Վերաքննիչ քրեական դատարանում ավարտվել է Ռուստամ Մ.-ի գործով բերված վերաքննիչ բողոքի քննությունը:
Գործը քննվել էր Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում Հրաչիկ Սարգսյանի նախագահությամբ:
11 ամսական երեխային ծեծելով սպանելու համար մեղադրվող խորթ հայրը՝ Ռուստամ Մ.-ն, ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից արդարացվել էր: Հավելենք, որ նույն դատավորը՝ Հրաչիկ Սարգսյանը, օրերս արդարացման դատավճիռ է կայացրել նաև Դոն Պիպո անունով հայտնի Արթուր Ասատրյանի նկատմամբ:
Վերաքննիչ քրեական դատարանը Ռուստամ Մ.-ի արդարացման դատավճիռը բեկանել ու կայացրել է մեղադրական դատական ակտ:
33-ամյա Ռուստամին մեղադրանք էր առաջադրվել դիտավորյալ սպանության և երեք դրվագով տուժողի նկատմամբ բռնություն գործադրելու, նրան ծեծելու համար՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 1-ին մասով և 118 հոդվածով:
Ըստ մեղադրանքի՝ Ռուստամը երեք դրվագով բռնություն էր գործադրել իր հետ փաստական ամուսնական հարաբերությունների մեջ գտնվող կնոջ՝ Օ.-ի նկատմամբ, իսկ սպանության մասով տուժողը փաստական կնոջ 11 ամսական որդին էր, որի կենսաբանական հայրը չլինելով՝ Ռուստամը հայրություն էր ճանաչել:
Ըստ մեղադրանքի՝ 2018 թվականի սեպտեմբերի սկզբին Ռուստամ Մ.-ն, լինելով ալկոհոլի ազդեցության տակ, ուշ երեկոյան Արմավիրի մարզում գտնվող անասնագոմերի տարածքում կառուցված ժամանակավոր կացարանում վիճել է կնոջ՝ Օ.-ի հետ: Վիճաբանության ընթացքում նա, ըստ մեղադրանքի, մետաղե ձողով մի քանի անգամ հարվածել է կնոջ մեջքին, ոտքերին՝ պատճառելով վնասվածքներ, ինչպես նաև ձեռքով մի քանի անգամ հարվածել է տասնմեկ ամսական երեխայի գլխին ու դեմքին:
Ըստ մեղադրանքի՝ 2018 թվականի սեպտեմբերի 28-ին, առավոտյան ժամը իննի սահմաններում կացարանում գտնվող Ռուստամը տասնմեկ ամսական երեխայի լացի ձայնը կտրելու նպատակով «ձեռքի ափով ու բռունցքներով հարվածել է երեխայի դեմքին, ապա նրան դեմքն ի վար շրջել է անկողնու վրա, բռունցքներով մի քանի հարված է հասցրել մանկան մեջքին, գլխին, մարմնիկի այլ մասերին, պատճառել է արյունազեղումներ, ծոծրակոսկրի կոտրվածք, գլխուղեղի կարծր թաղանթի գագաթածոծրակային շրջանի արյունազեղում, արյունահավաքներ, ուղեղանյութի արյունազեղում, կողոսկրերի կոտրվածքներ և այլ վնասվածքներ:
Կինը՝ Օ.-ն, մոտեցել ու փորձել է խանգարել, բայց Ռուստամը, ըստ մեղադրանքի, բռունցքով ու բաց ափով հարվածներ է հասցրել Օ.-ին՝ պատճառելով ֆիզիկական ցավ:
Տասնմեկ ամսական երեխան ստացել է կյանքի հետ անհամատեղելի վնասվածքներ ու մահացել է:
Դատարանում Ռուստամ Մ.-ն իրեն մեղավոր չի ճանաչել առաջադրված մեղադրանքում: Նա հայտնել է, թե Օ.-ի հետ ամուսնացել է 2017 թվականին, ամուսնությունը չեն օրինականացրել: Երբ ամուսնացել են, Օ.-ն նախկին ամուսնուց 10 ամսական հղի էր: Ինքն ընդունել է երեխայի հայրությունը, ծնվելուց հետո պահել է նրան: 2018 թվականի սեպտեմբերի սկզբներին Արմավիրի մարզում անասնապահի աշխատանք է գտել, կնոջ, երեխայի հետ բնակություն են հաստատել անասնագոմին կից կացարանում: Ինքն ու կինն ապրել են հաշտ: Նրան ու նորածին երեխային ինքը երբևէ չի խփել, ցավ չի պատճառել, «նույնիսկ բազմիցս գրկել ու խնամել է երեխային, կերակրել է…»:
Ըստ ամբաստանյալի՝ նախաքննության ընթացքում ինքը ճիշտ ցուցմունքներ չի տվել, շատ հարցերում էլ մեղադրել է կնոջը: Ի սկզբանե ինքն ու կինը ճիշտ ցուցմունքներ չեն տվել: Օ.-ն մեղքը բարդել է իր վրա, ինքը, պաշտպանվելով, նրան է մեղադրել: Իրականում ո՛չ ինքը, ո՛չ կինը երեխայի մահվան հարցում մեղք չունեն, նրան չեն հարվածել, «անգամ անզգուշությամբ վայր չեն գցել ու վնասվածքներ չեն պատճառել»: Ինքը չի հարվածել նաև կնոջը, քանի որ նախկինում էլ, ներկայումս էլ նրան շատ է սիրում, իրենք արդեն ունեն իրենց նորածին երեխան: Երբ կինը հղի էր, առավել ևս նրա նկատմամբ բռնություն չի գործադրել…
2018 թվականի սեպտեմբերի 28-ի առավոտյան ինքն ու կինը գնացել են գոմ՝ աշխատելու, երեխան քնած է եղել: Երբ գործն ավարտել ու կացարան է վերադարձել, երեխան լաց էր լինում: Այդ օրերին երեխան անհանգիստ էր: Ինքը գնացել է գոմ, քիչ անց վերադարձել, մոտեցել է երեխային, տեսել է՝ նա դեմքի վրա շուռ է եկել ու չի շնչում: Ինչքան հնարավոր է՝ արհեստական շնչառություն է տվել, փորձել է օգնել, բայց երեխան չէր շնչում: Գոռալով կանչել է կնոջը, ասել է՝ չկա երեխան: Կինը ուշաթափվել է: Ինքը կնոջը դրել է տեղաշորին, կինը հղի էր, ինքը վախեցել է նրա ու երեխայի առողջության համար: Իրենք համաձայնության են եկել, որ ասեն, թե երեխան ընկել է, բայց իրականում երբ իրենք գտնվում էին Գյումրիում, երեխան իրոք ընկել էր իր քրոջ ձեռքից ու գլխի շրջանում վնասվածք էր ստացել: Ինքը քրոջ անունը չի ուզեցել տալ:
Ինքը գործատուին ասել է, թե կինը լավ չի զգում, գործատուն մեքենայով իրենց տարել է Արմավիրի հիվանդանոց: Կնոջը ստուգել ու ասել են, թե ամեն ինչ նորմալ է, նա միայն հուզված է: Իսկ հաջորդ օրն իրեն ձերբակալել են:
Նախկինում ինքն աշխատում էր Գյումրիում, կինը եկել էր իրեն օգնելու, երեխան մնացել էր քրոջ մոտ:Երբ աշխատանքը վերջացրել են, քույրն ասել է, թե երեխան լավ չի, համարյա չի շնչում: Երեխային տարել են հիվանդանոց, բժիշկներն ասել են՝ թունավորվել է: Երեք օր հետո երեխային տեղափոխել են Երևանի հիվանդանոց, այնտեղ իմացել են, որ երեխան գանգոսկրի կոտրվածք ունի: Երեխային դուրս գրելու ժամանակ բժիշկն ասել է՝ հնարավոր է՝ երեխային վիրահատելու կարիք լինի: Բայց երեխան կարծես թե դեպի լավն է գնացել: Հետո՝ մինչև մահանալը, մոտ տասն օր երեխան էլի անհանգիստ էր, լաց էր լինում, ախորժակ չուներ: Երեխայի մահվան կոնկրետ պատճառն իրեն անհայտ է, բայց ինքը ենթադրում է, թե դա կապ ունի Գյումրիում երեխայի ընկնելու հետ: Իրենք այնտեղ ոստիկանություն չեն դիմել, որ քրոջը վնաս չտան: Ոստիկանությունում կինն ասել է, թե երեխայի ընկնելու ժամանակ ներկա է եղել, բայց դա ճիշտ չէ:
Երեխայի մահից հետո կինը սուտ ցուցմունքներ է տվել՝ իբր ինքը խմած վիճակում ծեծել է նրան ու երեխային, իբր երեխան իր ծեծի հետևանքով է մահացել: Բայց ո՛չ ինքը, ո՛չ կինը երեխայի մահվան հարցում մեղք չունեն: Իրենք ոչ մի հանցավոր արարք չեն գործել, իրենց հայտնի չէ երեխայի մահվան բուն պատճառը: Ինքը կնոջն ու այդ երեխային շատ էր սիրում, անգամ իր ընտանիքից հեռացել էր, որ Օ.-ի հետ ապրի:
Ռուստամ Մ.-ն հայտնել է, թե ինքն անմեղ է, խնդրել է իրեն արդարացնել:
Կինը՝ Օ.-ն, նախաքննական ցուցմունքում հայտնել է, թե իր մեծ որդին՝ 2016 թվականին ծնված, Լոռու մարզում խնամատար ընտանիքում է: 2017 թվին ինքն ամուսնալուծվել է, այդ ժամանակ մեկ ամսական հղի էր: Դեկտեմբերին տղա է ծնվել: Նա կրել է իր ազգանունը: Երեխայի ծնվելուց մեկ ամի առաջ ինքը ծանոթացել էր Ռուստամի հետ: Նա, իմանալով իր հղիության մասին, խոստացել էր ճանաչել հայրությունը ու հոգ տանել երեխայի համար:
Ինքն ու Ռուստամը մշտական բնակության վայր չունեին: Տեղից տեղ էին գնում, անասնապահությամբ էին զբաղվում: Ռուստամը խմիչքը չարաշահում էր, դրա պատճառով իրենք վիճում էին…
Նախաքննական ցուցմունքում Օ.-ն հայտնել է, թե երեխային ու իրեն ծեծի է ենթարկել ալկոհոլի ազդեցության տակ գտնվող Ռուստամը: Տեսնելով, որ երեխան չի շնչում, մահացել է, Ռուստամը գործընկերոջ հետ նախիրը տարել է դաշտ ու վերադարձել է: Իրենց գործատուի մեքենայով գնացել են Արմավիր, որ ինքը հղիության հետ կապված՝ «կոնսուլտացիա անցնի»: Ռուստամը պահանջել է երեխայի մահվան մասին գործատուին չասել: Նա մեքենայով իրենց տարել է Արմավիր, հետ է բերել՝ այդ ողջ ընթացքում մահացած երեխան իր գրկում էր, ինքը հիվանդանոցում էլ ոչ մի բան չի ասել: Երբ վերադարձել են, Ռուստամը գնացել է դաշտ, դաշտից եկել է հարբած վիճակում, ասել է՝ երեխային հուղարկավորենք, կասենք՝ մայրս ու քույր երեխային տարել են: Ռուստամն ասել է՝ հետքը պետք է կորցնել, որ ինքը չդատվի: Նա ասել է՝ մայրը դու ես, երեխայի մահվան պատասխանատվությունը ընկնելու է քո վրա…
Այդ օրը Ռուստամը հեռախոսով խոսել է քրոջ հետ, ասել է՝ մարդիկ կան, ուզում են երեխային որդեգրեն… Ինքը զայրացել, ասել է՝ թեման փակի, էլ էդ թեմայով չխոսես, երեխուս սպանել-պրծել ես, նոր ես որդեգրում… Ռուստամը սպառնացել ու վախեցրել է իրեն, պահանջել է ոչ մեկին չասել երեխայի մահվան մասին: Երեկոյան գնացել են խանութ, օղի են գնել, նստել են մի տաքսի: Երեխան իր գրկում էր՝ ծածկոցի մեջ փաթաթած: Մի կես ժամ երթևեկելուց հետո Ռուստամը մեքենան կանգնեցրել է դաշտում, վարորդը հարցրել է՝ էս ամայի տեղը երեխայի հետ ի՞նչ եք անելու:
Ռուստամն ասել է, թե մայրն ու քույրը գալու են իրենց հետևից: Տաքսու վարորդին ասել են՝ երեխան քնած է: Տաքսու հեռանալուց հետո իրենք մոտ կես ժամ քայլել են դաշտում: Ռուստամն ընկնում էր, քանի որ հարբած էր, ինքը նրան օգնում-բարձրացնում էր: Ռուստամն այդ դաշտին ծանոթ էր, այնտեղ աշխատել էր գարնանը: Նա մոտակայքից բահ է վերցրել, ոչ խոր փոս է փորել, պահանջել է հանել երեխայի հագուստը: Ինքը հրաժարվել է: Ռուստամը փոսի մեջ կարմիր խալաթ է փռել, երեխային իր ձեռքից խլելով՝ դրել է փոսի մեջ, չկարողանալով հավասարակշռությունը պահել՝ նա էլ է ընկել փոսը ու սկսել է լաց լինել: Երեխայի վրա հող է թափվել: Ինքը չի դիմացել, երեխային մի կերպ փոսից հանել ու փախել է դեպի ասֆալտապատ ճանապարհ, պատահական մեքենայով գնացել է Արմավիրի հիվանդանոց…
Դատարանում կինը ամբողջությամբ հերքել է նախաքննական ցուցմունքը, պնդել է, թե Ռուստամը երբեք իրեն ու երեխային չի ծեծել, ֆիզիկական ցավ կամ վնասվածքներ չի պատճառել: Երեխայի մահվան պատճառն այն է, որ Գյումրիում վայր էր ընկել, ստացել գլխի վնասվածքներ, իրենք այն ժամանակ ճիշտը չեն ասել՝ չցանկանալով Ռուստամի քրոջ անունը տալ:
Առաջին ատյանի դատարանը եզրահանգել է, որ գործով ձեռք չեն բերվել բավարար ապացույցներ Ռուստամին առաջադրված մեղադրանքները հաստատված գնահատելու համար: Դատավճռում արձանագրվել է. «Նախաքննական մարմինը Ռուստամ Մ.-ի մեղադրանքի հիմքում դրել է միայն տուժող, տուժողի իրավահաջորդ Օ.-ի նախաքննական ցուցմունքը, որը նա ամբողջությամբ հերքել է դատաքննական ցուցմունքով»:
Ըստ դատական ակտի՝ նախաքննական մարմինը չի պարզել երեխային մարմնական վնասվածքներ պատճառած անձի ինքնությունը, իսկ դատաքննությամբ, ըստ դատական ակտի, սպառվել են նոր ապացույցներ ձեռք բերելու միջոցներն ու հնարավորությունները: «Ըստ էության՝ նախաքննությամբ ու դատաքննությամբ չի հիմնավորվել, որ տուժած երեխային հարվածներ հասցրել ու մահ է պատճառել Ռուստամ Մ.-ն»:
Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը ճանաչել ու հռչակել է Ռուստամ Մ.-ի անմեղությունը, նրան արդարացրել է՝ մեղսագրված արարքներում նրա մասնակցությունն ապացուցված չլինելու հիմքով»:
Կալանքի տակ գտնվող Ռուստամ Մ.-ն անհապաղ ազատ է արձակվել դատարանի դահլիճում:
Այս արդարացման դատավճռի դեմ վերաքննիչ բողոք էր բերել գործով մեղադրող դատախազ Ա. Սահակյանը:
Բողոքաբերը նշել է, որ առաջին ատյանի դատարանը կայացրել է սխալ դատական ակտ՝ թույլ տալով քրեադատավարական օրենքի էական խախտում: Ըստ դատախազի՝ գործով ձեռք բերված ապացույցների համակցությունը բավարար է՝ հիմնավոր կասկածից վեր ապացուցողական չափանիշին համապատասխան հաստատված համարելու, որ Ռուստամ Մ.-ն կատարել է մեղսագրված արարքները:
Ըստ մեղադրողի՝ տուժող և մանկահասակ տուժողի իրավահաջորդ Օ.-ի՝ դատարանում տված ցուցմունքներն արժանահավատ չեն, դրանք նպատակ են հետապնդել ամբաստանյալին քրեական հետապնդումից ազատելու:
Մեղադրողը նշել է, որ Օ.-ի ցուցմունքների արժանահավատությունը գնահատելիս առաջին ատյանի դատարանը հաշվի չի առել շուրջ յոթ ամիս տևած դատաքննության ընթացքում Օ.-ի դրսևորած վարքագիծը, այն, որ նա բազմիցս հայտարարություններ է արել ամբաստանյալի կողմից իրեն ծեծելու, մանկահասակ երեխային ծեծելով սպանելու վերաբերյալ:
Մեղադրողը խնդրել է բեկանել արդարացման դատական ակտը, Ռուստամ Ա.-ին մեղավոր ճանաչել մեղսագրված արարքների համար ու վերջին հաշվով դատապարտել 12 տարի ազատազրկման:
Ամբաստանյալն ու նրա շահերի պաշտպանը, ինչպես նաև տուժող ու մանկահասակ տուժողի իրավահաջորդ Օ.-ն խնդրել են մերժել դատախազի վերաքննիչ բողոքը, արդարացման դատական ակտը թողնել օրինական ուժի մեջ անփոփոխ:
Վերաքննիչ քրեական դատարանը եզրահանգել է, որ առաջին ատյանի դատարանի կայացրած արդարացման դատական ակտը ենթակա է բեկանման, քանի որ Ռուստամ Մ.-ի մեղավորությունը մանկահասակ երեխայի սպանության մեղադրանքում՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 1-ին մասով, հիմնավորված է թույլատրելի ու վերաբերելի ապացույցների բավարար ամբողջությամբ:
Երեխայի մահը եղել է բռնի, դա հաստատվել է դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությամբ: Երեխայի գլխի շրջանում ու մարմնի տարբեր մասերում բազմաթիվ վնասվածքներ են արձանագրվել՝ ծանրության տարբեր աստիճանների: Առաջին ատյանի դատարանն էլ է փաստել երեխայի սպանության դեպքի առկայությունը, սակայն եզրահանգել է, թե ապացուցված չէ Ռուստամ Մ.-ի մասնակցությունը հանցավոր արարքի կատարմանը: Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ մանկահասակ երեխայի մահը վրա է հասել դեպքի օրը՝ րոպեներ առաջ պատճառված վնասվածքների հետևանքով, ուստի վեց ամսվա վաղեմության՝ Գյումրիում վայր ընկնելուց ստացած վնասվածքի հետևանքով երեխայի մահանալու՝ ամբաստանյալի ու տուժող Օ.-ի վարկածը «արհեստածին է, հերքվում է փորձագիտական եզրակացությամբ»: Երեխայի մարմնի բոլոր հատվածներում տեղակայված են եղել վնասվածքներ՝ մահվան հետ կապ ունեցող ու չունեցող, բոլորն էլ պատճառվել են մինչև մահը:
Վերաքննիչ դատարանը եզրակացրել է, որ դատաքննության արդյունքներով հիմնավորվել է՝ որևէ այլ անձ սպանության դեպքի օրը մանկիկին չի մոտեցել, նրան վնասվածքներ չի պատճառել: Դեպքի օրը երեխան վայր չի ընկել: 11 ամսական երեխան ինքնուրույնաբար չէր տեղաշարժվում, բացառվում է, որ անզգուշությամբ մարմնական այդքան վնասվածքներ ստացած լինի, նա մարմնական վնասվածքները ստացել է … անկողնում գտնվելու ժամանակ… Դեպքի օրը երեխայի հետ դեպքի վայրում գտնվել է Ռուստամ Մ.-ն, նա ինքն էլ նախաքննության ու դատաքննության ընթացքում ընդունել է դա: Երեխային արհեստական շնչառություն, իբր թե, տալու ընթացքում անհնար էր նրան պատճառել այն վնասվածքները, որոնք արձանագրվել են երեխայի մարմնին, հատկապես գլխուղեղի ծանր վնասվածքները, որոնք անմիջական պատճառահետևանքային կապի մեջ են մահվան հետ:
Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ առաջին ատյանի դատարանը մանկահասակ տուժողի իրավահաջորդ Օ.-ի ցուցմունքների արժանահավատությունը ստուգելիս, հաշվի առնելով այդ ցուցմունքների կարևորությունը, «պարտավոր էր ցուցաբերել առավել հետևողականություն և բարեխղճություն, ինչը պատշաճ կարգով չի կատարել»:
Օ.-ն ամբողջ նախաքննության ընթացքում հայտնել է, թե որդու սպանությունը կատարել է Ռուստամ Մ.-ն, նա այդ ցուցմունքները պնդել է նաև առերես հարցաքննության ժամանակ: Իր նախաքննական ցուցմունքներից Օ.-ն հրաժարվել է դատաքննության ավարտական փուլում:
Վերաքննիչ դատարանը եզրահանգել է. «Առաջին ատյանի դատարանը դատաքննությամբ հետազոտված ապացույցները համադրելիս ու գնահատելիս թույլ է տվել դատական սխալ՝ դատավարական իրավունքի խախտումներ, որոնք ազդել են գործի ելքի վրա՝ հանգեցրել են ամբաստանյալին արդարացնելուն»:
Վերաքննիչ քրեական դատարանը՝ Արշակ Վարդանյան, Մխիթար Պապոյան, Սերգեյ Մարաբյան կազմով, մասնակիորեն բավարարել է մեղադրողի վերաքննիչ բողոքը և բեկանել է Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի կայացրած արդարացման դատական ակտը:
Վերաքննիչ դատարանը հաշվի է առել, որ Ռուստամ Մ.-ի խնամքին է մանկահասակ երեխան՝ 2019 թվականի հունվարի 18-ին ծնված դուստրը:
Ռուստամ Մ.-ն մեղավոր է ճանաչվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 1-ին մասով, դատապարտվել է 8 տարի ազատազրկման: Այս պատժին հաշվակցվել է անազատության մեջ եղած ժամանակահատվածը՝ 1 տարի 2 ամիս 27 օրը, թողնվել է կրելու 6 տարի 9 ամիս 3 օր իրական ազատազրկում, որի սկիզբը կհաշվվի Ռուստամ Մ.-ին փաստացի արգելանքի տակ առնելու պահից, երբ վերաքննիչ դատարանի դատական ակտը մտնի օրինական ուժի մեջ:
Ռուստամ Մ.-ի խափանման միջոցը թողնվել է չհեռանալու մասին ստորագրությունը՝ մինչև վերաքննիչ դատարանի դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելը:
