«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է արցախցի դիվանագետ, վերլուծաբան Մասիս Մայիլյանը:
– ԼՂՀ նախագահական ընտրություններից հետո Արցախում, կարծես, ձևավորվում է ընդդիմության ճակատ: Ի՞նչ փուլում է արցախյան ընդդիմության ձևավորումը:
– Այոʼ, Արցախում ընդդիմություն է ձևավորվում: Այդ փորձը Արցախն ունեցել է: Մինչև 2007 թվականի մայիսը ԼՂՀ-ում ընդդիմադիր քաղաքական ուժերը գործել են: Վերջին 8 տարիների ընթացքում է, որ ընդդիմադություն` որպես կազմակերպված ուժ, ըստ էության, չի եղել, քանի որ 2007-ին, երբ խորհրդարանում ներկայացված կուսակցությունները պաշտպանել են Արցախի նախագահի` այսպես կոչված միասնական թեկնածուին, ընդդիմությունը չեզոքացել է: Բայց 2012 թ. ընտրությունների ժամանակ, երբ այլընտրանքային թեկնածու Վիտալի Բալասանյանը մեծաքանակ ձայներ է հավաքել, Արցախում նոր ուժ ստեղծելու պահանջ է առաջացել: Վիտալի Բալասանյանն ու նրա համախոհները պատրաստ են ստեղծել նոր ուժ: Երկրում չեն կարող քաղաքական առողջ գործընթացներ լինել, եթե քաղաքական դաշտը միաբևեռ է:
– Հնարավո՞ր է, որ Ղարաբաղում գոյացող ընդդիմադիր շարժումը գործունեություն ծավալի նաև հայաստանյան քաղաքական դաշտում, մանավանդ, որ հայաստանյան ընդդիմությունը այժմ գտնվում է բզկտված և թուլացած վիճակում:
– Ոʼչ: Ղարաբաղը իր քաղաքական դաշտն ունի, Հայաստանի Հանրապետությունը` իրենը: Հայաստանն ունի քաղաքացիների, իր պետության համար մշակված խնդիրներ, Ղարաբաղը` իրենը: Բացի այդ էլ, ՀՀ քաղաքացիները չեն մասնակցում ԼՂՀ ընտրություններին, Արցախի Հանրապետության ընտրողներն էլ չեն մասնակցում ՀՀ ընտրություններին: Այս իրավիճակում հնարավոր չէ, որ Արցախի ընդդիմությունը լինի նաև ՀՀ ընդդիմությունը: Դա տրամաբանությունից դուրս կլինի և տարօրինակ:
– Պարոʼն Մայիլյան, Հայաստանում, թերևս, ամենամեծ ընդդիմադիր ալիքը կարող է բարձրանալ, երբ խաթարվի Ղարաբաղի անվտանգությունը և որևէ սպառնալիք կախվի Արցախի անկախության վրա: Ուստի, ինչո՞ւ է այդպես անտրամաբանական թվում, որ Արցախի ընդդիմությունը կարող է ոչ միայն համագործակցել հայաստանյան ընդդիմության հետ, այլև նրան որոշակի օրակարգ թելադրել:
– Արցախի ընդդիմությունը չի կարող լինել Հայաստանի ընդդիմություն: Սակայն դա չի նշանակում, թե Արցախի ընդդիմությունը չի կարող համագործակցել հայաստանյան տարբեր ուժերի հետ:Դա հնարավոր է ավելի շատ իշխանությունների դեպքում, որովհետև այստեղի իշխանությունները աշխատել և աշխատում են հայաստանյան իշխանությունների հետ:
– Օրինակʽ հայաստանյան առաջիկա նախագահական ընտրություններին ո՞ւմ է պաշտպանելու ձևավորվելիք ընդդիմությունը:
– Ես չեմ կարծում, թե այստեղից նման հայտարարություններ լինեն, և շատ վաղ է տարբեր հարցերի շուրջ դիրքորոշում հայտնելը: Նոր ուժը դեռ ձևավորման փուլում է:
– Առանձին վերլուծաբաններ կարծիք են հայտնում, որ նոր ձևավորվելիք ընդդիմության գործում խառն է նաև Ռոբերտ Քոչարյանի մատը: Մանավանդ, որ Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանավարության տարիներին Արցախում չառաջացավ ընդդիմություն ունենալու խնդիր:
– Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտոնավարման տարիներին Արցախում գործում էր ուժեղ ընդդիմություն` ի դեմս Դաշնակցության: Հիմա որոշ մարդիկ փորձում են տարբեր հարցեր իրար հետ կապել: Նոր ուժի ձևավորման գործընթացը զուտ արցախյան է: Սա ինքնուրույն գործընթաց է և կապ չունի որևէ միջամտության հետ: Մեր նպատակները Արցախում բարեփոխումներ իրականացնելն է, առողջ բարոյահոգեբանական մթնոլորտ ստեղծելը և Արցախի անվտանգությունն ապահովելն է: Կան ծրագրային մի շարք այլ դրույթներ, որ առաջադրել է նախագահի թեկնածու Վիտալի Բալասանյանը: Մենք այդ խնդիրները պետք է առաջ տանենք և փորձենք լուծումներ տալ ուրիշ ձևաչափով, քանզի Վիտալի Բալասանյանը նախագահի լիազորություններ չստանձնեց:
– Այսինքն, Դուք պնդում եք, որ սա մաքուր արցախյան գործընթաց է և ոչ մի կապ չունի՞ քաղաքական մեծ գործընթացների հետ: Մեծ ասելով` Հայաստանը նկատի ունեմ:
– Այս պահին այսպես է: Ուրիշները կարող են այլ ենթադրություններ անել, բայց դա իրականության հետ ոչ մի կապ չունի:
– Փաստորեն, ցանկացած այլ սցենարի դեպքում Դուք բացառո՞ւմ եք Ռոբերտ Քոչարյանի հետ համագործակցությունը:
– Ռոբերտ Քոչարյանը Հայաստանի քաղաքական դաշտի խաղացող է և այստեղի քաղաքական ֆիգուր չէ:
– Բայց չէ՞ որ Ռոբերտ Քոչարյանը հենց ղարաբաղյան քաղաքական դաշտի ֆիգուր էր, ավելին` նախագահը, և եկավ Հայաստան` վարչապետ աշխատելու: Այնպես որ, երբեք չասենք երբեք:
– Եթե Դուք ուզում եք Ռոբերտ Քոչարյանին կապել այստեղի գործընթացների հետ, դա Ձեր գործն է: Ես Ձեզ ասում եմ, որ սա մաքուր արցախյան գործընթաց է: Իսկ ես ենթադրություններ չեմ կարող մեկնաբանել:
– Բայց Դուք քիչ առաջ ասացիք, որ չեք բացառում համագործակցությունը քաղաքական տարբեր ուժերի հետ:
– Մենք կարող ենք համագործակցել, եթե, իհարկե, մեր սկզբունքներն իրար չեն հակասում: Համագործակցություն լինելու է տարբեր ուժերի հետ: Կոնկրետ, օրինակ, այս պահին սիրիահայության խնդիր կա: Հիմա այդ մարդկանց անվտանգությունն ապահովելու խնդիրներ կան: Ընտանիքներ կան, որոնք ցանկություն ունեն հաստատվել Արցախում: Այստեղ մենք կարող ենք չէ՞ համագործակցել: Նույն կերպ մենք կարող ենք համագործակցել Սփյուռքի լոբիստական կազմակերպությունների հետ, մանավանդ, որ ունենք Արցախի միջազգային ճանաչման հարց: Այնպես որ, շատ կարևոր է` ինչ հարցերի և ինչ խնդիրների շուրջ է համագործակցությունը:
– Փաստորեն, Դուք համագործակցության ակնկալիք ունեք զուտ Սփյո՞ւռքի հետ:
– Ոʼչ: Մենք կարող ենք համագործակցել նաև հայաստանյան քաղաքական դաշտի հետ: Բայց դա ապագայի խնդիր է: Հիմա Արցախում Վիտալի Բալասանյանի կողմնակիցների կողմից ձևավորվում է մի նոր ուժ, որը պիտի լուծում տա այն խնդիրներին և ծրագրային այն դրույթներին, որը կար իր նախագահական ծրագրում: Արցախում բնակչության մեկ երրորդն է քվեարկել Վիտալի Բալասանյանի օգտին: Նոր ուժը ներկայացնելու ենք այդ 1-3-ի շահերը: Սա ժողովրդավարական և շատ դրական գործընթաց է:
– Պարոʼն Մայիլյան, վերհիշենք այն նախադեպը, որն արդեն եղել է Արցախում, երբ Սամվել Բաբայանը ընդդիմություն էր, և նրա գլխավորությամբ ու հայաստանյան քաղաքական որոշ ուժերի հետ համագործակցության արդյունքում գործընթացները պրոեկտվեցին Հայաստանի վրա:
– Սամվել Բաբայանը Ղարաբաղում ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցության ղեկավար չի եղել:
– Այսինքն, Սամվել Բաբայանը Ղարաբաղում չի՞ եղել ընդդիմություն:
– Սամվել Բաբայանը Արցախի Հանրապետությունում եղել է պաշտպանության նախարար և Պաշտպանության բանակի հրամանատար:
– Երբ նա դուրս եկավ պաշտպանության համակարգիցʽ իր դիմումի համաձայն, և իր համախոհների հետ քաղաքական գործունեություն էր ծավալում, պատրաստվում էր իր թիմով մասնակցել ԼՂՀ խորհրդարանական ընտրություններին: Հենց այդ ժամանակ էլ նրան մահափորձի կասկածանքով ձերբակալեցին:
– Ընդդիմությունը կազմակերպված քաղաքական ուժ է: Առանձին մարդը չի կարող ընդդիմություն լինել: Նա իր կուսակցությունն ստեղծեց Հայաստանում:
– Եվ վերջին հարցը` ես նկատեցի, որ Դուք մի տեսակ վիրավորանքով եք ընդունում այն փաստը, որ Արցախում նոր գոյացող ընդդիմության հետ կապվում է Ռոբերտ Քոչարյանի անունը: Ինչո՞ւ: Դուք նրան պրոֆեսիոնալ քաղաքական գործիչ չե՞ք համարում: Դա Ձեզ համար պատվաբեր չէ՞:
– Իհարկե, ես համաձայն եմ, որ Ռոբերտ Քոչարյանը պրոֆեսիոնալ քաղաքական և պետական գործիչ է և մեծ վաստակ ունի Արցախի Հանրապետության ստեղծման, պաշտպանության և կայացման գործում: Բայց երբ փորձում են այսօրվա ինքնուրույն և շատ դրական գործընթացի էությունը սխալ ներկայացնել, նրա անվան հետ կապել, ես դրան համաձայն չեմ, որովհետև հաստատ գիտեմ, որ այդ խոսակցությունները իրականության հետ որևէ կապ չունեն:
