Պարտադիր չէ հանճարեղ գիտնական լինել՝ իմանալու համար, որ տիեզերքը տարօրինակ է։ Բայց թե որքան է տարօրինակ, կարող է ձեզ զարմացնել: Տիեզերքում գերակշռում են անտեսանելի էլեկտրամագնիսական հոսքեր, որոնք մենք սովորաբար չենք զգում: Այն նաև լի է տարօրինակ տեսակի նյութերով, որոնք երբեք չենք հանդիպել Երկրի վրա: Ահա հինգ ոչ երկրային բաներ, որոնք տեղի են ունենում բացառապես տիեզերքում:
1.Պլազմա
Երկրի վրա նյութը սովորաբար ընդունում է երեք վիճակներից մեկը՝ պինդ, հեղուկ կամ գազային։ Սակայն տիեզերքում նորմալ մատերիայի 99,9%-ը լրիվ այլ բնույթի է՝ պլազմային: Ազատ իոններից և էլեկտրոններից կազմված այս նյութը գազային վիճակից անդին առաջացող գերհագեցած վիճակ է, որն առաջանում է, երբ մատերիան բերված է ծայրահեղ ջերմաստիճանի կամ լիցքավորված հզոր էլեկտրական հոսանքով։
2. Ծայրահեղ ջերմաստիճաններ
Սիբիրից մինչև Սահարա Երկիր մոլորակն ունի ջերմաստիճանների լայն սպեկտր՝ կան գրանցված դեպքեր, երբ ջերմաստիճանը երկրի վրա բարձրացել է մինչև +57°C և իջել -89°C: Բայց այն, ինչ մենք ծայրահեղ ենք համարում Երկրի վրա, միջին ջերմաստիճան է տիեզերքում: Մեկուսիչ մթնոլորտ չունեցող մոլորակների վրա ջերմաստիճանը կտրուկ տատանվում է ցերեկվա և գիշերվա միջև: Մերկուրին կանոնավոր կերպով ունենում է +449°C տաքությամբ օրեր և ցուրտ գիշերներ, որոնք հասնում են -171°C: Նույնիսկ հենց տիեզերքում՝ որոշ տիեզերանավերում, 33°C-ի տարբերություն է նկատվում դրա արևային և ստվերային կողմերի միջև: Դա նման կլիներ, եթե ամառային շոգ օրը մի բաժակ ջուրը ստվերում սառչեր:
3. Տիեզերական ալքիմիա
Հենց հիմա Արեգակը իր միջուկում ջրածին է ներմուծում հելիումի մեջ: Հսկայական ճնշման և ջերմաստիճանի տակ ատոմների միացման, նոր տարրերի ձևավորման այս գործընթացը կոչվում է միաձուլում: Երբ տիեզերքը ստեղծվեց, այն պարունակում էր, հիմնականում, ջրածին և հելիում, ինչպես նաև՝ մի քանի այլ թեթև տարրեր: Աստղերում և սուպերնովաներում այս միաձուլումը տիեզերքը համալրել է ավելի քան 80 այլ տարրերով, որոնցից մի քանիսը հնարավոր են դարձնում կյանքը:
4. Մագնիսական պայթյուններ
Ամեն օր Երկրի շուրջ տարածությունը գերհագեցած է հսկա պայթյուններով։ Երբ արևային քամին՝ Արևից լիցքավորված մասնիկների հոսանքը, մղվում է այն մագնիսական սֆերայի դեմ, որը շրջապատում և պաշտպանում է Երկիր մոլորակը, խճճում է Արեգակի և Երկրի մագնիսական դաշտերը: Ի վերջո, մագնիսական դաշտի գծերը ետ են ցատկում և վերադասավորվում՝ հեռու շպրտելով մոտակա լիցքավորված մասնիկները: Այս պայթյունավտանգ իրադարձությունը հայտնի է որպես մագնիսական վերամիացում:
5. Գերձայնային ցնցումներ
Երկրի վրա էներգիա փոխանցելու հեշտ միջոցը ինչ-որ բան մղելն է: Դա հաճախ տեղի է ունենում բախումների միջոցով, օրինակ, երբ քամին ստիպում է ծառերին՝ ճոճվել: Սակայն տիեզերքում մասնիկները կարող են էներգիա փոխանցել՝ առանց նույնիսկ դիպչելու: Այս տարօրինակ փոխանցումը տեղի է ունենում անտեսանելի մեխանիզմներով,, որոնք հայտնի են որպես ցնցումներ:
Ցնցումների ժամանակ էներգիան փոխանցվում է պլազմային ալիքների և էլեկտրամագնիսական դաշտերի միջոցով։ Պատկերացրեք մասնիկները՝ որպես թռչունների երամ, որոնք միասին թռչում են: Եթե հակընդդեմ քամի է բարձրանում, այն հրում է թռչուններին, նրանք ավելի արագ են թռչում, չնայած թվում է, թե ոչինչ նրանց առաջ չի մղում: Մասնիկները նույն կերպ են գործում, երբ հանկարծակի բախվում են մագնիսական դաշտի: Մագնիսական դաշտը, ըստ էության, կարող է առաջ մղել նրանց:
Շոկային ալիքներ կարող են առաջանալ, երբ իրերը շարժվում են ձայնի արագությունից արագ, այսինքն, եթե գերձայնային հոսքը բախվում է անշարժ օբյեկտի, այն ձևավորում է աղեղային ցնցում: Նման աղեղային ցնցումներից մեկն առաջանում է արևային քամուց, երբ այն ներխուժում է Երկրի մագնիսական դաշտ: Ցնցումները հայտնվում են տիեզերքի այլ վայրերում, օրինակ, ակտիվ սուպերնովաների շուրջ, որոնք արտամղում են պլազմայի ամպեր: Քիչ դեպքերում Երկրի վրա ևս կարող են ժամանակավոր ցնցումներ առաջանալ։ Դա տեղի է ունենում, երբ արձակված փամփուշտն ու ինքնաթիռը գերազանցում են ձայնի արագությունը:
