«Առաջին» լրատվականի հարցերին է պատասխանում Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի խորհրդական Վան Բայբուրդը
-Պարոն Բայբուրդ, «Ջավախք» հայրենակցական միության նախագահ, ՀՀԿ խորհրդարանական խմբակցության անդամ Շիրակ Թորոսյանն այսօր հայտարարել է, թե Վրաստանի իշխանությունները որդեգրել են «հայահալած քաղաքականություն», խնդիր են դրել` «Ջավախքը հայաթափել», և որ Ջավախքին նայում են «ոչ թե որպես գավառի, այլ գաղութի»: Նա բառացիորեն նշել է. «Ջավախքում ստալինբերիայական ռեժիմ է»: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունները:
– Իմ կարծիքով, արդեն բոլորն են հոգնել այդ անձնավորության հայտարարություններից, որովհետև դրանք մերկապարանոց խոսքեր են ընդամենը: Կասեմ հետևյալը` այն, ինչ որ ասվում է` վայել չէ Հայաստանի Ազգային ժողովի պատգամավորին: Ջավախքի հայաթափման մասին խոսում է մի մարդ, ով Ջավախքից այնքան մարդ է բերել Հայաստան ապօրինի կերպով` օգնելով նրանց համալսարաններում տեղավորվել, իսկ այդ երիտասարդները հետագայում չեն վերադարձել Ջավախք: Հետևաբար, եթե Ջավախքում «հայաթափություն» կա, ապա ամենամեծ հայաթափողը այդ անձնավորությունն է, որի անուն-ազգանունը չեմ ուզում անգամ արտասանել:
Իհարկե Ջավախքում խնդիրներ կան, բայց դրանք ողբերգալի չեն: Ես ցավում եմ, որ Շիրակ Թորոսյանը հիմա չի կարողանում մտնել Վրաստան, քանի իր հայտարարություններով վարկաբեկել է իրեն, սակայն մյուսները հստակ տեսնում են, թե ինչպես են փոխվել Ջավախքի ճանապարհները, դպրոցները ինչպես վերանորոգվել, համակարգիչներ տեղադրվել, նոր գործարաններ են բացվել, նոր աշխատատեղեր:
Ես կուզենայի դիմել մարդականց, ովքեր բարձրաձայնում են, թե իբր Վրաստանում հայկական դպրոցների վիճակը «վատ է», որ «հայոց լեզվի ժամերը կրճատվել են»… Ճիշտ չէ, հայոց լեզվի ժամերը կրճատվել են երկու ժամով: Այդ «հայապաշտպանները», որոնք բարձրաձայնում են վիրահայության մասին արտասահմանում լույս տեսնող թերթերից, թող ցույց տան մի երկիր, օրինակ` Ռուսաստանը, որտեղ մեկ միլիոնից ավել հայ է բնակվում, թող դիմեն Ռուսաստանի ղեկավարությանը, որպեսզի մի հայկական դպրոց բացեն երկրի բյուջեով ֆինանսավորվող և ինչպես Վրաստանում է` առաջինից մինչև տասներկուերորդ դասարանը բոլոր առարկաները դասավանդվեն հայերենով…. Ո՞ր երկրում կա այդպիսի դպրոց… Ոչ մի երկրում չկա: Ռուսաստանում ընդհանրապես չկա: Ես գիտեմ, որ Ստամբուլի, Բեյրութի, Լոս-Անջելեսի հայկական դպրոցները նախ վճարովի են և միայն մեկ առարկա են անցնում հայերենով` հայոց լեզու և գրականություն, մինչդեռ Վրաստանում այդ դպրոցները պետությունն է ֆինանսավորում: Ի դեպ, Վրաստանում 140 հայկական դպրոց կա և այդ դպրոցներ հայ երեխան գալիս է հայերենի իմացությամբ, մինչդեռ արտասահմանում հայ երեխան գնում է դպրոց` հայերենը չիմանալով: Ուստի մեկ-երկու ժամով հայերեն լեզվի կրճատումը որևէ էական նշանակություն չունի: Ինչու՞ չեն այդ «հայապաշտպանները» մյուս երկրների հայկական դպրոցների բացման հարց բարձրացնում, թող պահանջեն, որ Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում բացվեն հայկական պետական դպրոցներ:
Ինչու՞ չեն այդ «հայապաշտպանները» նկատում, որ Ջավախքում վերացել է կաշառակերությունը: Այսօր դրա դեմ բարձրաձայնում են մարդիկ, Վրաստանի իշխանություններին քննադատում են մարդիկ, ովքեր իրենց ամբողջ կյանքում կաշառքի վրա են եղել: Մինչդեռ իրականում բազմաթիվ հետաքրքրված մարդիկ էին վերջերս ժամանել Ջավախք, Նինոծմինդա, Ախալքալաք, ովքեր ծայրահեղ գնահատականներ, հայտարարություններ էին լսել, մոտեցան ինձ, ասացին, որ այն բարեփոխումները, որ տեսան` իրենց թույլ չեն տա այսուհետև Վրաստանի իշխանությունների նկատմամբ անպատասխանատու հայտարարություններ անել:
Իսկ Շիրակ Թորոսյանին ես խորհուրդ կտայի զգոն լինել: Ու՞մ ջրաղացին է նա ջուր լցնում: Նա ամեն ինչ անում է, որ հային թշնամացնի վրացիների հետ: Դա ու՞մ է ձեռնտու այսօր…Ինձանից լավ գիտեք, թե ով է ուզում, որ հայն ու վրացին թշնամի լինեն:
-Ռուսաստանին ե՞ք ակնկարկում, պարոն Բայբուրդ:
-Իհարկե, առաջին հերթին Ռուսաստանին, որտեղ երազում են, որ հայն ու վրացին լարվեն իրար դեմ: Շիրակ Թորոսյանը ռուսական այդ ձգտումների առաջամարտիկներից է, նա չի մտածում ո՛չ իր ազգի, ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ Վրաստանի մասին: Բացի այդ, եթե դիտարկենք նրա հայտարարությունների խրոնոլոգիան` կնկատենք, որ այդ հայտարարությունները արվում են ոչ թե պետական-ազգային շահերից դրդված, այլ բացառապես իր աձնական շահերով են պայմանավորված: Չեմ ուզում բացել փակագծերը: Շ.Թորոսյանի գործողությունների, հայտարարությունների նպատակը մեկն է` այսօր-վաղը, եթե որևէ քրեական մեղք բացահայտվի`իրեն չմեղադրեն, որպես «հայենասերի»…
Իհարկե հիմնախնդիրներ կան, բայց դրանք համեմատելի չեն այն իրավունքների հետ, որը Վրաստանի հայը ունի Վրաստանում, դա չի կարելի համեմատել այն ամենի հետ, ինչ կատարվում է հայերի հետ Ռուսաստանում` ամեն օր հայ են սպանում, ամեն օր գերեզմաններ են պղծում… Կամ երբ Երևանում գողացան ծնունդով ախալքալաքցի Դերենիկ Դեմիրճյանի արձանը` ես ակնկալում էի դատապարտող հայտարարություններ լսել: Որտե՞ղ էր «հայրենասեր» Թորոսյանը… Ոչ մի հայտարարություն չհնչեց:
Ինչպե՞ս են այս ամենի վրա աչք փակում այդ «հայապաշտպանները», և ինչ-որ պատվերներ կատարում, որպեսզի միայն հայերն ու վրացիները բախվեն: Ցավում եմ, որ հային փորձում են տրամադրել վրացիների դեմ, այդ քննադատությունները լրիվ հորինված են:
Ես կուզենայի նշել, որ Հայաստանի կրթության նախարարարությունից արդեն 20 տարի լսում ենք, որ` Ջավախքի դիմորդները, որոնք ընդունվում են բուհեր, մեծամասնությունը վատ են տիրապետում լեզվին: Սա է խնդիրը, եկեք օգնենք, որպեսզի երիտասարդ ուսուցիչները վերադառնան Ջավախք և կրթեն հայերենով հայ երեխաներին:
Վերջին տարիներին Ջավախքից չէին մեկնում արտերկիր աշխտանք փնտրելու, սակայն եթե որոշ մարդիկ խոսում են հայաթափության մասին, ապա պետք է նշենք, որ Հայաստանի երկքաղաքացիության օրենքով, ցավոք, Հայաստանում ստանալով ՀՀ քաղաքացիություն` պարզապես մեկնում են Ռուսաստան աշխատելու: Ուրեմն` ո՞վ է մեղավոր, ո՞վ է հայաթափում Ջավախքը… Ինքներդ կարող եք հասկանալ: Չնայած երկու տարի առաջ Ռուսաստանի հետ բռնկված պատերազմին` ՌԴ ցանկացած քաղաքացի հեշտությամբ Հայաստանից Վրաստան է անցնում, մինչդեռ Վրաստանի քաղաքացիները դրա հնարավորությունը չունեն, ուստի վերջին տարիներին արտահոսք չկար: Սակայն հիմա, երբ Հայաստանում գործում է երկքաղաքացիությունը, վրացահայերը ստանում են քաղաքացիություն և չեն վերադառնում Ջավախք: «Հայապաշտպանները» թող այս խնդրի մասին մտածեն:
Բացի այդ, ցանկանում եմ հիշեցնել, որ Ռուսաստանը, երբ երեք տարի հայտարարում էր, թե վերանորոգում է «Վերին Լարսի» անցակետը և այն չէր գործում, իսկ դա, ըստ էության, Հայաստանի դեմ քայլ էր: Մինչդեռ հիմա նույն Ռուսաստանը մի քանի ամսվա ընթացքում Հարավային Օսիայում Ցխինվալի օկուպացված տարածքում ռազմական քաղաք է կառուցել: Ինչպե՞ս հասցրին ՌԴ իշխանությունները… Ահա` երկակի ստանդարտների քաղաքականության ևս մեկ ապացույց և լռություն դրա :
-Դուք հաճա՞խ եք լինում Վրաստանի հայաբնակ շրջաններում: Վերջերս շատ են այն պնդումները, որ վրացահայերի մոտ նախագահ Սաակաշվիլիի իշխանության նկատմամբ վերջին երկու-երեք տարիներին վստահությունը ավելի է մեծացել: Դա ինչո՞վ է պայմանավորված:
-Դա պայմանավորված է նրա կոնկրետ աշխատանքով. Միխեիլ Սաակաշվիլին յուրաքանչյուր առիթով, տարին մի քանի անգամ, տարբեր քաղաքներում անցկացվող միջոցառումներում իր ելույթներում մշտապես հայտարարում է, որ հայերը, վրացիները, ադրբեջանցիները, օսերը բոլորը Վրաստանի քաղաքացիներ են և բոլորը հավասար են: Իսկ հասարակությունը զգացել է, որ Սաակաշվիլիի օրոք ազգային հողի վրա իրենց չեն վիրավորում: Սա իսկապես նկատելի է:
