Այսօր ԵԽԽՎ ամբիոնից Հայաստանի վարչապետն առաջին ելույթն ունեցավ: Նիկոլ Փաշինյանի խոսքում առանձնահատուկ ուշադրության արժանի դրվագներից մեկն անդրադարձն էր ապրիլյան քառօրյա պատերազմի համար ԵԽԽՎ պատասխանատվության խնդրին, նշելով թե մասնավորապես ինչպիսի ապակառուցողական նշանակություն ունեցան 2016 թվականի հունվարին ԵԽԽՎ նստաշրջանում քննարկված բանաձևերը, որոնք փաստացի դարձան Ադրբեջանի ագրեսիայի խթաններից մեկը: Եթե հիշում եք, ապրիլյան պատերազմին նախորդած ձմեռային նստաշրջանում ԵԽԽվ-ն քննարկեց երկու բանաձև, որոնց շահառուն Ադրբեջանն էր: Բանաձևերից առաջինը ԵԽԽՎ-ն մերժեց, որը վերաբերում էր Արցախում և «գրավյալ տարածքներում»՝ ինչպես վերնագրված էր բանաձևը, «բռնությունների աճին»: Սակայն, մյուս բանաձևը, որը փաստացի վերաբերում էր Սարսանգի ջրամբարի խնդրին և իբրև թե ադրբեջանական բնակչությանը ջրից զրկելու մասին էր, ԵԽԽՎ-ն բավարարեց: Ընդ որում, հատկանշական էր, որ դրա զեկուցող սերբ Մարկովիչը բանաձևը կազմել էր՝ որևէ անգամ չայցելելով Արցախ և չծանոթանալով իրավիճակին տեղում:
Ինչի՞ մասին է վկայում այս խնդրի հիշատակումը ԵԽԽՎ ամբիոնից. անդրադառնալով այս և մի շարք այլ հարցերի՝ «Առաջին լրատվական»-ի հետ քննարկմանը մասնակցեցին միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը, քաղաքագետ Արմեն Վարդանյանը և ԱԺ պատգամավոր Անուշ Բեղլոյանը:
«Հայաստան-ԵԽԽՎ համագործակցությունը միակողմանի չէ, կողմերը միմյանց նկատմամբ ունեն իրավունքներ և պարտավորություններ,- նշեց Ս. Սարգսյանը:- ԵԽԽՎ-ում չափազանց լուրջ քաղաքականացված գործընթացներ կան, և դրանցից կարողանում է օգտվել Ադրբեջանը՝ լոբբիստական գործունեությամբ, առանձին պետությունների ներկայացուցիչների հետ աշխատանքով: Մեր դժվարություններն ու բարդություններն այդ լոբբիզմով են պայմանավորված, պարբերաբար լինում են սկանդալներ՝ կապված այս կամ այն գործընթացի հետ, որոնց ետևում կանգնած են ադրբեջանական «նավթային դոլարները» կամ «խավիարային դիվանագիտությունը». սա քաղաքական միջավայր է, որտեղ ամեն ինչ սպասելի է»:
Ա. Վարդանյանի կարծիքով՝ ԵԽԽՎ ամբիոնից այդ խնդրի հիշատակումը ճիշտ էր: «Ես հիշում եմ՝ 2016թ. Ապրիլյան պատերազմի օրերին Ռուսաստանում Ադրբեջանի դեսպան Բլբուլօղլին, որպես պատերազմի սկսման իրավական հիմնավորում, մատնանշում էր հենց Սարսանգի ջրամբարի մասին ԵԽԽՎ զեկույցը և ՄԱԿ-ի անվտանգության հայտնի 4 բանաձևերը: Հենց դրանով էր Ադրբեջանը պայմանավորում իր ագրեսիան, հարձակումը Արցախի հանրապետության վրա»: Քաղաքագետի խոսքով՝ շատ հնարավոր է, որ ԵԽԽՎ-ն չդառնա գործիք Ադրբեջանի ձեռքին՝ ռազմական գործողություններ, պատերազմ սկսելու համար, և Նիկոլ Փաշինյանի շեշտադրումն այս առումով միանշանակ ճիշտ էր:
Քննարկման մասնակիցների գնահատմամբ՝ ԵԽԽՎ-ում Ն. Փաշինյանի ելույթը ճիշտ շեշտադրումների վրա էր կառուցված: Ա. Բեղլոյանի դիտարկմամբ՝ վարչապետի ելույթը ամփոփեց այն կարևոր մի քանի ուղերձները, որոնք այս ամիսների ընթացքում նա տարբեր հարթակներում հնչեցրել է: «Առաջին՝ ԵԽԽՎ հարթակը չի կարող լինել ամբիոն, որտեղ ընդունվում են փաստաթղթեր կամ տեղի են ունենում քննարկումներ, որոնք հրահրում են կոնֆլիկտներ: Երկրորդ՝ ևս մեկ անգամ շեշտվեց Արցախի հակամարտության կարգավորման բանակցային ձևաչափի անփոփոխ լինելը և հիմնավորվեց դա, որով նաև պատասխան տրվեց Ադրբեջանի կողմից հնչած հայտարարություններին: Եվ երրորդ՝ 94թ-ից հետո առաջին անգամ Հայաստանն օգտվում է իր բացառիկ առավելությունից, որն ունի միջազգային հարթակներում Ադրբեջանի հանդեպ, այն է, որ ՀՀ իշխանությունն ունի բացարձակ լեգիտիմություն, և Հայաստանի միջազգային վարկանիշը թույլ է տալիս որոշ առումով թելադրել պայմաններ միջազգային դիսկուրսում և ձևավորել օրակարգ»:
Ս. Սարգսյանի խոսքով՝ վարչապետի ուղերձները հստակ էին, ասված դիվանագիտական լեզվով: Ա. Վարդանյանի դիտարկմամբ՝ վարչապետը, գլխացավանքի մեջ չընկնելու համար, միայն մեկ հարցի տրվեց խուսափոխական պատասխան՝ Ղրիմի վերաբերյալ հարցին:
Մանրամասն՝ տեսանյութում:
