Օրերս շրջակա միջավայրի նախարար Հակոբ Սիմիդյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում անդրադարձել է Ամուլսարի շահագործման խնդրին։ Նախարարը նշել է, որ Լիդիան ընկերությունն ունի շահագործման թույլտվություն, կարող է շահագործել․«Լիդիանը, անունը ճի՞շտ եմ չէ հիշում, ունի թույլտվություն և ինքն է որոշում՝ ոնց է շահագործելու, կամ չի շահագործելու»,-ասել է Սիմիդյանը։
Հարցին՝ կլինի՞ արդյոք նոր ՇՄԱԳ, քանի որ նախինում «Լիդիան»-ի ներկայացրած ՇՄԱԳ-ը թերի էր, նախարարը նշել է, որ նախկինում ունեցած ՇՄԱԳ-ը գործում է։ Փաստացի, ոլորտի պատասխանատուն որևէ հստակ գնահատական չի շտապում հնչեցնել հանքի շահագործման հետ կապված՝ պատճառավանելով, թե նախարությունը որևէ գործառույթ հանքի հետ կապված չունի։
«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում բնապահպան-իրավաբան Նազելի Վարդանյանը, անդրադառնալով նախարար մեկնաբանություններին, նշեց, որ իշխանությունը տրամադրված է հանքի շահագործմանը, սակայն հանքը չի շահագործվելու․«Թող մտքներից հանեն, այն էլ հիմա, պատերազմական իրավիճակում, որ շուրջբոլորը ռմբակործում են։ Եվ եթե մենք մինչև այս խոսում էինք բնապահպանական վտանգի մասին, հիմա արդեն ազգային անվտանգության խնդիրն է։ Նախարարի ասածի մի մասը ճիշտ է, երբ նշում է, որ հանքը ունի շահագործման թույլտվություն, դա Շրջակա միջավայրի նախարարության գործառույթների մեջ չի մտնում, բայց այն, որ խախտումներ կան, դատական պրոցեսների մեջ ենք, դրա համար իրենք պատասխանատու են»,-հավելեց բնապահպան-իրավաբանը։
Վարդանյանը հիշեցրեց, որ ՇՄԱԳ փորձաքննության մասին օրենքում նշված է, որ եթե մեկ տարվա ընթացքում ձեռնարկողը չի սկսում այն գործունեությունը, որի համար ստացել է փորձաքննական եզրակացություն, իսկ 2016թվականի ապրիլի 29-ին ստացել է փորձաքննական եզրակացություն ոսկեբեր քվարցիտների հանքավայրի շահագործման համար, այսինքն՝ մեկ տարվա ընթացքում, մինչև 2017-ի ապրիլի 29-ը պետք է սկսվեր հանքարդյունահանումը, որը չի սկսվել, որովհետև այդ ժամանակ որևէ խոչընդոտ չի եղել և այդ հոդվածով փաստորեն ուժը կորցրած է։
«Եթե այդ հոդվածով ղեկավարվենք, իրենք որևէ փորձաքննական եզրակացություն չունեն։ Շրջակա միջավայրի նախարարությունը սրա վրա ուշադրություն չի դարձնում։ Հիմա 2018-ին Ջերմուկի և Գնդեվազի բնակիչները դիմել են նախարարին՝ խնդրելով ուժը կորցրած ճանաչի փորձաքննական եզրակացությունը նոր երևան եկած հանգամանքների պատճառով։ Դրանց մեջ մենք նշել ենք թթվային դրենաժը, որի վտանգը շատ բարձր է, որին ավելացրել ենք ELARD-ի փորձաքննությունը, Վայրի բնություն հիմնադրամի ղեկավարի եզրակացությունը, որտեղ կան կարմիր գրքային կենդանիներ, որոնք չեն անցել փորձաքննություն, Սևանա լճի վրա ազդեցությունը, Ջերմուկի հանքային ջրերի վերաբերյալ եզրակացությունը։
Վերջում ներկայացրել ենք նաև այն ժամանակ նախարար Էրիկ Գրիգորյանի 13 կետից բաղկացած նամակը կառավարությանը, որտեղ նշված են խախտումների, բացթողումների մասին»,-ասաց Վարդանյանը։
Նախարարը կարող էր պրոցեսից դուրս գալ,քանի որ որևէ պարտավորություն չուներ նախկինների գործունեության համար խաղաղ ճանապարհով այս հարցը լուծեր, այսինքն՝ ուժը կորցրած ճանաչեր փորձաքնության եզրակացությունը և նոր փորձաքննություն անցներ։
Վարդանյանը նշեց, որ պատահական չէ այն, որ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը երկարացրել է «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ի ընդերքօգտագործման իրավունքի ժամկետը ըստ որի՝ հանքավայրը ժամանակավոր տիրապետման և օգտագործման է հանձնվել «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ին մինչև 2039 թ. մարտի 25-ը՝ նախկին 2036 թ. հունվարի 1-ի փոխարեն: Շինարարական շրջանը երկարացվել է մինչև 2024 թ. օգոստոսի 28-ը՝ սահմանված 2021 թ. հունիսի 1-ի փոխարեն։
«Պատահական չէ, որ փոփոխություն մտցվեց Ընդերքի մասին օրենքում, որտեղ նշվեց, որ եթե անհաղթահարելի ուժի ազդեցության տակ կազմակերպությունները չեն աշխատել, ապա այդ ազդեցության ժամանակահատվածով թույլտվությունների ժամկետը երկարացվել է, և այդ անհաղթահարելի ուժի գործոնների շարքի մեջ նշված է՝ պարտերազմ, ջրհեղեղ, երկրաշարժ և դրանց շարքում ավելացրել են քաղաքացիական անհնազանդությունը, և պարզ է, որ սա առնչություն ունի Ամուլսարի հետ, որովհետև 4 տարվա հետադարձ ուժ է բերվել, և միայն Ամուլսարի ճանապարհներն են չորս տարվա ընթացքում փակ եղել։ Եվ այս փոփոխության հիման վրա իրենք թույլտվության ժամկետն ավելացրին, այսինքն՝ ուղղորդված որոշումներ են ընդունվում, ինչպես նախկինում էր ընդունվում»,-ասաց նա։
Վարդանյանը նշեց՝ թող մտքներից հանեն հանքի շահագործումը, սա դարձել է Հայաստանի լինել-չլինելու հարցը․ «Եթե տղաները փակած չլինեին, եթե 100-200 մետրի վրա ռումբը ցիանիդային հատվածում ընկներ, մեր ջրերի 80 տոկոսն անմիջապես կաղտոտվեին։ Մի ռումբ ընկնելու արդյունքում մենք այնպիսի աղետի առաջ կարող ենք կանգնել, որ դարեր պետք կլինի վերականգնելու համար, ավելին՝ մենք էլ չենք լինի, որ կարողանանք վերականգնել»։
