Անհերքելի է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում ապրիլյան բեկումն իր անխուսափելի ազդեցությունն է թողել նաև Հայաստանի ներքաղաքական կյանքի վրա: Կարելի է քննարկել այդ ազդեցության սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ դրսևորումների հարաբերակցությունը, սակայն դրանից, իհարկե, նոր իրողությունն ինքնին չի փոխվելու: Եվ այդ նոր իրողության առանցքային սպասումներից կամ հավանական միտումներից մեկը կարող է լինել վերադասավորումների նոր գործընթացը, որ կարող է տեղի ունենալ ներքաղաքական կյանքում:
Արդեն իսկ այսօր ակնհայտ է, որ տեղի է ունենում, այսպես ասած, պլանների փոփոխություն, և որոշ ուժեր, որոնք մինչ այդ կարծես թե դասվում էին անխուսափելի աութսայդերների շարքը, այսօր հավակնում են լինել ներքաղաքական թրենդի առաջատարներ: Մասնավորապես, խոսքը առաջին և երկրորդ նախագահների մասին է, որոնցից մեկը անմիջականորեն է մտել ակտիվ պրոցեսի մեջ, մյուսը՝ արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանի միջոցով:
Եվ ակնհայտ է մի բան, որ երկուսի դեպքում էլ առանցքային շարժիչը ոչ թե ներքին իրավիճակն է, այլ Ղարաբաղյան հարցը, հաշվի առնելով այն, որ թե՛ առաջին և թե՛ երկրորդ նախագահներն ըստ էության այդ հարցի, այսպես ասած, հայաստանյան «փակ ակումբի» եզակի անդամներից են: Այդ ակումբի անդամները, իհարկե, չափազանց քիչ են, և դրանում ներգրավվածները երեք նախագահներն են, և արտգործնախարարներից էլ անգամ ոչ բոլորը, նկատի ունենալով այն, որ հարցով երկար ժամանակահատվածում զբաղվել է երևի թե միայն Վարդան Օսկանյանը, քանի որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի պաշտոնավարման ընթացքում արտգործնախարարները փոխվել են հաճախակի, և այդ ֆունկցիան իրականում երևի թե ավելի շատ կատարել է Տեր-Պետրոսյանի խորհրդական Լիպարիտյանը, քան արտգործնախարարները:
Այսպիսով, Հայաստանում կարծեք թե ներքաղաքական կյանքում հնարավոր է արձանագրել Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացի պայմանական «փակ ակումբի» պայմանական անդամների ակտիվացում, ինչը բնականաբար փոխում է ներքաղաքական զարգացումների տրամաբանությունը: Այլ կերպ ասած՝ եթե նախկինում բավական ակտուալ էր հնչում երեք նախագահների եռանկյունին, ապա այսօր, ըստ էության, Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումները փակվում են այլ ձևաչափի՝ Ղարաբաղյան գործընթացի «փակ ակումբի» շրջանակում:
Ներքաղաքական կյանքի մյուս սուբյեկտները կանգնում են երկընտրանքի առաջ. նրանք ստիպված են լինելու կա՛մ տեղավորվել այդ «ակումբի» այս կամ այն ներկայացուցչի ծրագրերի ներքո, կամ էլ ակումբի հետ մրցակցելու համար պետք է ձևավորեն համարժեք գործընթաց, որն անկասկած պետք է լինի ներկայիս թրենդի համատեքստում: Սակայն դա, իհարկե, բավական բարդ և պատասխանատու խնդիր է, հատկապես եթե հաշվի առնենք այն, որ հայաստանյան ներքաղաքական կյանքում այն տարիներ շարունակ եղել է բավարար չափով ուշադրության չարժանացած և չուսումնասիրված, և այժմ, իհարկե, մարդիկ, որոնք ի պաշտոնե չեն «տիրապետել» խնդրին, ունեն դրան «միանալու» լուրջ բարդություն թե՛ համարժեքության, թե՛ նաև ժամանակի առումով:
Դրան գումարվում է և այն, որ առկա է միջազգային լեգիտիմության խնդիրը: Դա իհարկե հստակ չէ նույնիսկ «փակ ակումբի» սուբյեկտների պարագայում, սակայն նրանց մոտ նաև այդ շանսն է ավելի մեծ, որովհետև նրանց դեպքում կա «կենսագրությունը», իսկ մյուսների պարագայում առկա թրենդի համատեքստում այն դեռ պետք է գրվի:
