Պատմությունը հնարավոր չէ հետ շրջել, մեր քաղաքականության մեջ ելնում ենք իրողություններից և այդ մասին մի շարք անգամներ ասել է ՌԴ նախագահ Պուտինը, ասված է ԽՍՀՄ վերականգնման վերաբերյալ հարցադրումներին առնչվող ՌԴ ԱԳՆ պատասխան հայտարարությունում: Միաժամանակ, ՌԴ ԱԳՆ-ը հայտնում է, որ ինչպես ԱՄՆ-ը այնպես էլ Ռուսաստանն ունի անվտանգային կենսական հետաքրքրություններ: Այդպիսով, Մոսկվան հայտարարում է, որ չունի ԽՍՀՄ վերստեղծման մտադրություն: Շատերը չեն հավատա դրան, սակայն այդ առումով իրականությունը փոքր ինչ այլ է: Իհարկե, ոչ թե Ռուսաստանն է իր այդ մտադրության բացակայության մասին խոսքում անկեղծ, այլ պարզապես չունի այդպիսի մտադրությունը կյանքի կոչելու կարողություն, չկա համարժեք աշխարհաքաղաքական միջավայր և ուժային համարժեք բալանս:
Ներկայումս իրավիճակը հետխորհրդային տարածությունում մեղմ ասած բազմաբևեռ է, որքան էլ Մոսկվան ունի այդ գոտիներում մեծ ազդեցություն: Ռուսաստանը փորձում է կոշտ ու համառ պայքար մղել այդ ազդեցության համար, բայց ռուսները պատկերացնում են, որ դնելով ԽՍՀՄ վերականգնման կամ այսպես ասած միութենական պետության խնդիր, պարանը ձգելու են արդեն անկարելիության աստիճան և այն կտրվելու է: Դրանով է պայմանավորված, որ չնայած ազդեցության համար պայքարին, այդուհանդերձ տարբեր ուղղություններով այդ պայքարն ընթանում է տարբեր ձևաչափերով և տրամաբանությամբ: Բելառուսի պարագայում օրինակ միութենական պետության գաղափարը դրված է բաց, Ղազախստանի և կենտրոնասիական ռեգիոնի պարագայում գործում է այլ տրամաբանություն ու ձևաչափ և Մոսկվան չփորձեց անգամ ՀԱՊԿ բազմազան գործիքը կիրառել չափից ավելի երկար: Կովկասում, մասնավորապես Հայաստանի պարագայում գործում է այլ տրամաբանություն և այստեղ իրավիճակը կառավարվում է մի քանի ուղղություններով աշխատանքով: Այդպիսով, Հայաստանին սպառնացող «միութենական պետության» մասին խոսակցությունները թերևս իրավիճակի և մարտահրավերների չափազանցում են: Չափազանցում իհարկե իրենց բնույթով, որովհետև ընդհանուր առմամբ ռեգիոնալ մարտահրավերները, այդ թվում ազդեցության համար Ռուսաստանի պայքարը Հայաստանի համար պարունակում են ռիսկեր: Սակայն, այդ ռիսկերը «բնորոշել» միութենական պետության սպառնալիքի տեսքով, թերևս համարժեք չէ առկա իրողություններին, հետևաբար հասարակական-քաղաքական միտքը թերևս «զբաղեցնում» է զգալիորեն ավելորդ: Ռուսաստանը Կովկասում ազդեցության և կառավարելիության օպտիմալ ձևաչափի փնտրտուքի մեջ է և այդ առումով հայաստանյան հասարակական-քաղաքական միտքը զբաղվածության թերևս առավել արդյունավետ ռեժիմում կլինի, եթե իր հերթին աշխատի Մոսկվայի այդ փնտրտուքի համատեքստում Հայաստանի պետական հնարավորությունների տարբերակների մշակման ուղղությամբ:
