Հայաստանյան քաղաքական ուժերի շրջանում բավական տարածված է մի մոտեցում, երբ նրանց գործողությունների անորակության և անարդյունավետության մասին որևէ դիտարկման արձագանքում են, թե հասարակության որակն է այդ անարդյունավետության և նաև որոշակի անորակության պատճառը: Այլ կերպ ասած՝ երբ որևէ քաղաքական ուժի որևէ մեկն ասում է, թե այսինչ բանը սխալ է արվել կամ արվել է վատ, ապա անմիջապես հնչում է պատասխան, թե այ, եթե հասարակությունն այսպիսին չլիներ, այլ լիներ այնպիսին, ապա իրենց գործունեությունն այլ կերպ կլիներ:
Այդ մոտեցումը շատ հաճախ՝ գրեթե միշտ, կիրառում է իշխանությունը կամ իշխանական ուժերը: Օրինակ՝ երբ իշխանությանը մեղադրում ես կոռուպցիայի դեմ պայքարի անարդյունավետության մեջ, պատասխանն անմիջապես լինում է այն, որ պայքարն ամբողջ թափով է, պարզապես հասարակությունն ինքը պատրաստ չէ ապրել առանց կոռուպցիայի և բավարար չափով չի օգնում իշխանությանը: Կամ, երբ ասենք որևէ մի իշխանական ուժի մեղադրում ես, որ նա ընտրությանը մի բան էր ասում, իսկ հետո գնաց ու միացավ նրանց, ում ասում էր նույնն առավել խստությամբ, անմիջապես պատասխանում են, որ քանի դեռ հասարակության մեջ կան փողով ձայն վաճառողներ, ապա մշտապես լինելու է այդպես:
Իհարկե, հասկանալի է, որ դրանք բացառիկ անհեթեթ պնդումներ են, և որ կոռուպցիայի դեմ պայքարը կամ քաղաքական առևտուրը որևէ կապ չունեն հասարակության հետ: Պարզապես հասարակությունն էլ, ազգի և պետության նման, դարձել է քաղաքական իմպոտենցիայի արդարացման «մատի փաթաթան»: Եթե որևէ քաղաքական ուժի մոտ ինչ-որ բան «չի ստացվում», լինի դա ցանկության, թե ունակությունների բացակայության պատճառով, մեղքն անմիջապես բարդվում է հասարակության վրա:
Երկու ծայրահեղություններն էլ, անշուշտ, մի փոքր չափազանցված են: Այսինքն՝ չափազանցություն է և՛ այն, որ հասարակությունն իր որակներով այնքան հետ է, որ պատրաստ չէ աջակցել լավագույն իշխանության լավագույն նախաձեռնություններին, և՛ այն, որ հասարակությունն այնքան լավն է, որ անկոտրում է մինչև վերջ պայքարելու իր ազատությունների համար և փոխելու կյանքը: Իրականում բոլորին էլ հայտնի է, որ հասարակությունը, հատկապես Հայաստանում, խիստ բազմաշերտ է: Կա և՛ այն շերտը, ընդ որում՝ բավական զգալի, որը դեմ է ցանկացած բարեփոխման, և՛ այն, որը պատրաստ է հանուն իր քաղաքացիական իրավունքի մինչև վերջ պայքարել։ Կա նաև այնպիսի շերտ, որի համար կարևոր է բացառապես սոցիալական բարեկեցությունը՝ կոռուպցիոն, թե օրինական հարաբերությունների մթնոլորտում՝ կարևոր չէ: Խոշոր հաշվով, այդ բոլոր շերտերը նույն բանն են ուզում՝ լավ ապրել, պարզապես տարբերվում են «լավ ապրելու» մասին իրենց պատկերացումներում: Եվ թերևս դա է այսօր մեր հասարակության մեջ առկա կարևորագույն խնդիրը:
Ինչ խոսք, որոշակի առումով բնական է, որ հասարակության տարբեր խմբեր տարբեր պատկերացումներ ունեն լավ ապրելու մասին: Սակայն պետք է լինի պատկերացումների նվազագույն «շեմ», որը հանրության համար լինի ընդհանուր: Այսինքն՝ պետք է լինեն այնպիսի բազային արժեքներ կամ արժեքային բազա, որոնք խորքային մի շերտում կմիավորեն հասարակությանը, իսկ բնականոն բաժանումների պրոցեսը տեղի կունենա միայն մակերեսին մոտ: Քաղաքական ուժերի և հատկապես իշխանական վերնախավի խնդիրն է իրենց գործունեությամբ իսկ ապահովել այդ խորքային բազայի գոյությունը, որպեսզի մակերեսին մոտ տարընկալումները հանրությանը երբեք չբաժանեն թշնամական խմբերի՝ անկախ այդ խմբերի քանակական հարաբերակցությունից: Մինչդեռ քաղաքական ուժերը, հատկապես իշխանական վերնախավը ոչ թե ձևավորում են այդ խորքային բազան, այլ լիարժեք փորձում են օգտվել դրա բացակայությունից, ընդհուպ մինչև որպես թշնամի դիտելով այդ բազայի ձևավորման որևէ փորձի հեղինակի: Փոխարենը՝ նրանք հանրությանը մատուցում են «միասնականության», «համերաշխության», «հավաքականության», «ազգային առանձնահատկության» և նման այլ պարզունակ ու հնամաշ արժեքներ՝ փաստացի տրաֆարետների մի ամբողջություն, ինչից սպասելի լավագույն արդյունքը հանրային կյանքի «ջրի մակերեսին» մնալն է պլաստմասե դատարկ շշերի պես:
