ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի իրապես պատմական այցի ֆոնին Հայաստանի հասարակական-քաղաքական շրջանակը լցվեց հայ-ամերիկյան հարաբերության մասին առատ խոսակցություններով, որոնց հանրագումարում սակայն պարզ չէ, թե ինչ բովանդակությամբ և որքանով լցվեց հայ-ամերիկյան հարաբերության իրական օրակարգը: Այդ խոսակցություններն առավելապես կենտրոնացան և ծավալվեցին աշխարհաքաղաքական դիմակայության և Հայաստանի այսպես ասած վեկտորի փոփոխության կամ անցման տրամաբանության շրջանակում: Մինչդեռ, իրական միջպետական հարաբերությունը կառուցվում է նաև առարկայական փոխշահավետ ներքին բովանդակության վրա, ինչը հայ-ամերիկյան հարաբերության պարագայում եթե անգամ չի էլ բացակայում, այդուհանդերձ առանձնապես «ներկա» էլ չէ:
Պետությունների միջև հարաբերության հիմքը տնտեսությունն է, որքան էլ պատկերավոր լինեն ռազմա-քաղաքական հետաքրքրությունների վերաբերյալ նկարագրությունները: Եթե չկա տնտեսական փոխշահավետ հիմքը, այդ հարաբերությունը մակերեսային է, հետևաբար ենթակա է խորքային ալիքների ազդեցությանը: Իսկ դրանք կարող են առաջանալ այլ ուղղություններով տնտեսական հետաքրքրությունների, շահերի կամ անհրաժեշտությունների բերումով: Այդպիսով, հայ-ամերիկյան հարաբերության օրակարգին անհրաժեշտ է տնտեսական բովանդակություն և ծանրություն՝ խորքային ալիքների հանդեպ դիմադրունակ, կենսունակ դարձնելու, ինքնին հայ-ամերիկյան հարաբերությունը խորքային երևույթի վերածելու համար: 2015 թվականին Սերժ Սարգսյանի վաշինգտոնյան այցի ընթացքում ստորագրվեց հայ-ամերիկյան համաձայնագիրը ներդրումային փոխադարձ պաշտպանվածության վերաբերյալ: 2016 թվականի հոկտեմբերին ԱՄՆ-ում տեղի ունեցավ հայ-ամերիկյան ներդրումային համաժողովը, որին մասնակցելու համար Նահանգներ էր մեկնել Հայաստանի կառավարության՝ այդ պահին ըստ էության նոր կառավարության պատվիրակությունը:
2018 թվականից հետո Հայաստանում փաստացի կանգնեց Հայաստանում ԱՄՆ բաց հետաքրքրությանն արժանացող Ամուլսարի հանքի շահագործման ներդրումային ծրագիրը, որը Հայաստանում արևմտյան ներդրումային խոշորագույն ծրագրերից մեկն էր: Հայաստանում ԱՄՆ դեսպաններն ու այլ դիվանագետներ, նաև հայ-ամերիկյան առևտրային պալատը պարբերաբար խոսում էին այդ ներդրումային ծրագրի կարևորության մասին, ազդարարելով, որ դրա հաջող ընթացքը պայմանավորելու է Հայաստան ամերիկյան ներդրումային այլ հոսքերի հեռանկարը: Առ այսօր սակայն ծրագիրը կանգնած է, իսկ դրա մասին ամենաթարմ հիշեցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Լին Թրեյսին արդեն 2022 թվականի ապրիլի 20-ին, երբ այցելել էր Ամուլսարի ոսկու հանք: Այսօր արդեն հանքը գործնականում մի գոտում է, որի մերձակայքում օրեր առաջ թեժ մարտական գործողություններ էին: Խոսքն իհարկե անմիջական մարտական գործողությունների վայրի մասին չէ, սակայն Ամուլսարը Ջերմուկի հարևանությամբ է և իր վրա չի կարող չկրել ռազմական գործողությունների ազդեցությունը լայն առումով: Եվ այստեղ հարց է առաջանում, իսկ կարո՞ղ էր ադրբեջանական վարքագծի վրա ազդեցություն ունենալ ԱՄՆ հետաքրքրությանն արժանացած աշխատող ներդրումային ծրագիրը, եթե այն արդեն չորս տարի մատնված չլիներ անորոշ պարապուրդի: Ժամանակակից աշխարհում քաղաքականությունն ու տնտեսությունը չափազանց բարդ ու բազմաշերտ հանգույցներից կազմված երևույթ է, որը ենթակա չէ միարժեք ու պարզունակ գնահատականների և վերաբերմունքի, և առավել ևս դեկլարատիվ հայտարարությունների: Որն է հայ-ամերիկյան հարաբերության տնտեսական փոխշահեկանության հենքը: Այս հարցի պատասխանն ունի ռազմավարական նշանակություն և կարևորություն:
