Թբիլիսաբնակ կանայք այցելել էին Երևանում ապրող իրենց տարեց բարեկամուհուն: Գիտեին, որ միշտ տանն է լինում կամ շենքի բակում ու հարակից փողոցում: Բնակարանի դուռը երկար թակեցին: Շենքի բակում փնտրեցին, հարցրին հարևաններին, հետո նորից վերադարձան ու թակեցին բնակարանի դուռը: Հարևաններից մեկը ավելի ուժգին թակեց դուռը՝ ասելով՝ քնած կլինի:
Հանկարծ դուռը չարագուշակ ճռռոցով բացվեց: Դռան առաջ կանգնածները քարացան: Միջանցքի լույսը վառվում էր: Բայց տանը տիրող ծանր նեխահոտից ներսում մութ էր թվում: Միջանցքից դեպի սենյակ տանող դռան մոտ ընկած էր տանտիրուհու՝ 74-ամյա Արփենիկ Ա.-ի դիակը:
Դատաբժշկական փորձաքննությամբ պետք է պարզվեր, որ կինը սպանվել էր դիակի հայտնաբերվելուց օրեր առաջ:
Մարդասպանը բութ գործիքի ուժգին հարվածներով ջնջխել էր տարեց կնոջ գլուխը: Հետո տակնուվրա էր արել բնակարանը, ակնհայտորեն ինչ-որ բան էր փնտրել, հավանաբար՝ ոսկեղեն ու փող…
Արփենիկ տատին բոլորը Երջանիկ էին կոչում, կրճատ՝ Երջո: Հակառակ անվանը՝ նա երջանիկ լինելու պատճառ առանձնապես չուներ:
Միակ որդին վաղուց Ռուսաստանում էր, ապրում էր երկրորդ ընտանիքի հետ, մորը չէր հիշում: Չէր շփվում նաև առաջին ընտանիքի հետ, որից քսան տարի առաջ էր բաժանվել ու չորս երեխաների խնամքը թողել էր նախկին կնոջ ուսերին: Արփենիկ տատի նախկին հարսը ընտանիքի քայքայման առաջին պատճառը համարում էր սկեսուրին, դրա համար էլ նրա հետ ոչ մի շփում չուներ:
Արփենիկ տատը իր չորս թոռներին ո՛չ գուրգուրել, ո՛չ մեծացրել, ո՛չ էլ որևէ բանով օգնել էր: Իսկ երբ տարիքն առել ու ինքն էր խնամքի կարոտ դարձել, սկսել էր պահանջել, որ թոռները գոնե երբեմն-երբեմն այցելեն: Ուզում էր, որ հարևանները տեսնեն, թե թոռներն ինչպես են այցելում իրեն, ուզում էր հարևանների աչքին միայնակ չերևալ…
Արփենիկ տատն ինքն իրեն պահում էր: Շենքի բակում աթոռակը դրել, արևածաղիկ, ծամոն էր վաճառում: Կռիվ էր տալիս բոլորի հետ՝ «լույսի մարդուն» մեղադրում էր հավելագրումներ կատարելու, հարևաններին՝ իրենից հոսանք գողանալու, երեխաներին՝ արևածաղկի ու ծամոնի փողը ժամանակին չվճարելու համար:
Ո՞վ կարող էր սպանած լինել տարեց կնոջը. հավանաբար մեկը նրանցից, ում հետ տարեց կինը լարված հարաբերությունների մեջ էր:
Բոլորը գիտեին՝ Արփենիկը անծանոթի առաջ դուռ չէր բացի: Նրա դռան փականը վնասված չէր, ուրեմն՝ ինքն էր ներս թողել մարդասպանին, ճանաչել ու վստահել էր…
Հանցագործության բացահայտման աշխատանքների ընթացքում հարցաքննվեցին նաև Արփենիկի թոռները: Նրանց խոսքում ու վերաբերմունքում ո՛չ ցավ կար, ո՛չ ափսոսանք: Ամբողջ կյանքում նրանք տատից ջերմություն չէին ստացել, մեծացել էին՝ իրենց սրտում տատի հանդեպ սեր ու ջերմություն չունենալով, ավելին՝ իրենց մայրիկի կողմից անվերջ լսելով, թե ընտանիքի քայքայման պատճառն առաջին հերթին Արփենիկն է եղել՝ իր ծանր բնավորությամբ…
Թոռներից մեկը հարցաքննության ժամանակ ասաց. «Տատիս կարող եմ բնութագրել որպես կասկածամիտ, անհաշտ, կռվարար, ստախոս կնոջ: Նա է եղել ծնողներիս բաժանման պատճառը: Երևի գումարներ ուներ, բայց մեզ երբեք չէր օգնում, իսկ պահարանի դուռը միշտ փակ էր պահում: Փողոցում էլ ինչ տեսնում՝ վերցնում էր: Մի անգամ մի զզվելի բան էր գտել, տվել էր երեխայիս, թե՝ փուչիկ է…»:
Արփենիկ տատի Արամ թոռը մեկ տարի առաջ էր բանակից վերադարձել: Նա հարցաքննության ժամանակ ասաց, թե տատին վերջին անգամ տեսել է շենքի բակում՝ նրա մահից երկու շաբաթ առաջ: Տատը սովորության համաձայն դժգոհել է սրանից-նրանից, Արամն էլ զայրացել ու հեռացել է առանց տուն մտնելու:
Տատի թաղումից հետո Արամը համատիրությունից հետաքրքրվել էր, թե ո՞վ է գրանցված տատի բնակարանում: Նախաքննական մարմնին այդ հանգամանքը հետաքրքրեց: Արամը հայտնվեց կասկածելիների թվում…
Տատի դիակի հայտնաբերումից 7 օր անց՝ 2003 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, Արամ Գ.-ն խոստովանեց, որ ինքն է սպանել տատին: Նա ստույգ նշեց սպանության օրն ու ժամը՝ սեպտեմբերի 17-ին, ժամը 21-ին:
Արամը հայտնեց. «Գնացել էի տատի տուն պարտքով փող խնդրելու: Նա իմ առաջ միրգ ու ձմերուկ դրեց, բայց հենց որ փող խնդրեցի, սկսեց ճվճվալ, անիծել, ինչպես՝ միշտ… Ահավոր ատելություն զգացի նրա հանդեպ, արագ գնացի պատշգամբ, փոքր պահարանի դարակից հանեցի մուրճը: Երկաթե գլխով մուրճ էր՝ մի ծայրը՝ սուր, մյուս ծայրը՝ տափակ: Հետ եկա: Տատս կանգնած էր միջանցքից սենյակ տանող դռան մոտ: Ինձ թվաց՝ վերջին պահին հասկացավ, որ ուզում եմ իրեն հարվածել, բայց չկարողացավ ոչինչ անել: Ես սաստիկ զայրացած էի, չեմ հիշում՝ մուրճի որ կողմով հարվածեցի նրա գլխին: Ընկավ: Կռացա, երկրորդ անգամ հարվածեցի նույն տեղին: Այլևս չշարժվեց: Խոհանոցից վերցրի ռետինե դեղին ձեռնոցները, որ մատնահետքեր չթողնեմ, սկսեցի քանդել տունը՝ անկողինները, պահարանները: Ուզում էի վնաս տալ: Պահարանի դռներից մեկը փակ էր: Պտուտակահանով բացեցի: Թաշկինակի մեջ կապած փող կար: Առանց հաշվելու դրի գրպանս: Շարունակեցի փնտրել, բայց էլ ոչինչ չգտա:
Երբ ուզում էի դուրս գալ, ստուգեցի, հասկացա, որ տատը մահացել է: Հետս վերցրի ձեռնոցները, մուրճը, ճանապարհին դրանք գցեցի ձորը, երթուղային տաքսի նստեցի ու գնացի ընկերուհուս մոտ…
Տատիս կարող եմ բնութագրել բացասական: Նա ժլատ էր, չար, մեզ չէր օգնում: Մեր ընտանիքի նյութական վիճակը ծանր էր: Ես 23 հազար դրամ պարտք ունեի: Միշտ նեղվում էի, ընկերուհուս չէի կարողնում մի տեղ հրավիրել … Մայրս մանր-մունր բաներ էր վաճառում, հազիվ ծայրը ծայրին էինք հասցնում…
Սեպտեմբերի 10-ին էլ էի գնացել տատի տուն: Մտածեցի՝ գոնե տրանսպորտի փողը կտա: Հանեց, 50 դրամ տվեց: Վիրավորվեցի: Հետո շատ զարմացա, որ 100 դրամ էլ տվեց: Անգամ այդ 150 դրամի կարիքն ունեի…
Սպանությունից հետո տանը թաքուն հաշվեցի տատի տանից վերցրած գումարը՝ 52 հազար դրամ էր: Պարտքս փակեցի: Մթերք առա տան համար: Մոտս մնացել էր 180 դրամ, որը խուզարկության ժամանակ հայտնաբերվեց ու առգրավվեց…»:
Ռուսատանից եկավ ու մոր թաղմանը մասնակցեց Արփենիկ տատի որդին՝ Արամի հայրը: Նա ասաց. «Հայաստանից հեռանալուց հետո մորս երբեք գումար չեմ ուղարկել»: Նա շատ զարմացավ, երբ իմացավ, որ մայրը բնակարանը կտակել էր իրեն…
Հայրը նույնիսկ չսպասեց որդու դատին, գնաց Ռուսաստան: Մի կարճ դիմում գրեց դատարանին. «Չեմ կարող ներկայանալ դատարան:
Ճիշտ է՝ կատարել եմ մորս թաղումը, բայց պարտք ու պահանջ Արամից չունեմ, չարությամբ չեմ լցված Արամի նկատմամբ…»:
Արամը իր հերթին ահա թե ինչ ասաց. «Մասնակցեցի տատիկի թաղմանը: Ոչ մի ծախս չեմ կատարել, անգամ մեկ ծաղիկ չեմ առել…»:
Արամ Գ.-ն դատապարտվեց 14 տարի ազատազրկման:
