«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Նարեկ Մինասյանը։
– Ֆրանսիան հայտնել է Եվրոպական խորհրդի և ԵՄ խորհրդի գլխավոր քարտուղարությանը ՀԸԳՀ վավերացման համար անհրաժեշտ ներպետական ընթացակարգերն ավարտին հասցնելու վերաբերյալ։ Ֆրանսիայի՝ որպես ԵՄ առաջատար երկրի ամբողջական վավերացումն ինչքանո՞վ է կարևոր մեզ համար, ի՞նչ նշանակություն ունի։
– Ֆրանսիայի կողմից ՀՀ-ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված համաձայնագրի վավերացման գործընթացի ավարտը բավական կարևոր է՝ հաշվի առնելով Ֆրանսիայի կշիռն ու դերակատարումը ԵՄ-ում: ԵՄ անդամ երկրներից միայն 6-ը դեռևս չի ավարտել ՀՀ-ԵՄ համաձայնագրի վավերացման գործընթացը, սակայն այդ ուղղությամբ աշխատանքները շարունակվում են: Ֆրանսիայի կողմից համաձայնագրի վավերացումը դրական կանդրադառնա նաև նշված երկրներում գործընթացի վերջնականացման վրա, սակայն, իհարկե, պետք է հաշվի առնել, որ ցանկացած երկիր ունի իր օրենսդրական առանձնահատկությունները և սեփական օրակարգը:
– Մյուս երկրների վավերացման հապաղումն ինչո՞վ եք պայմանավորում, հասկանալի է, որ ցանկացած երկիր ունի իր առաջնահերթությունը, իսկ Հայաստանն այս հարցում անելիք ունի՞՝ նկատի ունեմ դիվանագիտական, քաղաքական աշխատանք։
– Կարծում եմ՝ վավերացման գործընթացում չկա որևէ հապաղում: Եթե համեմատենք, օրինակ, ժամանակին Ուկրաինա-ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրի վավերացման տեմպերը և այժմ Հայաստան-ԵՄ ՀԸԳՀ վավերացման տեմպերը (չնայած այդ համաձայնագրերի տարբերությանը), ապա ակնհայտ կդառնա, որ գործընթացը ընթանում է նորմալ արագությամբ: Չպետք է նաև անտեսել այն հանգամանքը, որ ցանկացած ԵՄ անդամ երկիր ունի նման համաձայնագրերի վավերացման սեփական ընթացակարգերը, բացի դրանից՝ ԵՄ անդամ երկրներն ունեն սեփական առաջնահերթությունները (ընտրական գործընթացներ, միգրացիոն ճգնաժամ, կորոնավիրուսի տարածում), որոնք, անշուշտ, առավել առաջնային պլանում են: Այս ամենով հանդերձ, կարծում եմ՝ ՀՀ-ԵՄ վավերացման գործընթացի տեմպերը կարելի է գնահատել բավարար և, հուսանք, մինչև այս տարվա ավարտ ԵՄ մնացած 6 անդամ երկրները ևս ավարտին կհասցնեն վավերացումը: Հայկական կողմը, բնականաբար, իր հերթին փորձում է խթանել այդ գործընթացը, սակայն որոշ դեպքերում, ինչպես նշեցի, կան օբյեկտիվ հանգամանքներ:
– Այն մասով, որքանով, որ համաձայնագիրն ուժի մեջ է, արդյոք Հայաստանը կատարո՞ւմ է աշխատանք։
– Համաձայնագիրը 2018թ. ապրիլին ՀՀ ԱԺ-ում ՀԸԳՀ վավերացումից հետո վերջինիս դրույթների մեծ մասը հունիսի 1-ից մտավ ժամանակավոր կիրարկման փուլ։ Դա ենթադրում է, որ համաձայնագրի դրույթների շուրջ 80%-ը կարող են կյանքի կոչվել՝ մինչև համաձայնագիրը լիարժեքորեն մտնի ուժի մեջ: Սակայն համաձայնագրի կիրարկման համար անհրաժեշտ էր ճանապարհային քարտեզ՝ հստակ ժամանակացույցով, ինչի շուրջ մեկ տարի ընթանում էին բանակցություններ: 2019թ. հունիսին Հայաստանի և Եվրամիության միջև գործընկերության խորհրդի երկրորդ նիստի ընթացքում հաստատվեց նաև ճանապարհային քարտեզը (ներառում է 200-ից ավելի միջոցառում), որը հնարավորություն էր ստեղծում մեկնարկել համաձայնագրի կիրարկումը: Համաձայնագրի իրականացումը նախատեսված է մինչև 2026 թվական: Արդեն 2019թ. իրականացվել է ժամանակացույցով սահմանված 10 միջոցառում, այս տարի ևս ամեն ինչ ընթանում է ըստ նախատեսվածի:
Հատկանշական է, որ եվրոպական կողմը ևս տարբեր առիթներով իր գոհունակությունն է հայտնում ՀԸԳՀ կիրարկման տեմպերի և ժամանակացույցի պահպանման հետ կապված: Ավելին, ԵՄ-ն արդեն նախորդ տարի սկսել է նաև ՀԸԳՀ կիրարկման համար նախատեսված ֆինանսական աջակցության տրամադրումը Հայաստանին:
– Նկատելի է նախկին իշխանությունների շատ ակտիվ աշխատանքը եվրոպական կառույցներում, ինչպե՞ս են սրան հակակշռում ՀՀ նոր իշխանությունները։ Արդյոք չկա՞ մտահոգություն, որ մեր աշխատանքի բացակայության պատճառով Եվրոպայում կձևավորվի նախկիններին ցանկալի կարծիք՝ նաև ներքին գործընթացների հետ կապված։
– Քաղաքական պայքարի մեջ գտնվող ուժերը մշտապես փորձում են օգտագործել իրենց հասանելի գործիքակազմը, այդ թվում՝ միջազգային կապերը, ինչն առավել քան բնական է: Ինչ վերաբերում է ՀՀ ներքին գործընթացների վերաբերյալ օբյեկտիվ միջազգային ընկալումների ձևավորմանը, ապա միակ արդյունավետ միջոցը կարող է լինել ՀՀ կառավարության մշտական և հետևողական կապը միջազգային գործընկերների հետ: Այդ ամենի համար կա առավել քան բավարար գործիքակազմ:
