«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է ԱԺ պատգամավոր, պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Կորյուն Նահապետյանը:
–Ձեր պատգամավոր դառնալուն զուգընթաց՝ խոսվում էր ԱԺ արդյունավետության բարձրացման մասին: Ձեր ժամանակ ինչքանո՞վ բարձրացավ ԱԺ արդյունավետությունը: Ինչպես նաև, ըստ Ձեզ՝ ԱԺ–ում ներկայիս քաղաքական ուժերի դասավորությունը որքանո՞վ է արտահայտում հասարակության տրամադրությունները:
–ԱԺ–ի օրենսդրական գործունեությունը գնահատելիս նախ և առաջ մի շարք կարևոր հանգամանքներ պետք է դիտարկել, մասնավորապես՝ օրինաստեղծ աշխատանքի համար անհրաժեշտ և բավարար ռեսուրսների առկայությունը: Այս իմաստով ներկայումս առկա ռեսուրսները բավարար չեն արդյունավետ օրենսդրական գործունեություն իրականացնելու համար: Հայտնի է, որ օրենսդրական նախաձեռնության իրավունքով օժտված են կառավարությունը և ԱԺ–ի պատգամավորները: Օրենսդրական նախաձեռնությունների զգալի մասն այսօր ներկայացնում է կառավարությունը: Ինչ վերաբերում է պատգամավորների օրենսդրական գործունեությանը, ապա օրենքների նախագծերի մշակման առումով պատգամավորները էական փորձագիտական աջակցության կարիք ունեն:
Այսօր ԱԺ պատգամավորները փորձում են հնարավորինս ակտիվ օրենսդրական գործունեություն ծավալել: Միևնույն ժամանակ չեմ կարծում, որ մեկ կամ մի քանի պատգամավորների գործունեությունը կարող է նշանակալիորեն բարձրացնել ԱԺ–ի գործունեության արդյունավետությունը:
–Իսկ ներկայիս քաղաքական ուժերի դասավորվածությունը ԱԺ–ում որքանո՞վ է արտահայտում ժողովրդի իրական տրամադրությունները: Բացի այդ, ընդդիմությունը շատ քիչ մասով է ներկայացված ԱԺ–ում, որքանո՞վ է դա խոչընդոտում ԱԺ–ի արդյունավետության բարձրացմանը:
– Քաղաքական այս կամ այն ուժի՝ ԱԺ–ում ներկայացված լինելը պայմանավորված է ընտրությունների արդյունքներով: Խորհրդարանում ներկայացված յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ փորձում է կյանքի կոչել իր ծրագրերը: Թե ինչ չափով է դա հաջողվել՝ ցույց կտա ժամանակը, իսկ լավագույն ժամանակը առաջիկա ԱԺ ընտրություններն են, որոնց ազատ և արդար անցկացման համար կարևոր նախապայման է ժողովրդավարական միջավայրի ձևավորումը: Այդ նպատակին պետք է ձգտեն բոլոր քաղաքական ուժերը՝ թե՛ իշխանական, թե՛ ընդդիմադիր, թե՛ խորհրդարանական, թե՛ արտախորհրդարանական:
ԱԺ–ում քաղաքական ուժերի ներկայիս դասավորությունը ԱԺ–ի գործունեության խոչընդոտ չեմ համարում:
– Անցյալ շաբաթ առաջին ընթերցմամբ ընդունվեցին Ընտրական օրենսգրքի և «Հավաքների ազատության մասին» օրենքի նախագծերը, ինչը մեզ մոտ, մեծ հաշվով, ձևական բնույթ է կրում: Օրինակ ոստիկանապետն ասում է` օրենքը ես եմ: Իշխանության կամքի բացակայության դեպքում, համենայնդեպս գործնականում նման տպավորություն ենք ստանում, այս օրենքները որքանո՞վ կարող են կյանքի կոչվել:
– Նախ պետք է նշեմ, որ Ընտրական օրենսգրքի և «Հավաքների ազատության մասին» օրենքի նախագծերը զգալի իրավական առաջընթաց են արձանագրում, թեև դրանք բարելավումների կարիք ունեն: Երկրորդ` անկախ զբաղեցրած պաշտոնից և այլ հանգամանքներից` բոլորը պետք է հավասար լինեն օրենքի առջև: Ինչ վերաբերում է օրենքները գործադրելու կամքի ձևավորմանն ու դրսևորմանը, ապա այն կարծիքին եմ, որ նման կամք ձևավորելու և դրսևորելու հարցում քաղաքական բոլոր ուժերը պետք է իրական մասնակցություն ունենան: Դա վերաբերում է ինչպես իշխանության մաս կազմող, այնպես էլ ընդդիմադիր քաղաքական ուժերին: Ուստի վերը նշված օրենքների պատշաճ գործադրման նպատակով հատկապես կարևորում եմ միասնական քաղաքական կամքի առկայությունը, որը կարող է նպաստել ազատ և արդար ընտրությունների անցկացմանը:
– Բայց ընդդիմությունը հենց ազատ և արդար ընտրություններ անցկացնելու համար է պայքարում:
– Նախորդ համապետական ընտրությունները դիտարկելիս կարելի է արձանագրել, որ ընդդիմադիր համարվող առանձին քաղաքական ուժեր հավատարիմ չեն ազատ և արդար ընտրությունների գաղափարին, դա է ցույց տալիս նրանց գործելակերպը թե՛ նախընտրական շրջանում, թե՛ ընտրության օրը, թե՛ դրանից անմիջապես հետո: Ակնհայտ է, որ ԱԺ ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերը ձգտում են ԱԺ–ում ունենալ առավել շատ թվով տեղեր, սակայն այդ նպատակին հասնելու համար չպետք է ստորադասվի ազատ և արդար ընտրությունների անցկացումը: Երբեմն քաղաքական ուժերը փորձում են ընտրությունների արդյունքների շուրջ «քաղաքական համաձայնությունների» ճանապարհներ փնտրել, որ, կարծում եմ, անընդունելի գործելակերպ է:
– Դուք ցանկանում եք ասել, որ ընդդիմությունը ճանապարհի կեսից սկսում է քաղաքական առևտրո՞վ զբաղվել:
– Խոսքը վերաբերում է այն «գործարքներին», որ կարող են տեղի ունենալ թե՛ ընտրություններին նախորդող օրերին, թե՛ քվեարկության արդյունքներն ամփոփելիս, թե՛ ընտրություններին անմիջապես հաջորդող ժամանակաշրջանում: Կարծում եմ, որ մեր քաղաքական և կուսակցական համակարգը արմատական բարեփոխումների կարիք ունի, և այդ տեսանկյունից կարևորում եմ կուսակցությունների ներքին ժողովրդավարության ապահովումը, ներկուսակցական ընթացակարգերի համապատասխանեցումը ժողովրդավարության սկզբունքներին: Հատկանշական է Սահմանադրության 7-րդ հոդվածում ամրագրված այն դրույթը, ըստ որի կուսակցությունները նպաստում են ժողովրդի քաղաքական կամքի ձևավորմանն ու արտահայտմանը, և նրանց գործելակերպը չի կարող հակասել ժողովրդավարության սկզբունքներին:
–Որպես պատգամավոր՝ կուսակցական չեք, բայց քվեարկությամբ հաճախ պաշտպանում եք իշխանության շահը: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում ժողովրդավարություն և պառլամենտարիզմ հաստատելու տեսանկյունից հուշագրի ստորագրումը, որտեղ հաստատվում է, որ ուժերի նույն դասավորությունը 2012 թ. պահպանվելու է: Եթե մերժվում է մրցակցությունը , ապա դրանով մերժվում է նաև ժողովրդավարության դրսևորումը:
–Որպես պատգամավորության թեկնածու՝ առաջադրվել եմ Հանրապետական կուսակցության գործադիր մարմնի որոշմամբ: Ընդգրկված եմ «Հայաստանի Հանրապետական կուսակացություն» խմբակցության կազմում, և բնական է, որ իմ դիրքորոշումները հիմնականում համընկնում են ՀՀԿ խմբակցության պաշտոնական դիրքորոշման հետ: Իհարկե, եղել են նաև առանձին քվեարկություններ, որտեղ տարբեր մոտեցումներ են եղել: Ինչ վերաբերում է առաջիկա ընտրությունների արդյունքների «կանխորոշված» լինելուն, ապա ես համաձայն չեմ նման տեսակետի հետ, քանի որ ընտրությունների արդյունքները որոշվում են ժողովրդի քվեարկությամբ: Ինչպիսին որ լինեն քվեարկության արդյունքները, այնպես էլ քաղաքական ուժերը արտացոլված կլինեն ԱԺ–ում:
Կարծում եմ, որ քաղաքական հուշագրի ստորագրումը չի ժխտում մրցակցությունը քաղաքական տարբեր բևեռների միջև, և այն պետք է համարել կոալիցիոն քաղաքական ուժերի համախմբման նոր դրսևորում:
–Ցանկանում եք ասել, որ ԱԺ առաջիկա ընտրություններում կոալիցիան միասնական ցուցակո՞վ չի մասնակցի:
– Դժվար է այսօր կանխատեսում անել, թե ինչ ձևաչափով կլինի կոալիցիան ներկայացնող կուսակցությունների մասնակցությունը ԱԺ առաջիկա ընտրություններում: Դա կլինի դաշինքի ձևով, կամ կուսակցություններն առանձին կմասնակցեն, երկու սցենարներն էլ հնարավոր են:
– Չե՞ք կիսում նաև այն տեսակետը, որ հուշագրի ստորագրմամբ իշխանությունն իր կամքն է թելադրում հասարակությանը:
– Քաղաքական գործունեության շրջանակներում կուսակցությունները կիրառում են զանազան քաղաքական գործիքներ իրենց նպատակներին հասնելու և իրենց ծրագրերն իրականացնելու համար: Այս համատեքստում եթե դիտարկենք կոալիցիոն հուշագրի ստորագրումը, ես դրանում որևէ վտանգ չեմ տեսնում հասարակության համար, առավել ևս որևէ թելադրանքի մասին խոսք անգամ չի կարող լինել: Ընդ որում, ընդդիմությունը ներկայացնող միաբևեռ քաղաքական ուժերը նույնպես կարող են կոալիցիաներ կազմել: Ընդհանուր առմամբ, քաղաքական համախմբումը ծրագրերի և գաղափարների շուրջ ես համարում եմ միանգամայն ընդունելի քաղաքական մոտեցում: Ավելին, վստահ եմ, որ որքան քաղաքական ուժերը համախմբված ներկայանան հասարակությանը ընտրություններից առաջ, այնքան շարքային ընտրողի համար ավելի հեշտ կլինի ընտրել:
Բոլոր դեպքերում քաղաքական պայքարը միշտ պետք է իրականացնել Սահմանադրության և օրենքների շրջանակում, ժողովրդավարության սզբունքներին համապատասխան:
– Հայտնի է, որ երկար տարիներ արտասահմանում եք ուսանել: Գիտեք ինչ բան է իրական պառլամենտարիզմը: Հիմա խոսվում է, որ օլիգարխներին, քրեականներին պետք է արգելվի խորհրդարան մտնել: Կիսո՞ւմ եք այդ տեսակետը: Ըստ ձեզ, ի՞նչ խորհրդարան պետք է ձևավորվի Հայաստանում, որ ժողովրդի իրական տրամադրվածությունն արտահայտի:
– Իսկապես տևական ժամանակ ուսանել եմ արտերկրում և հնարավորություն եմ ունեցել գտնվելու նաև տարբեր երկրների խորհրդարաններում: Շատ դժվար է զուգահեռներ անցկացնել, հատկապես խորհրդարանական հին ավանդույթներ ունեցող երկրների խորհրդարանների հետ, մանավանդ որ` Հայաստանի խորհրդարանը չունի շատ մեծ պատմություն: Խորհրդարանական ինստիտուտի զարգացման առումով Հայաստանը դեռ մեծ ճանապարհ ունի անցնելու, և այս համատեքստում անհրաժեշտ եմ համարում նաև սահմանադրական փոփոխությունները, որոնց արդյունքում կմեծացվի խորհրդարանի դերը իշխանությունների համակարգում և կհստակեցվեն խորհրդարանի վերահսկողական գործառույթի սահմանադրական հիմքերը:
Ինչ վերաբերում է խորհրդարանից հասարակության ակնկալիքների բավարարմանը և խորհրդարանում հասարակության տարբեր խավերի շահերի արտահայտմանը, ապա կարծում եմ, որ դրա համար, ինչպես վերը նշեցի, ամենակարևոր պայմանը ազատ և արդար ընտրություններն են: Առանց դրա` մենք չենք կարող ունենալ հանրության վստահությունը վայելող խորհրդարան: Եթե խորհրդարանի նկատմամբ չկա հանրային վստահություն, ապա ինչպիսի օրենքներ էլ ընդունվեն, դրանք չեն կարող հասարակության կողմից համարժեք վերաբերմունքի արժանանալ: Կարևորում եմ ինչպես լավ օրենքների ընդունումը, այնպես էլ դրանց պատշաճ կատարումը:
– Իսկ անձերի փոփոխությունը այս կոնտեքստում ի՞նչ դրական փոփոխությունների կարող է հանգեցնել:
– Կուսակցությունների կողմից պատգամավորության թեկնածուների ընտրությունը և առաջադրումը ընտրական գործընթացի հետ կապված կարևորագույն խնդիրներից մեկն է: Յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ ինքն է որոշում, թե ինչպիսի ցուցակով ներկայանա հասարակությանը: Նախորդ ընտրությունների ժամանակ ներկայացված ցուցակների, ինչպես նաև առաջադրված կամ սատարված թեկնածուների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ նրանց թվում եղել են թե՛ խոշոր տնտեսվարող գործիչներ, թե՛ տեղական հեղինակություններ, ովքեր այս կամ այն չափով աջակցել են տվյալ կուսակցությանը կոնկրետ ընտրատարածքում: Ինձ համար նկատելի է կուսակցությունների անկեղծ ցանկությունը ԱԺ առաջիկա ընտրություններում որպես պատգամավորության թեկնածու առաջադրել և պաշտպանել արհեստավարժ մարդկանց, քաղաքական գործիչների` ինչպես սկսնակ, այնպես էլ փորձառու, իրավաբանների, տնտեսագետների, քաղաքագետների, այնպիսի մարդկանց, ում հիմնական առաքելությունը կլինի օրենսդրական գործունեությունը: Կարծում եմ` այսպիսի մարդկանց անհրաժեշտություն ունի այսօր խորհրդարանը: Մնում է միայն հավատալ և հուսալ, որ առաջիկա ընտրությունների արդյունքներով ԱԺ–ում կլինեն հիմնականում այնպիսի մարդիկ, ովքեր ոչ միայն պատգամավոր դառնալու ցանկություն կունենան, այլև կունենան համապատասխան կարողություններ և հմտություններ: Այս երեք տարրերի ամբողջությունը կարևոր է, որպեսզի ունենանք այնպիսի օրենսդիր մարմին, որը մեծ հեղինակություն կվայելի հասարակության շրջանում:
– Ինչևէ, առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններում առաջադրելո՞ւ եք ձեր թեկնածությունը, և եթե այդ ընտրատարածքում իր թեկնածությունն առաջադրի նախկին պատգամավոր Հակոբ Հակոբյանը, ապա ա՞յդ ընտրատարածքում կառաջադրվեք, թե՞ մեկ այլ:
– Այո, ցանկություն ունեմ կրկին առաջադրվելու ԱԺ պատգամավորության թեկնածու: Թե որ ընտրատարածքում կառաջադրվեմ, այս պահին չեմ կարող միանշանակ պատասխան տալ: Նախևառաջ պետք է հաշվետու լինեմ իմ ընտրողների առջև: Ընտրողների հետ հանդիպումների ընթացքում կփորձեմ պարզել, թե որքանով եմ կարողացել բավարարել նրանց ակնկալիքները: Եթե զգամ ընտրողների աջակցությունը, ապա կառաջադրվեմ այն նույն ընտրատարածքում, որտեղից ընտրվել եմ ԱԺ պատգամավոր 2009թ. դեկտեմբերի 6-ին: Թեև չեմ բացառում, որ կարող են լինել նաև ԱԺ առաջիկա ընտրություններին մասնակցության այլ ձևեր:
Ինչ վերաբերում է Հակոբ Հակոբյանի թեկնածության առաջադրմանը, ապա այս պահի դրությամբ ես տեղյակ չեմ` արդյոք նա ցանկություն ունի՞ առաջադրվելու որպես պատգամավորության թեկնածու: Անկախ այն հանգամանքից Հակոբ Հակոբյանը կառաջադրի իր թեկնածությունը, թե ոչ, միևնույն է, մեր փոխադարձ հարգալից վերաբերմունքը կպահպանվի:
