«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Փոքր և միջին ձեռներեցության ասոցիացիայի ղեկավար Հակոբ Ավագյանը:
– Տարին նոր է սկսվում և հետաքրքիր է՝ ինչ սպասումներ ունեք հատկապես ՓՄՁ զարգացման առումով։ Ի՞նչ առաջնահերթ խնդիրներ կան, որոնք, ըստ Ձեզ, անհապաղ լուծման կարիք ունեն։
– Սպասումները նույն են, ինչ անցած տարվա սկզբին կամ վերջին: Նոր բան ասած չեմ լինի: Բիզնեսի զարգացման, մասնավորապես հենց գերփոքր բիզնեսի, որոնք կազմում են մեր երկրի ակտիվ հարկատուների ավելի քան մեծամասնությունը, առաջին հերթին անհրաժեշտ են հավասար մրցակցային, արդար պայմաններ: Օրենքների կիրառության ապահովում բոլորի նկատմամբ: Ուզում եմ մեջբերել մեր հարկային օրենսդրությունից Հարկի սահմանումը՝ «․․․հարկը համապարտադիր և անհատույց վճար է…»: Համաձայնվեք, որ «համապարտադիր» բառը հենց այնպես չի գրված օրենսդրությունում: Բայց մեր իրականությունում ամեն ինչ գլխիվայր է շուռ եկել: Մենք թույլ ենք տալիս որոշ արտոնյալ խոշոր հարկ վճարողների թերհայտարարագրեն իրենց հարկերը, կուտակեն խոշոր «սև եկամուտներ», ունենան մրցակցային առավելություններ: Դրա փոխարեն այդ խոշոր հարկատուները մեր ժողովրդի առաջ հանդես են գալիս «բարերարի» տիտղոսով, նրանց առաջ որպես բարերարություն շպրտելով մեկ պարկ ալյուր, երեխայի ուսման վարձ, և այլ ողորմություն: Սա արդեն վաղուց հնացած պրիմիտիվ մեխանիզմ է, որը կեղեքում է մեր երկիրը ներսից, մեր պետական բյուջեն և դրա կարևորությունը: Երկրորդ ամենակարևոր սպասումը, որ ունենք, նորից տարիներ ի վեր այդ մասին բարձրաձայնում ենք: Եթե իրոք ցանկանում ենք կարգի բերել մեր երկրի տնտեսությունը՝ պետք է սկսենք կարգի բերել ամեն ինչ մեր երկրի «դարպասներից»: Վերջապես կարգի կբերե՞նք ներմուծումներում առկա կոռուպցիոն մեխանիզմները, միջնորդավորված ներմուծումները: Կկարողանա՞նք արդյոք հրաժարվել տարիների ընթացքում ձևավորված այդ ախտից:
Հարցեր շատ կան, որոնց լուծումների սպասումներով արդեն քանի տարի է պայքարում են բիզնես շահերը ներկայացնող կառույցները: Կարծում եմ՝ նոր ձևավորված կառավարության համար այս ժամանակահատվածը բավարար էր իրական վիճակը ավելի լավ գնահատելու, ծրագրեր կազմելու, խոստումներ տալու և աշխատանք սկսելու համար: Հիմա ժամանակն է կոնկրետ քայլերի, այնպիսի քայլերի, որոնց ազդեցությունը կզգա յուրաքանչյուր փոքր բիզնեսի ներկայացուցիչ ցանկացած պետական մարմնի հետ գործ ունենալիս, ոչ թե ձևական, ցուցադրական մեկ խմբաքանակ բանան,կամ շաքար բերելով ցույց տանք, որ բան ենք փոխել, այլ իրականում համակարգը փոխենք: Այս պահին տեղյակ եմ, որ բազմաթիվ առաջարկներ են հավաքագրվել կառավարությունում: Բիզնես ծրագրեր են հավաքագրել մարզերից, օրենսդրական փոփոխությունների առաջարկներ հասարակական դաշտից: Դրանք ի մի բերել է պետք և կոնկրետ քայլեր անել: Կադրային լուրջ փոփոխություններն էլ հանրությանը ազդակ կտան, որ համակարգային փոփոխության պատրաստակամություն կա: Երբ բիզնեսի ներկայացուցիչը այլևս չտեսնի (թեկուզ իր հետ տարիներ) շարունակ կոռուպցիոն գործարքներով ընկերացած պետական մարմնի ներկայացուցչին և այլ միջոցառումներ, որոնք արել են երկրներ մեզանից առաջ, որոնք օժտված են եղել քաղաքական կամքով և «կամքով» իրականում ֆունդամենտալ բան փոխելու:
– Տարեվերջին 168․am-ի հետ զրույցում անդրադարձել էիք մի անհատ ձեռնարկատիրոջ խնդրին, որը շինություն կառուցելու համար ավելի քիչ գումար էր ծախսել, քան թույլտվությունների, նախագծերի համար պետական և «ոչ պետական» վճարների: Այնուհետև խնդիրներ էին առաջացել կադաստրի վկայական ստանալու ժամանակ։ Կա՞ որևէ առաջընթաց այս դեպքի հետ կապված, և արդյո՞ք նմանատիպ դեպքերը, Ձեր գնահատմամբ, ՓՄՁ զարգացման համար արհեստական խոչընդոտներ չեն ստեղծում։
– Դեռևս ոչ, դրական տեղաշարժ չունենք, մի կառույցից մյուսին են ուղարկում հարցը: Ցավոք, շատ են նման դեպքերը, երբ փոքր բիզնեսը չի իմանում՝ ինչպես վարվել, չկան համապատասխան հակազդեցության մեխանիզմներ, որոնք առցանց ռեժիմում կկանգնեն հենց փոքր բիզնեսի կողքին: Բայց նման օրինակները շատ ցցուն են դարձնում հենց մեր ասած ոչ հավասար մրցակցային պայմանները: Ես հենց իմ խոսքում ասել էի, երբ մի փոքր բիզնես, ասենք մի 10-20 քառ. մետրանոց շինություն կառուցելու համար ինչերի միջով է անցնում, իսկ, միևնույն ժամանակ, այլ արտոնյալ բիզնեսի ներկայացուցիչ մի քանի 100 քառ. մետրանոց շինության թույլտվության հարցերը լուծում է մեկ զանգով: Սա է մեր իրականությունը:
