Ոչ իշխանական քառյակը, փաստորեն, հայտարարել է արձակուրդի մասին` ասելով, որ իշխանությունները օգտվելով շոգից ու դադարից փորձում են էլեկտրաէներգիա թանկացնել ու այլ որոշումներ պարտադրել հասարակությանը, բայց իրենք աշնանը կտան իրենց համարժեք գնահատականը: Սա այլ բան չէ, քան արձակուրդի դիմում իշխանություններին, մի քիչ էլ նեղացածությամբ, որ իշխանությունները հարամ են անում արձակուրդը: Դե կարող էին, չէ՞, չթանկացնել ու քառյակին չդնել անհարմար վիճակի մեջ` սպասելով աշնանը:
Չի բացառվում, որ նույնիսկ պայմանավորվել են համատեղ արձակուրդի մասին, բայց իշխանություններն, ինչպես միշտ, խաբել են, ասել են մի բան, պայմանավորվել և լրիվ այլ բան են արել: Սա Սերժ Սարգսյանի և ընդհանրապես Հայաստանի իշխանական համակարգի ոճի մեջ է, և հասարակությունն ինքը շատ անգամ է ականատես եղել նման դրսևորումների:
Քառյակը ուներ ընտրություն՝ ոչ թե աշնանը պատասխանել, այլ այսօր, այստեղ, ինչպես ասում են` հիմա, կամ էլ գնալ արձակուրդ, այսինքն` չփոխել պլանները: Այսպիսով, քառյակի նախօրեին արված հայտարարությունը վկայում է, որ ընտրել են արձակուրդի տարբերակն ու պատասխան կտան աշնանը: Դե երևի արդեն գնվել են շատ ավիատոմսեր, կատարվել են հյուրանոցային ամրագրումներ ամառային հանգստի համար, և այդ ամենը չեղյալ հայտարարելը իսկապես բարդ բան կլինի: Այդ իսկ պատճառով, քառյակը չի տրվում իշխանությունների սադրանքին և չի փոխում արձակուրդի մտադրությունը, համ էլ ցույց տալով, որ հավատարիմ է պայմանավորվածություններին՝ ի տարբերություն իշխանությունների:
Այդ ընթացքում քառյակն, իհարկե, հերթապահ գործունեություն կծավալի, այսինքն` հերթապահություն կսահմանվի: Իսկ ի՞նչ կանեն աշնանը: Այս հարցի պատասխանը չկա: Այսինքն` հայտարարությունները, որ համարժեք պատասխան կտան, որ հանրահավաք կանեն, ըստ էության ոչինչ չեն նշանակում, որովհետև կարևորը հարցերի օրակարգն է, այն հայտարարի ընդհանրությունը, որին պետք է գան քառյակի ուժերը: Եվ եթե մինչև աշուն այդ հայտարարն ընդամենը համատեղ հանրահավաքն է, ապա այստեղ արդեն տարակուսելի վիճակ է, քանի որ հանրահավաքը պետք է միջոց լինի, ոչ թե նպատակ: Մինչդեռ առայժմ ակնհայտ է, որ աշնանային հանրահավաքը նպատակ է:
Համենայնդեպս, այլ նպատակների ազդարարում չի եղել, երբ հնարավոր կլիներ դրանց միջոցով հասարակությանն, այսպես ասած, տաք պահել, «մարզավիճակի» մեջ պահել աշնան համար: Սակայն, մյուս կողմից, քառյակն ինքն էլ չգիտե, թե ինչ կասի կամ կանի աշնանը: Բանն այն է, որ ներքաղաքական խաղի տրամաբանության առանցքում շարունակում է մնալ Ռուսաստանի կարծիքը: Այսինքն` ներքաղաքական գործընթացները և՛ իշխանությունների, և՛ ոչ իշխանական ուժերի մոտ պլանավորվում են մեկ գլխավոր ելակետով՝ ինչ կասի Ռուսաստանը կամ ինչ կմտածի Ռուսաստանը, իսկ ի՞նչ պլաններ կամ ակնկալիքներ ունի Ռուսաստանը: Բոլոր հաշվարկները կատարվում են եթե ոչ անմիջականորեն Ռուսաստանի այս կամ այն շրջանակի հետ խորհրդակցելուց հետո, ապա անպայման մտածելով և հաշվարկելով հնարավոր արձագանքները: Հետո միգուցե գալիս են Ամերիկայի և Եվրոպայի արձագանքների հաշվարկները: Ու քանի որ ներկայումս աշխարհում իրադարձությունները զարգանում են շատ դինամիկ, բնական է, որ հուլիսին անհնար է ասել, թե արտաքին կոնյունկտուրան ինչպիսին կլինի սեպտեմբերին կամ հոկտեմբերին:
Օրինակ` բառացիորեն երկու օր առաջ Պուտինը հայտարարել էր, որ Հայաստանը մոտ ապագայում կանդամակցի Եվրասիական միությանը: Մինչ հայաստանյան քաղաքական դաշտում կփորձեին հասկանալ, թե ինչ ասել է «ամենամոտ ապագա», հաջորդ օրն իսկ եղավ Ղազախստանի արտգործնախարարի հայտարարությունը, որն ասում էր, որ Հայաստանի անդամակցության պայմանագիրը հավանաբար կստորագրվի հոկտեմբերին: Այսինքն` բառացիորեն մեկ օրվա ընթացքում եղավ տեղեկատվական երկու դրսևորում, որոնք միևնույն հարցի վերաբերյալ արտացոլեցին տրամագծորեն այլ իրավիճակներ և դինամիկա:
Հասկանալի է, որ լիովին արտաքին քաղաքական ուղղակի կամ անուղղակի «ցուցումների» տակ հայտնված քաղաքական դաշտի համար շատ բարդ է այդպիսի ինտենսիվ հոսքերի պայմաններում նույնիսկ միջնաժամկետ պլանավորում իրականացնել, հատկապես, որ առավել քան ակնհայտ են քառյակի առանձին ուժերի երկարաժամկետ նպատակների ու պատկերացումների տարբերությունները: Այդ պայմաններում, երկու-երեք ամսի հեռավորության վրա համատեղ հանրահավաք պլանավորելը և հայտարարելը ինքնին արդեն մեծ ձեռքբերում է այդպիսի կազմի համար: Բայց, անգամ այդ պայմանավորվածությունը չի կարող լինել վստահելի, որովհետև չեն բացառվում ներքին պայմանավորվածություններ իշխանությունների հետ, ինչին ականատես եղանք ապրիլին: Ի վերջո, ապրիլի համար էլ նույնիսկ շուրջօրյա հանրահավաքներ էին պլանավորված, որոնք, սակայն, տեղի չունեցան, քանի որ եղավ կառավարության փոփոխություն, որի վերաբերյալ պահանջով էլ հանդես էին գալու այդ ուժերը:
Ընդ որում` այստեղ կարող է լինել արգումենտ, որ հանրահավաքը չեղավ ոչ թե իշխանությունների հետ ներքին համագործակցության, այլ պարզապես հայտարարված նպատակը իրականացվելու պատճառով՝ կառավարությունը պաշտոնանկ էր եղել: Սակայն հարկ է հիշեցնել, որ քառյակի լոկոմոտիվ ԲՀԿ-ի անդամները, մասնավորաբար Վահան Բաբայանը, կառավարության փոփոխությունից առաջ հուժկու հայտարարություն էր արել, որ իրենք նոր կառավարության դեպքում ՀՀԿ-ական վարչապետ չեն հանդուրժի և փողոց դուրս կգան: Իսկ այդպիսի հայտարարությունները «ինքնաբուխ» չեն լինում, որովհետև չափազանց պատասխանատու են այդպիսին լինելու համար: Առավել ևս, որ հետո ԲՀԿ-ից ոչ ոք չասաց, թե դա Բաբայանի անձնական կարծիքն է, ինչպես Օսկանյանի հայտարարությունների մասին էր մի ժամանակ ասվում:
Այսպիսով, ակնհայտ է, որ առնվազն քառյակից ԲՀԿ-ի մասով եղել են ներքին պայմանավորվածություններ իշխանությունների հետ, եթե հայտարարելուց հետո, որ ՀՀԿ-ական նոր վարչապետ չեն հանդուրժի և հարյուր հազարներով դուրս կգան փողոց, այնուհանդերձ շատ լավ էլ հանդուրժեցին ու նույնիսկ ժամանակ են տվել մինչև աշուն:
Լուսանկարը` PAN Photo-ի
