Հայաստանում ապրելը ավելի թանկ է, քան Ադրբեջանում, Բելառուսում, Ղրղզստանում, Մոլդովայում, Տաջիկստանում, Ուկրաինայում, Իրանում: Սա երևում է համաշխարհային բանկի՝ վերջերս հրապարակած «Գնողունակության համարժեքն ու իրական ծախսերը աշխարհի տնտեսություններում» (Purchasing Power Parities and Real Expenditures of World Economies) հետազոտությունից:
5-6 տարին մեկ Համաշխարհային բանկը խորը ուսումնասիրություններ է կատարում երկրներում՝ պարզելու համար, թե 1 դոլարով ինչ ծավալի ապրանքներ կարելի է գնել աշխարհի տարբեր երկրներում: Վերջին հետազոտությունն անցկացվել է 2011-ի տվյալների համար, որի արդյունքները հրապարակվեցին վերջերս:
Կան երկրներ, որտեղ մեկ դոլարով ավելի քիչ ապրանքներ ու ծառայություններ կարելի է գնել, քան ԱՄՆ-ում (Շվեյցարիա, Նորվեգիա, Ավստրալիա, Դանիա, Շվեդիա, Ճապոնիա, Ֆինլանդիա, Լյուքսեմբուրգ, Կանադա և այլն), և երկրներ, որտեղ 1 դոլարով ավելի շատ ապրանքներ ու ծառայություններ կարելի է գնել, քան ԱՄՆ-ում (Եգիպտոս, Պակիստան, Մյանմա, Եթովպիա, Բանգլադեշ, Հնդկաստան, Վիեննա, Ուգանդա):
Ստանալով այդ երկրների տվյալները՝ դուրս է բերվում աշխարհի միջին գների մակարդակը ու այդ միջինին վերագրվում է 100 միավոր: Մնացած բոլոր երկրների գներն արտացոլվում են այս 100-ի նկատմամբ: Եթե երկրում գների մակարդակը, օրինակ, 50 է (տնտեսագիտական տերմինը՝ «գների մակարդակի ինդեքս» (Price level index)), նշանակում է այդ երկրում գները աշխարհի միջինից փոքր են միջինում 2 անգամ, իսկ եթե գների մակարդակի ինդեքսը, ասենք, 200 է, նշանակում է այդ երկրում գները աշխարհի միջինից 2 անգամ բարձր են:
Աղյուսակ 1. Գների մակարդակի ինդեքսը (Price level index) ըստ ՀԲ-ի (աշխարհի միջինը՝ 100)
Երկիրը | Գների մակարդակի ինդեքսը |
Հայաստան | 64.8 |
Ադրբեջան | 58.9 |
Բելառուս | 43.5 |
Ղազախստան | 70.5 |
Ղրղզստան | 49.6 |
Մոլդովա | 60.8 |
Ռուսաստան | 76.2 |
Տաջիկստան | 48.7 |
Ուկրաինա | 55.6 |
Վրաստան | 65.7 |
Իրան | 56.5 |
Աղյուսակ 1-ում ներկայացված են որոշ երկրների գների մակարդակի ինդեքսները, որից երևում է, որ ԱՊՀ 9 երկրների մեջ (3 երկրի տվյալներ չկան) Հայաստանը համեմատաբար բարձր գներ ունեցող երկրներից է: Հայաստանից բարձր գներ ունեն Ռուսաստանն ու Ղազախստանը, ինչպես նաև ԱՊՀ մեջ չմտնող Վրաստանը: Մեր հարևան Իրանում ևս գները ավելի ցածր են:
Ընդհանրապես՝ որքան բարձր է երկրի կենսամակարդակը (մեծ է մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն), այնքան բարձր է նաև այդ երկրում գների մակարդակը: Այնպես որ, առանձին վերցրած գների մակարդակի ինդեքսը պետք է որ չանհանգստացներ Հայաստանի պարագայում, եթե մեր կենսամակարդակը բարձր լիներ վերևում բերված երկրներից: Սակայն խնդիրն այն է, որ մեր կենսամակարդակը ցածր է ԱՊՀ երկրների մեծ մասից: Ու արդյունքում ստացվում է այնպես, որ քիչ փող ու թանկ գներ ունենալու պարագայում Հայաստանում միջին սպառողը ապրանքների ու ծառայությունների՝ շատ ավելի քիչ ֆիզիկական ծավալ է սպառում, քան համեմատվող երկրների մեծ մասում:
Աղյուսակ 2. Մեկ շնչին ընկնող ծախսերի ինդեքսը, ըստ գնողությանկության համարժեքի (աշխարհի միջինը՝ 100)
Երկիրը | Մեկ շնչին ընկնող ծախսերի ինդեքսը, ըստ գնողությանկության համարժեքի |
Հայաստան | 49.7 |
Ադրբեջան | 118.6 |
Բելառուս | 123.3 |
Ղազախստան | 154.3 |
Ղրղզստան | 22.7 |
Մոլդովա | 31 |
Ռուսաստան | 167.2 |
Տաջիկստան | 16.7 |
Ուկրաինա | 61.6 |
Վրաստան | 47.1 |
Իրան | 129.9 |
Աղյուսակ 2-ից երևում է, որ Հայաստանում միջին սպառողը մոտ 2 անգամ քիչ ապրանքներ ու ծառայություններ է սպառում (զուտ ֆիզիկական ծավալի մասին է խոսքը), քան աշխարհի միջին սպառողը, իսկ, օրինակ, միջին ադրբեջանցին ավելի քան 18%-ով շատ ապրանքներ ու ծառայություններ է սպառում (ֆիզիկական ծավալ), քան աշխարհի միջին սպառողը: Այս տեսակետից Հայաստանը առաջ է Ղրղզստանից, Տաջիկստանից, Մոլդովայից, մոտ է Վրաստանին: Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ տվյալները 2011-ինն են, իսկ 2012-ից Վրաստանը առաջ անցավ Հայաստանից կենսամակարդակով: Այսինքն՝ 2013-2014թթ. տվյալները ամենայն հավանականությամբ Վրաստանի համար ավելի բարենպաստ պատկեր կարտացոլեն:
Այսպիսով, Հայաստանը ԱՊՀ երկրների և իր հարևանների համեմատությամբ համեմատաբար թանկ երկիր է, որտեղ միջին սպառողը համեմատաբար քիչ ֆիզիկական ծավալի ապրանքներ ու ծառայություններ է ի վիճակի գնել ու սպառել: