Այսօր լրանում է Մոսկվայի պայմանագրի ստորագրման 90-րդ տարին: Այս պայմանագիրը, հայ պատմաբանների գնահատմամբ, հանդիսանում է հայոց պատմության սև էջերից մեկը:
Ռուսաստանի և Թուրքիայի համագործակցության արդյունքում Հայաստանը կորցրեց իր կենսական տարածքները` Սուրմալուի գավառը և Կարսի մարզը անցան Թուրքիային, իսկ Նախիջևանի հովանավորությունը հանձնվեց Ադրբեջանին: Թեև Հայաստանը արդեն մաս էր կազմում Խորհրդային Միության, սակայն Ռուսաստանը, իր սեփական շահերը հետապնդելով, վաճառեց Խորհրդային Հայաստանի տարածքի մի մասը: «Ռուսաստանը, լինելով քաղաքացիական պատերազմում, հանձին Թուրքիայի հզոր դաշնակից էր ուզում ձեռք բերել: «Ռուսաստանի այդ ցանկությունը իրականացվեց Հայաստանի ռեալ հայրենիքի հաշվին: Մենք կորցրեցինք մեր հողերը, ռեալ ազգաբնակչությամբ»,- մեզ հետ զրույցում ասում է պատմաբան Դավիթ Թինոյան:
«Կարևորն այն է, որ մեր դիվանագիտությունը պիտի դասեր սերտի սրանից: Թշնամի և բարեկամ կարծրատիպերը պիտի փոխենք մեր մեջ: Չկան հավերժ դաշնակիցներ ու հավերժ թշնամիներ: Երկրորդ դասն այն է, որ պետք է սովորենք մեր խնդիրները լուծել ինքնուրույն, հույսներս չդնենք այս կամ այն երկրի վրա»,- ասում է Թինոյանը:
Մոսկվայի պայմանագիրը մինչ այժմ ուժի մեջ է: Այն կարող է չեղյալ հայտարարել միայն Ռուսաստանը, քանզի Հայաստանը պայմանագիրը չի ստորագրել:
