Դատապարտյալից գաղտնի, նրա հարազատից 4000 ԱՄՆ դոլար կաշառք վերցնելու կասկածանքով օրերս կալանավորվեց «Գորիս» ՔԿՀ-ի պետի տեղակալ Նարեկ Հարությունյանը: Կաշառքի նպատակը եղել է դատապարտյալին անակնկալ մատուցելը և նրան միանգամից «Դատապարտյալների հիվանդանոց» տեղափոխելը, որը դատապարտյալի համար դարձել է վատ անակնկալ:
Գործարքի գնից կարելի է եզրակացնել, որ «ԴՀ»-ում տեղավորվելու գինը 4000 դոլար է, որը չեն կարող վճարել շատ ու շատ, իսկապես հիվանդ դատապարտյալներ: Իսկ ոմանց հարազատներն էլ այդ գինը ստիպված վճարում են` դատապարտյալին այս կամ այն դաժան պայմաններից փրկելու համար: Օրինակ` ինչպես «Գորիս» ՔԿՀ-ի դատապարտյալ Արտակ Հակոբյանի դեպքում: Լուսանկարն արվել է անցյալ տարվա նոյեմբերին` նույն ՔԿՀ-ում, որտեղ Արտակը ծեծի էր ենթարկվել: Նախօրեին էլ իմացանք, որ պետի տեղակալին կաշառքի գործով բռնելուց հետո, երբ Արտակը (կամ գուցե հարազատներից մեկը, դեռ հայտնի չէ) ներգրավվել է որպես տուժող, կրկին ծեծել են նրան` առանց որևէ բան ասելու: Բայց այս անգամ ոչ թե կոնկրետ «Գորիս» ՔԿՀ-ի աշխատակիցներն են եղել, այլ` ամենայն հավանականությամբ համակարգի: Թե որն է եղել ծեծի նպատակը` առայժմ հայտնի չէ, ավելին` պաշտոնապես այն հերքում են: Սակայն համառորեն մեզ հասնող տեղեկությունները հավաստում են, որ նրան ծեծել են, ու հոգեկան և ֆիզիկական ճնշման արդյունքում Ա. Հակոբյանը մեծ քանակությամբ դեղահաբեր է խմել: Ինչևէ, մինչ այս պատմության ճիշտն ու սխալը կպարզվի, մի քանի դիտարկումներ անենք դրա հետ կապված:
Նախ արձանագրենք. այն, որ քրեակատարողական համակարգը երկրի կոռումպացված օղակներից մեկն է` դրա հետ առնչվողները ժխտել չեն կարող: Այն, որ համակարգում կարող են ծեծել և՛ փող տվողին, և՛ չտվողին, բայց բուժօգնություն պահանջողին` դա ևս հայտնի է: Իսկ 4000 դոլարի պատմությունն էլ ցույց է տալիս, թե ինչ թվեր են շրջանառվում այս օղակում: Ասենք` եթե մեկ անձին դատապարտյալների հիվանդանոց տեղափոխելու գինը 4000 դոլար է, իսկ այս ՔԿՀ-ն մոտավորապես 150 տեղ ունի, որի միայն փոքր, ասենք` 10-20 տոկոսն են իրական հիվանդները զբաղեցնում, ապա դժվար չէ դատապարտյալների տեղաշարժից կռահել այս ՔԿՀ-ից ստացվող եկամուտների ընդամենը մի մասը, որոնցից դժվար թե վարչության պետ Հայկ Հարությունյանը տեղյակ չլինի: Այս առումով թերևս ուշագրավ է այն հանգամանքը, որ երբ ՀՔԾ-ն սկսել է քննել «Գորիս» ՔԿՀ-ի պետի տեղակալի կաշառքի գործը, մեզ հասած տեղեկություններով` դատապարտյալին հարցրել են` անհրաժեշտություն կա՞ նրա անվտանգությունը ապահովելու, վերջինս բացասական պատասխան է տվել` կարծելով, որ եթե ինքը ոչինչ չի արել` ի՞նչ կարիք կա պաշտպանվելու: Փաստորեն, նախաքննական մարմինը դա կանխատեսելով է առաջարկ արել դատապարտյալին: Այսինքն` եթե նախաքննական մարմինը ցանկացել է պաշտպանել նրան, ապա ո՞վ է շահագրգռված և իրավասու` ազատ մտնել «Գորիս» ՔԿՀ և անարգել ծեծել Ա. Հակոբյանին: Արդյոք այս կաշառքի գործում խառնվա՞ծ չեն «Գորիս» ՔԿՀ-ի ղեկավարությունից ավելի բարձր գտնվող այլ մարդիկ, ովքեր տուժելու են այս պատմությունից ու շատ լուրջ: Հնարավոր է, որ ծեծը պարզապես դատապարտյալի հնարավոր ցուցմունքները փոխելուն ուղղված մշակման, կանխարգելիչ քայլ է եղել: Նման կասկածը ամրապնդող մյուս տեղեկություններն առայժմ նպատակահարմար չենք գտնում հրապարակել` հաշվի առնելով, որ գործը գտնվում է նախաքննության փուլում:
Լավ, ո՞վ է պատասխանատու քրեակատարողական համակարգում տիրող այս իրավիճակի համար: Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի վերջերս կազմակերպած քննարկմանը` կապված ՀՀ ԱՆ ՔԿՀ-ներում Հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդների խմբի ներկայացրած հրատապ հաշվետվությունների և դիմումների հետ, երբ հարցեր էին հնչում ՔԿՀ-ում տեղի ունեցած այս կամ այն միջադեպի, անձի մասին, Արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչ Նիկոլայ Առուստամյանը ստիպված էր լինում պաշտպանվել: Իրավապաշտպանների համոզմամբ, պարոն Առուստամյանն այլ կերպ չէր էլ կարող վարվել. ամբողջ խնդիրն այն է, որ թեև ՔԿՎ-ն գտնվում է ԱՆ ենթակայության տակ, այդուհանդերձ արդարադատության նախարարը չի կարող լրջորեն ազդել այդ ոլորտում ծագող այս կամ այն խնդրի վրա, քանի որ ՔԿՎ պետին նշանակում է ոչ թե արդարադատության նախարարը, այլ` երկրի նախագահը: Ուստի այն ամենը, ինչը կատարվում է ՔԿՀ-ներում, դրա պատասխանատվությունը կրում է Սերժ Սարգսյանը, և նա էլ պետք է շտկի իրավիճակը` եթե իսկապես այս համակարգը կաշառակերներից ու Հիպոկրատի երդումը մի այլ կարգի փողով հարգողներից մաքրելու ցանկություն կա: «Ժամանակը» նախկինում անդրադարձել է համակարգի որոշ անձանց բացասական գործունեությանը, որոնք սակայն մինչ օրս շարունակում են մնալ համակարգում` վտանգ ներկայացնելով դատապարտյալների, հասարակության ու հենց դատպարտյալին հանիրավի պատժողների համար: