«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Ռուսաստանը գլոբալ քաղաքականությունում» ամսագրի գլխավոր խմբագիր Ֆեոդոր Լուկյանովը:
– Պարոն Լուկյանով, եթե Ռուսաստանի վերջին իրադարձություններին նայենք լրագրողի, փորձագետի աչքերով, ի՞նչ եք կարծում, Ռուսաստանը, ռուսաստանյան հասարակությունը անցե՞լ է անշրջելիության կետը, վերջին իրադարձությունները կարո՞ղ են սպառնալիք դիտվել առաջիկա նախագահական ընտրություններից առաջ` Վլադիմիր Պուտինի համար:
– Իհարկե ոչ: Անշուշտ, իրավիճակ է փոխվել, մոնոլիտային կայունությունը, որը գոյություն ուներ մինչև աշուն` չկա: Դրա վրա երկու գործընթացներ ազդեցին` հասարակության ձանձրույթը նույնօրինակությունից` նույն մարդիկ, նույն դեմքերը, ինչը կաթիլ-կաթիլ ավելանում էր, և երկրորդը` իշխող վերնախավի ներսում դժգոհություններն առ այն, որ փոփոխություններ չկան: Սրան գումարած` իշխանության փոփոխման միջոցը սեպտեմբերին, այսպես կոչված` փոխատեղումը, բոլորին դուր չեկավ առավելապես իր ձևի մատուցման մեջ, այլ ոչ այնքան` բովանդակության: Պարզվեց, որ որևէ մեկի կարծիքը որևէ նշանակություն չունի: Այսինքն` այս առումով հիմա իրավիճակն այնպիսին չէ, ինչպես վերջերս էր:
Բայց առայժմ ես որևէ հիմք չեմ տեսնում համարելու, որ Պուտինի իշխանավարումը սպառնալիքի տակ է: Ստրուկտուրիզացված ընդդիմություն, որպես այդպիսին, չկա, և հազիվ թե հայտնվի բողոքի այն ակցիաներից, որոնց ականատեսն եք դուք դարձել:
Կան անհաջողության ախտանիշեր, և շատ բան կախված է լինելու, թե ինչպես է իշխանությունն իրեն պահելու` իշխանությունը դասեր կքաղի՞, թե՞ կփորձի հին մեթոդները գործի դնել… Եթե հին մեթոդներով առաջնորդվի` խնդիրները ավելի կխորանան: Սակայն այժմ խոսել արմատական սցենարների մասին` որևէ հիմք չկա:
– Այսինքն` ռուսաստանյան ընդդիմությունը որևէ հնարավորություն չունի՞ առաջիկա մի քանի ամիսներին դրսևորվելու և հասարակական տրամադրությունները առաջնորդելու:
– Ընդդիմություն չկա, որովհետև ընդդիմություն ասելով` ես հասկանում եմ ուժեր, որոնք բավական ստրուկտուրիզացված են, որոնք ունեն գործողությունների պլան, ռազմավարություն, նպատակ: Ռուսաստանում ընդդիմություն չկա այդ հասկացողության շրջանակներում, մենք միայն ականատես ենք լինում բողոքի դրսևորումների, որոնց հիմքում ընտրությունների վերաբերյալ դժգոհությունն էր: Ուշադրության արժանի հանրահավաքում հավաքվեցին տրամագծորեն հակառակ կողմնորոշումներով քաղաքական ուժեր: Թե ինչ դրանից կառաջանա` բոլորովին անհայտ է: Ես կարծում եմ` իշխանությունները հավասարազոր աշխատանքներ են տանում այդ խմբերին տարբեր ուղղություններով բաժանելու գործում: Իսկ դա այդքան էլ բարդ չէ, քանի որ նրանք ընդհանուր ոչինչ չունեն գաղափարական դաշտում, բացի այն, որ ներկա վիճակից դժգոհ են: Այդ իսկ պատճառով ես չեմ տեսնում հնարավորություններ ընդդիմության ի հայտ գալու ուղղությամբ, առավել ևս` չգիտեմ, թե ինչ պետք է անի այդ ընդդիմությունը:
– Պարոն Լուկյանով, մեծ գաղտնիք չէ, որ հետխորհրդային երկրների ավտորիտար ռեժիմները սերտորեն ասոցացվում են Պուտինի համակարգի հետ: Ինչպե՞ս կարող են ռուսաստանյան հասարակական տրամադրությունները ազդել հետխորհրդային պետությունների քաղաքական-հասարակական տրամադրությունների վրա:
– Կարծում եմ` պետք չէ բացարձակացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը: Այն, անշուշտ, նշանակալի է, բայց ամեն երկիր իր տրամաբանությունն ունի: Պուտինը շատերի համար ինչ-որ ձգողական մի հատկություն ունի, և դա միայն հետխորհրդային երկրներին չի վերաբերում: Պուտինի` տիրակալի նոր վախեցնող կերպարը Արևմուտքում գերագնահատվում է ավելի, քան կա իրականում: Իսկ հետխորհրդային շատ երկրների բնակիչների համար Պուտինը ամենաժողովրդականություն վայելող գործիչն է համարվում: Օրինակ` Մոլդովայում էլ կուզենային իրենց մոտ Պուտին ունենալ…
Այս առումով, ռեժիմի քայքայումը, անհաջողություններն ու ձախողումները կազդեն հասարակական տրամադրությունների վրա: Բայց ընդհանուր առմամբ, ես կարծում եմ, որ հետխորհրդային երկրներում բռնատիրական միտումները ներսից են ծագում, այլ ոչ թե դրսից: Այդ իսկ պատճառով յուրաքանչյուր երկրում` լինի Հայաստանը, Ադրբեջանը կամ էլ Ուկրաինան, որտեղ ևս ակնհայտ են բռնատիրական միտումներ, դրանք կապված չեն այն բանի հետ, որ կա Պուտինի օրինակը, այլ կապված են այդ երկրների ներքին դինամիկայի հետ:
