«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ արտաքին հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Զաքարյանը:
– Պարոն Զաքարյան, ինչպե՞ս եք մեկնաբանում Մինսկի խմբի ֆրանսիացի համանախագահ Պիեռ Անդրիեի հայտարարությունը, թե Մինսկի խումբը չի ճանաչելու Լեռնային Ղարաբաղի՝ մայիսին տեղի ունենալիք խորհրդարանական ընտրությունները, քանի որ Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչված պետություն չէ:
– Լեռնային Ղարաբաղում հերթական ընտրություններ են, և, բնականաբար, այս փուլում ակնկալիքեր չկան, որ միջազգային հանրությունը կճանաչի դրանք: Այդ ընտրությունները ճանաչելի կդառնան, երբ Լեռային Ղարաբաղի Հանրապետության ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը ամբողջությամբ իրականացվի, և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը արդեն պաշտոնապես հանդես գա որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ: Այնպես որ` մենք Պ. Անդրիեից՝ որպես համանախագահող պետության ներկայացուցչից, այս փուլում ԼՂՀ ընտրությունների մասին այլ բան չէինք էլ ակնկալում:
– Այսինքն` սպասելի՞ է, որ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրներ ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան ու Ռուսաստանը մինչև հիմա չեն ընդունում Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ընտրությունները:
– Բնականաբար: Իսկ եթե ընդունեն ԼՂՀ ընտրությունները, այդ դեպքում մենք արդեն կդադարենք խոսել բանակցային գործընթացի և խաղաղ կարգավորման խնդիրներից: Մեկ քայլ հետո, ինձ թվում է, մենք դրան էլ կգանք, որ մի գեղեցիկ օր Ֆրանսիայի ներկայացուցիչները, և ոչ միայն Ֆրանսիայի, ոչ միայն ճանաչելու, այլ նաև պաշտոնական դիտորդական առաքելություններ և կազմակերպություններ կուղարկեն Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն՝ նախագահական, խորհրդարանական, որոշ դեպքերում, իհարկե, տեղական ինքնակառավարման ընտրությունները դիտարկելու համար: Նաև կասկած չունեմ, որ ԼՂՀ խորհրդարանական ընտրությունները ժողովրդավարության տեսանկյունից լավագույն ցուցանիշն են ապահովելու: Եվ ևս մեկ հնարավորություն օգտագործվելու է, որ ԼՂՀ-ն որպես ժողովրդավար, կայացած պետություն իր ժողովրդավարական ինստիտուտների ստեղծման գործընթացն ամբողջությամբ համադրելի դարձնի քաղաքակիրթ դեմոկրատական երկրների գործընթացին: Մնացած խնդիրները բանակցային գործընթացի խնդիրներ են:
– Տեղյա՞կ եք, ինչ-որ երկրներից կամ միջազգային կառույցներից դիտորդներ լինելո՞ւ են, ովքեր հետևելու են ԼՂՀ խորհրդարանական ընտրություններին:
– Այո, ես գիտեմ, որ մի շարք երկրների խորհրդարանական պատվիրակություններ են լինելու: Լինելու են նաև Եվրոպական խորհրդարանի անդամներ, լինելու են խորհրդարանական օրենսդիր մարմնի ներկայացուցիչներ ու նաև միջազգային տարբեր հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ: Այնպես որ` սա ԼՂՀ-ի կայացման համար հերթական փուլ է:
– Այլ երկրներն ու միջազգային կառույցները եթե չեն ցանկանում ճանաչել ԼՂՀ անկախությունը կամ ընտրությունները, այդ դեպքում ինչո՞ւ են դիտորդներ ուղարկում:
– Ոչ թե ուղարկում են, այլ ազատ մարդիկ իրենք են տնօրինում իրենց քաղաքական հայացքները:
– Այսինքն` պաշտոնական դիտորդներ չեն, այլ անհատ պատգամավորներ կամ այլ պաշտոնյաներ են, ովքեր պարզապես ցանկացել են հետևել ԼՂՀ ընտրություններին:
– Բնականաբար՝ այո, և իրենք են տնօրինում իրենց քաղաքական հայացքներն ու քաղաքական վարքը: Բայց այստեղ տարբերությունը շատ քիչ է՝ արդյունքում հայտարարությունները լինելու են պաշտոնական պատվիրակությունների՞ անունից, թե՞ ընտրություններին դիտորդական առաքելության ցանկություն հայտնած մարդկանց կողմից: Շատ ավելի խորն է այն համոզմունքը, որ եթե պատվիրակությունները գնում են Լեռնային Ղարաբաղ դիտարկելու ընտրությունները, ապա արդեն իսկ դա խոսում է այն մասին, որ անկախ, կայացած միավորի ընտրական գործընթացը հետաքրքրություն է ներկայացնում ժողովրդավարական հաստատությունների և դրանց համար պայքարող քաղաքական գործիչների համար:
– Երբեմն կարծիքներ են հնչում, թե Հայաստանն ազատ, արդար, թափանցիկ ընտրություններ անցկացնելու համար պետք է ընդօրինակի Լեռնային Ղարաբաղին: Փաստորեն, Հայաստանում ընտրական պրոցեսներն այնքան թափանցիկ ու անկախ չեն, որ մեր երկիրը պետք է անգամ ԼՂՀ-ին ընդօրինակի:
– Դուք ինչո՞ւ եք հարցին միշտ վերջից մոտենում: Հարցին մոտեցեք սկզբից, թե ԼՂՀ ընտրություններն այնքան լավն են, որ համեմատություն կատարելով՝ կարելի է արձանագրել, որ և՛ Վրաստանի, և՛ Հայաստանի ընտրություններից կայացած են: Ադրբեջանը չեմ էլ ուզում համեմատել: Կամ` շատ ու շատ կայացած արևելյան ժողովրդավարություններից կայացած ու թափանցիկ, ավելի բաց ու հավասար սկզբունքներով են իրականացվում: Դա են վկայում և՛ նախընտրական քարոզչական գործընթացները, և՛ բուն ընտրական գործընթացը: Վստահ եմ, նաև՝ արդյունքը:
