«Առաջին լրտավկանան»-ի զրուցակիցն է Մեծ Բրիտանիայի Chattam House հաստատության Թուրքիայի հարցերով վերլուծաբան Ֆադի Հակուռան:
– Պարոն Հակուռա, երեկ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ժամանեց Մոսկվա: Ինչպե՞ս եք բնութագրում ՌԴ և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների ներկա մակարդակը և ինչո՞վ եք պայմանավորում այն:
– Թուրքիայի և Ռուսաստանի միջև հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի վրա են: Դա պայմանավորված է նաև այն հանգամանքով, որ Ռուսաստանն է Թուրքիայի 40 տոկոս բնական գազի մատակարարը: Միևնույն ժամանակ, Ռուսաստանը Թուրքիայի ամենամեծ առևտրային գործընկերն է: Այս համագործակցությունը Թուրքիային տալիս է միլիարդավոր դոլարների եկամուտ: Երկու երկրները համագործակցում են արդյունաբերության ոլորտում, վերջերս հանել են վիզայի սահմանափակումները և այլն:
– Ձեր կարծիքով, ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ երկու երկրների համագործակցությունը Հարավային Կովկասի, ի մասնավորի` Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հարցում:
– Թուրքիան փորձում է ճնշում գործադրել Ռուսաստանի վրա և միջամտել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացին: Չնայած Թուրքիայի և Ռուսաստանի ակտիվ համագործակցությանը, այնուամենայնիվ երկու երկրների քաղաքականություններում կան շատ տարբերություններ, օրինակ այն, որ Ռուսաստանը սատարում է Կիպրոսին:
– Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ ԼՂ բանակցային գործընթացը ակտիվ փուլ է մտել, այդ դեպքում ինչպիսի՞ն կլինի ազդեցությունը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացի վրա:
– Կարծում եմ` բանակցային գործընթացը, մասնավորապես Մինսկի խումբը, առնչություն չունի ռուս-թուրքական հարաբերությունների, դրանց խորացման հետ, մենք չենք տեսել դրա ազդեցությունը հակամարտության կարգավորման վրա, քանի որ Հայաստանը հրաժարվում է ընդունել Թուրքիայի կողմից որևէ միջամտություն այս գործընթացում: Միևնույն ժամանակ, Թուրքիան որևէ դիվանագիտական հարաբերություն չունի Հայաստանի հետ, ինչը ևս նվազեցնում է Թուրքիայի` այս հարցում ներգրավվելու հնարավորությունը:
– Ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը շատ կարևոր դեր է ստանձնել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցություններում: Այնպիսի տպավորություն է, որ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ն ևս հաշտվել են այն մտքի հետ, որ Ռուսաստանը առաջատար դիրք է գրավել ԼՂ կարգավորման գործընթացում: Չե՞ք կարծում, որ ռուս-թուրքական հարաբերություններն, այնուամենայնիվ, կարող են էապես ազդել ռուսական տրամադրությունների վրա:
– Թուրքիայի հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ կարող են դեր ունենալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության, ինչպես նաև Հարավային Կովկասի այլ խնդիրների լուծման հարցում: Բայց միևնույն է, կարծում եմ` տարածաշրջանն ու իր խնդիրները կապ չունեն ռուս-թուրքական հարաբերությունների հետ: Թուրքիան ուրախ է, որ զարգացնում է հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, սակայն նաև գիտակցում է, որ շարունակելու են լինել շատ անհամաձայնություններ երկու երկրների միջև այնպիսի հարցերի շուրջ, ինչպիսին է Լեռնային Ղարաբաղը և Կիպրոսը:
– Կարծում եք` Թուրքիան կարո՞ղ է ազդեցություն ունենալ ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների վրա:
– Թուրքիան լավ հարաբերություններ ունի Ադրբեջանի հետ, բայց Ադրբեջանն էլ սերտորեն համագործակցում է Ռուսաստանի հետ: Այս փուլում Ռուսաստանն ու Թուրքիան մրցակցում են էներգետիկ ուղիների հարցում: Բայց կարծում եմ` Թուրքիան հաշտվել է տարածաշրջանում Ռուսաստանի իշխող դերակատարության հետ: Իրականում Թուրքիան ոչինչ չի կարող անել Ռուսաստանի դերը տարածաշրջանում թուլացնելու համար: Թուրքիան հասկանում է, որ Կենտրոնական Ասիայում և Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դերը վճռորոշ է, ինչը ապացուցվեց 2008թ.-ին, երբ ռուսական զորքերը ներխուժեցին Վրաստան: Թուրքիան չի կարող մրցել Ռուսաստանի հետ այս տարածաշրջանում:
– Ի՞նչ եք կարծում, կարո՞ղ է արդյոք ռուսական «Հարավային հոսքը» հաղթել Nabucco-ին:
– Այդ երկու գազատար ուղիները դեռ ծրագրեր են: Nabucco-ն, կարծես, առաջընթաց չի ապրում, իսկ «Հարավային հոսքը» շատ թանկ ծրագիր է: Հիմա անհամաձայնություն է առաջացել Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև գազի գնի և այլ նման հարցերում, ուստի գազատարների հարցը դեռ անորոշ է:
