Առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում հայկական հարցը կարևոր տեղ է զբաղեցնելու Թուրքիայի խորհրդարանում

«Առաջին լրատվական»–ի զրուցակիցն է Թուրքիայում հրատարակվող «Ակօս» թերթի նախկին պատասխանատու խմբագիր, այժմ  Ստամբուլի IMC հեռուստաընկերության լուրերի բաժնի ղեկավար, նույն հեռուստաընկերությամբ  հեռարձակվող «Կամուրջ» հաղորդման հեղինակ Արիս Յալման Նալջը: 

-Արի՛ս, Թուրքիայում հունիսի 7-ին անցկացվեցին խորհրդարանական ընտրություններ, որը մեզ՝ հայերիս համար  կարևորվում է այն հանգամանքով, որ խորհրդարանում առաջին անգամ ներկայացված կլինի մի ուժ, որն ընդունում է Հայոց ցեղասպանության փաստը: Բացի այդ՝ ձևավորված նոր խորհրդարանը կունենա երեք հայ պատգամավոր: Ի՞նչ կարող ենք սպասել այս ընտրություններից, արդյո՞ք Հայկական հարցի հետ կապված որոշակի առաջընթաց կամ դիրքորոշումների մեղմացում է հնարավոր:

-Այո՛,  այս ընտրություններն իսկապես կարևոր էին, առաջին անգամ 3 հայ թեկնածու դարձան Թուրքիայի Ազգային ժողովի անդամներ՝ Գարո Պայլան (քրդամետ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցություն) Սելինա Օզուզուն Դոգան (Հանրապետական կուսակցություն)  և Մարգար Եսայան (Արդարություն և զարգացում կուսակցություն):

Նախկինում Թուրքիայի Ազգային ժողովի անդամների մեջ Փոքրամասնություն կար՝ հրեա, բայց քրիստոնյա հայ չկար: Այդ իսկ պատճառով շատ կարևոր է, որ երեք հայ, որպես երեք տարբեր կուսակցությունների ներկայացուցիչներ, խորհրդարանում ձայն են ստանում: Եթե անդրադառնանք Հայոց ցեղասպանության հանգամանքին, ապա Գարո Պայլանի կուսակցությունն ընդունում է Հայոց ցեղասպանության հանգամանքը, ուրեմն կարող ենք ասել, որ Թուրքիայի խորհրդարանի 13 տոկոսը Հայոց ցեղասպանությունը  պաշտոնապես ճանաչում է:

Բացի այդ ՝ Սելինա Դոգանը, որը Թուրքիայի հիմնական կուսակցություններից մեկի ներկայացուցիչ է, դեռ նախընտրական շրջանում կուսակիցների կողմից համապատասխան արձագանք ստացել է, բայց ինքը պատրաստ է նմանատիպ արձագանքներին։ Նա իրավաբան է, շատ բաներ գիտի և ասում է, որ իր ներկայացրած կուսակցության մեջ փոփոխություններ է սկսել անել: Ուրեմն իր կարևորությունն ուրիշ է: Իսկ Մարգար Եսայանը դեռ վաղուց էր ասում և ուզում էր հենց «Արդարություն և Զարգացում»-ից մուտք գործել խորհրդարան: Բայց նրա ասուլիսները և մեկնաբանությունները ավելի շատ «Արդարություն և զարգացումի» քարոզն են: Բայց նորից պետք է հույս ունենալ, որ լինելով իշխանական կուսակցության ներկայացուցիչ, կկարողանա կարևոր դիրք զբաղեցնել կառավարության և բյուրոկրատական հարաբերությունների մեջ:

–Էրդողանը սպառնում է նոր ընտրություններ անցկացնել, եթե կոալիցիա չկազմի։

–Իմ կարծիքով՝ նոր կառավարությունը «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության և ազգայնական կուսակցության միջև կլինի: Բայց հարցն այն է, որ այդ կուսակցությունը չի ուզում «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության և քրդամետ Ժողովուրդների կուսակցության հետ  սկսած քրդական գործընթացը շարունակել: Հուսով ենք՝ նոր ընտրությունների գործընթաց չի սկսվի, և սա հիմք չի դառնա, որ նորից ոչ ժողովրդավարական ընտրություններ անցկացվեն: Հայոց ցեղասպանությունը Թուրքիայի համար ամենակարևոր հարցերից մեկն է, բայց այսօր կյանքի և առօրյա հարցերն ավելի կարևոր են: Ամեն օր կուսակցությունները նոր զեկույցներ են դուրս բերում, տեսնենք, թե ինչ կլինի: Բայց վստահաբար կարող ենք ասել, որ առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում հայկական հարցը կարևոր տեղ է զբաղեցնելու Թուրքիայի խորհրդարանում: Չմոռանանք, որ Գարոն, Սելինան և Մարգարը միայն Թուրքիայի հայերինը չեն, նրանք միևնույն ժամանակ կարող են դառնալ ողջ հայության, Արևմտյան Հայաստանի ներկայացուցիչներ:

-Տեսակետներ կան, որ եթե  կոալիցիա կազմվի ազգայնական կուսակցության հետ, Հայաստանի համար էլ ավելի վտանգավոր կարող է լինել:

-Հայաստանի համար ավելի վատ լինել չի կարող: Սահմանն արդեն փակ է, Թուրքիան Ադրբեջանի հետ տնտեսական հարաբերությունների մեջ է: Եթե հարցնում եք պատերազմի մասին՝ Թուրքիան երբեք չի պատերազմի Հայաստանի դեմ:

Հարաբերություններն ավելի մեղմ իրավիճակում կհայտնվեն: Եվ այդ մեղմացումը ապագայում կարող է նպաստել հարաբերությունների բարելավմանն ու հայ-թուրքական սահմանի բացմանը:

-Նախկինում նույնիսկ պաշտոնապես  հայտարարվում էր, որ Թուրքիան կբացի հայ-թուրքական սահմանը միայն ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումից հետո: Փաստորեն հիմա այս ընտրությունների արդյունքները, ըստ Ձեզ, կարո՞ղ են դրան նպաստել:

-Այո՛, կարող են։ Ինչպես մեկ տարի առաջ հայտարարել էր Դավիթօղլուն․« Միայն երկու շրջանից Հայաստանը հետ քաշվի, մենք սահմանը կբացենք»: