծրագրվել էր դեռևս մի քանի տարի առաջ, քանի որ Արևմուտքի մոտ ծագել էին շատուշատ հարցեր Ռուսաստանի հետ՝ Չեչնիայում գրոհայինների ու Վրաստանի հետ պատերազմի և Մաքսային միություն և Եվրասիական տնտեսական միություն անվան տակ հետխորհրդային կայսրությունը վերականգնելու փորձերի առնչությամբ, ուստի ես կարծում եմ, որ Ուկրաինան դարձավ այն առիթը, երբ Արևմուտքի ծրագրերն արագացան:
Եկեք հասկանանք՝ ինչ ասել է ավելի շատ պատժամիջոցներ: Առաջին հերթին, Արևմուտքը միանշանակ կգնա այդ պատժամիջոցներին, և կարծում եմ, որ այսօր երեկոյան արդեն հայտնի կլինեն այդ նոր պատժամիջոցների ծրագրերը: Երկրորդ հերթին՝ պատժամիջոցները Ռուսաստանին հանգեցնելու են տնտեսական փակուղու: Իհարկե, շատ ավելի հեշտ կլիներ ազատվել կոնկրետ մարդկանցից, բայց դա անթույլատրելի է, ուստի բոլոր պատժամիջոցները ի սկզբանե դիտարկվել են Պուտինին զգացմունքայնության բերելու համար, որպեսզի Պուտինը սկսեր մտածել ուղեղով, և որպեսզի նա ի վերջո մտածի, որ Ռուսաստանը, ցավոք սրտի, չդարձավ ինքնուրույն երկիր, իսկ իր տնտեսությունը մեծապես կախված է Արևմուտքից: Այնպես որ՝ ես կարծում եմ, որ պատժամիջոցներ կլինեն, և ԵՄ-ի ու ԱՄՆ-ի միջև գոյություն ունի կոորդինացիա, նույնիսկ վերջին շրջանում ԵՄ-ն, Գերմանիայի գլխավորությամբ, կարելի է ասել՝ ավելի մեծ ակտիվությամբ է զբաղվում այս հարցով, քան ԱՄՆ-ը:
– Թեև Ռուսաստանի քաղաքականությունն անկանխատեսելի է, այնուամենայնիվ, հետաքրքիր է՝ ի՞նչ եք մտածում, տնտեսական կտրուկ պատժամիջոցներից հետո մենք ականատեսն ենք լինելու Ռուսաստանի նահանջի՞ն, երբ իրենք՝ ռուսաստանցիները, այլ բան են պնդում:
– Ռուսաստանին ամեն դեպքում այնտեղ կհաղթեն: Մինչ այս Ռուսաստանը պարզապես պատերազմել է փոքր երկրների դեմ, իսկ երբ փորձել է նույնն անել մեծ երկրների հետ, ապա միշտ պարտվել է: Ռուսական կայսրության գոյության ողջ ընթացքում, գոնե 20-րդ դարից սկսած, ոչ ՌԴ-ն, ոչ ԽՍՀՄ-ը չեն հաղթել. նույնիսկ խոսքը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասին է՝ առանց երկրորդ ճակատի ԽՍՀՄ-ը երբեք չէր կարող հաղթել Գերմանիային: Ուստի Չեչնիան կամ Վրաստանը փոքր երկրներ են, որոնք դժվարությամբ կարող էին դիմադրել Ռուսաստանին, իսկ Ուկրաինան ցույց տվեց, որ ինքն արժանի երկիր է, և ուկրաինական զինված ուժերն ի զորու են մաքրել երկիրը: Իսկ թե ինչ կլինի դրանից հետո՝ էլի կախված կլինի պատժամիջոցների քանակից ու կշռից և այն բանից, թե ի վերջո՝ ինչ կհասկանա Պուտինը:
– Պարոն Պանֆիլով, որոշ հեղինակավոր հայաստանյան փորձագետներ չեն բացառում, որ Ռուսաստանը նահանջի Ուկրաինայում, սակայն պնդում են, որ Արևմուտքի ստեղծած անկայունությանը Ռուսաստանն ամեն դեպքում կպատասխանի անկայունությամբ Հարավկովկասյան տարածաշրջանում ՝Վրաստանի, ԼՂ հակամարտության և Ջավախքի միջոցով: Բացառո՞ւմ եք նման զարգացումներ:
– Հետխորհրդային կայսրության վերականգնման ծրագրերում Պուտինը դիտարկում էր հենց Կովկասը, և կարելի է ասել, որ առաջին հերթին էր Կովկասը դիտարկվում, քանի որ Կովկասը շատ կարևոր աշխարհաքաղաքական գոտի է, և երկրորդ հերթին՝ Կովկասում կան կարևոր էներգետիկ պրոյեկտներ: Պուտինը Կովկասում կանի՞ ինչ-որ բան՝ կախված կլինի ուկրաինական զորքի հաջողություններից և կտրուկ պատժամիջոցներից, որոնք Պուտինին պարզապես թույլ չեն տա մեկ այլ տեղում պատերազմ սկսել: Մյուս կողմից էլ՝ արդեն տեղեկատվություն կա այն մասին, որ Հարավային Կովկասի երկու երկրները՝ Ադրբեջանն ու Վրաստանը, արդեն պաշտոնապես մոտ ապագայում կարող են դառնալ ԱՄՆ-ի ու ՆԱՏՕ-ի գործընկերներ, բայց այստեղ խնդիրը մնում է Հայաստանի հետ, որը մինչ այսօր մնում է ՌԴ գործընկերը և գտնվում է ոչ այնքան նախանձելի իրավիճակում:
– Ենթադրելի է, որ Ուկրաինայում անհաջողությունից հետո Ռուսաստանը փորձելու է է՛լ ավելի ամրապնդվել այն երկրների հաշվին, որտեղ Ռուսաստանն ունի անմրցակցային ազդեցություն, այդ թվում՝ Հայաստանում: Ի՞նչ կարող են անել Ռուսաստանի արբանյակները, ինչպե՞ս խուսափել մեկուսացող Ռուսաստանի ազդեցությունից:
– Եթե կարճ ասեմ այս մասին, ապա և ԼՂ հակամարտությունը, և հետխորհրդային տարածքում գոյություն ունեցող բոլոր հակամարտությունները ՌԴ նախաձեռնությունն են եղել, ԽՍՀՄ-ի ու ԽՍՀՄ մնացորդների: Ուստի բոլոր հակամարտությունների կարգավորումը մեծապես կախված է Ռուսաստանից: Ինձ թվում է, որ Հայաստանում, ամենայն հավանականությամբ, կան առողջ քաղաքական գործիչներ, որոնք կհասկանան, որ Կովկասը պետք է լինի միասնական, և ըստ ամենայնի, հասկանում են, որ ԼՂ հակամարտության չկարգավորմամբ մեծապես հետաքրքրված է հենց Ռուսաստանը, և երբ այս խոչընդոտը վերանա, ապա Կովկասը կապրի այնպես, ինչպես նախկին մի քանի հազար տարիների ընթացքում:
– Պարոն Պանֆիլով, Ձեզ հայտնի է, որ բացի իսկապես պատերազմական գործիքներից՝ Ռուսաստանը որպես ազդեցության գործիք օգտագործում է քարոզչությունը: Ինչպե՞ս տարանջատել տեղեկատվությունը քարոզչությունից, որն ուղիղ կերպով ազդում է մարդկանց ուղեղների վրա և խեղաթյուրված պատկերացումներ ձևավորում:
– Շնորհակալ եմ այդ հարցի համար: Ես ավելի քան 20 տարի զբաղվում եմ ռուսական քարոզչության և տեղեկատվական պատերազմների ուսումնասիրությամբ: Կա մի շատ պարզ եղանակ՝ չդիտել ռուսական հեռուստաընկերություններ, հեռուստատեսություն, որի տեղեկատվության 90%-ը ապատեղեկատվություն է կամ տեղեկատվության սադրանք: Սկզբունքորեն պուտինյան Ռուսաստանի համար ռուսական հեռուստաընկերությունը իր մարտունակությամբ ամենահզոր զենքն է՝ ատոմային զենքից հետո: Ուստի պետք է դադարել դիտել այդ հեռուստաընկերությունների տեղեկատվական արտադրանքը և ծրագրերը, քաղաքական շոուները, որոնք քարոզչական շոուներ են: Սա նաև տեղեկատվական պատերազմ է, պատերազմ, որը Ռուսաստանը վարում է ավելի քան 14 տարի: Ես Լոնդոնում գիրք հրատարակեցի այն մասին, թե ինչպես է Պուտինը վերածնում խորհրդային քարոզչության ավանդույթները, և ըստ էության Պուտինը սկսեց հետխորհրդային կայսրության վերականգնումը՝ վերականգնելով խորհրդային քարոզչության ավանդույթները՝ իրեն ենթարկեցնելով բոլոր հեռուստաընկերությունները: Նրանց միջոցով էլ այսօր ձևավորվում է հանրային կարծիքը:
