«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագիտության դոկտոր Հայկ Ա. Մարտիրոսյանը։
– Պարոն Մարտիրոսյան, ի՞նչ կարծիք ունեք Վիեննայում տեղի ունեցած Փաշինյան–Ալիև հանդիպմանը հաջորդած զարգացումների ու, մասնավորապես՝ Երևանի և Բաքվի միջև պատերազմական հռետորաբանության սրման մասին։ ՀՀ պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը նոր բանաձև հնչեցրեց՝ «նոր պատերազմ՝ նոր տարածքների դիմաց», և դրանից հետո իրավիճակը բավական սրվեց, Բաքուն էլ ավելի կտրուկ հայտարարություններով պատասխանեց։ Սա բնակա՞ն երևույթ է՝ հաշվի առնելով այն, որ բանակցային գործընթացում երկու կողմերը լուրջ հակասություններ ունեն, և դա ուշ թե շուտ ազդելու է կողմերի ռազմական վարքագծի վրա, թե՞ կապված է կոնկրետ Վիեննայի բանակցությունների հետ։
– Ինձ համար որևէ բանակցություններ Երևանի և Բաքվի միջև, քանի դեռ սեղանին մադրիդյան փաստաթուղթն է, վնասակար են Հայաստանի համար: Դրանք անտեղի են և չի կարելի ո՛չ բանակցել, և ո՛չ շփվել Ադրբեջանի հետ այդպիսի փաթեթի առկայության պայմաններում: Ինչ վերաբերում է հայտարարություններին, ապա Տոնոյանի հայտարարությունը տեղին էր և որևէ կերպ որևէ բացասական ազդեցություն որևէ բանի վրա չի կարող ունենալ: Բնական է, որ Ադրբեջանին դա չպետք է դուր գար: Բայց Բաքվի գործողությունները որևէ կերպ որևէ հայկական հայտարարությամբ պայմանավորված չեն կարող լինել: Բաքուն պատրաստվում է պատերազմի, և այդ ճանապարհից իրենք առայժմ չեն շեղվելու:
– Մոսկվայում տեղի ունեցավ նաև Մնացականյան–Մամեդյարով հանդիպում՝ Լավրովի, ապա նաև Մինսկի խմբի համանախագահների մասնակցությամբ։ ՌԴ ԱԳ նախարարը հույս է հայտնել, որ հումանիտար ոլորտում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները թղթի վրա չեն մնա։ Արդյոք հնարավո՞ր եք համարում դրանց կյանքի կոչումը։
– Դժվար է ասել: Եթե Լավրովը նման հայտարարություն է անում, ուրեմն, գուցեև Մոսկվան մտադիր է լծակներ կիրառել, որպեսզի գոնե այս անգամ, ինչ-ինչ դրդապատճառներից ելնելով՝ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները Բաքուն պահպանի: Բայց դա դեռ չի նշանակում, որ անպայմանորեն այդպես կլինի: Ի տարբերություն Հայաստանի՝ Ադրբեջանը հիմնականում թքած ունի ամեն տեսակի կողմնակի կամ ուղղակի ճնշումների վրա և հետապնդում է միայն ու միայն սեփական շահերը: Այնպես որ, ամեն բան ժամանակը ցույց կտա:
–Լավրովը վերահաստատել է նաև Մամեդյարովի այն հայտարարությունը, թե բանակցություններն այժմ ընթանում են 2016 թվականի ռուսաստանյան առաջարկների հիման վրա։ Սա հաստատո՞ւմ է արդյոք «Լավրովի պլանի» գոյությունը, և ի՞նչ առաջարկների մասին է, ըստ Ձեզ, խոսքը գնում։
– Իհարկե հաստատում է: Տասնվեց թվականին ի հայտ եկան «Լավրովյան պլանի» մասին խոսակցությունները: Հիմա դրանք պաշտոնական հաստատում են ստանում: Իսկ հայտնի է, որ դա Մադրիդյան սկզբունքների վերամշակված և առավել մասնավորեցված տարբերակն է: Մնացածն արդեն դժվար չէ կռահել:
– Ադրբեջանի արտգործնախարար Մամեդյարովը հայտարարել է մոտ ապագայում Վաշինգտոնում կայանալիք Մնացականյան–Մամեդյարով հավանական հանդիպման մասին: Մամեդյարովը ասել է, որ այդպիսի առաջարկ է արել ԱՄՆ պետքարտուղարությունը: Մոսկվայում ապրիլի 15-ին կայացած հանդիպման վերաբերյալ նա հայտարարել է, որ Ռուսաստանի հետ ջանքերի եռապատկելու դեպքում հնարավոր է հասնել առաջընթացի: Արդյո՞ք Մոսկվան և Վաշինգտոնը փորձում են առանձին խաղ խաղալ, թե խոսքը ընդհանուր ջանքերի մասին է գնում։
– Խոսքն ընդհանուր ջանքերի մասին է անշուշտ, թեև արցախյան հարցում Մոսկվան, անշուշտ, իր առանձնահատուկ և եզակի շահերն ունի: Իսկ թե ինչ առաջընթացի մասին է խոսքը՝ շատ դժվար է պատկերացնելը: Մի բան միայն մտահոգիչ է: Հանկարծ Երևանում իշխանափոխությունից հետո Բաքուն առավել լավատես է դարձել և սկսել է իբրև թե առավել «կառուցողական» դառնալ երբեմն: Դա շատ մտահոգիչ է: Հուսանք՝ այն պրոցեսները, որ հայաստանյան հասարակությանը շարունակում են անտեսանելի մնալ՝ բացասական չեն լինի Հայաստանի համար: Պաշտոնական Երևանն իրեն անհեթեթ է դրսևորում արցախյան հարցում: Անփորձ և սիրողական քաղաքականություն է վարվում, որում առայժմ դավաճանական գիծ չի նկատվում: Հուսանք՝ այն չի էլ լինի երբևէ: Բայց ոչ պրոֆեսիոնալիզմն ու սխալականությունն իրենց հերթին կարող են մեծ վնասներ հասցնել: Ամեն պարագայում Երևանը պարտավոր է սթափվել և արմատականորեն նոր մոտեցումներ որդեգրել:
