Հելիոֆիկացիայի ծրագրերի հեղինակ, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր Վահան Համազասպյանը շուրջ 1 ամիս առաջ մեղադրանքներ էր հնչեցրել ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի կառավարության հասցեին՝ Հայաստանում արևային էներգետիկայի զարգացմանը խոչընդոտելու կապակցությամբ: Այդ մեղադրանքները գտել են իրենց արձագանքը՝ Վ.Համազասպյանին հրավիրել են կառավարություն, էներգետիկայի նախարարություն, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողով և այլն:
Գիտնականն «Առաջին լրատվականին» հայտնեց, որ Էներգետիկայի նախարարությունից ստացել է անստորագիր գրություն (ինչը հազվադեպ երևույթ է), որում արևային էներգետիկան անվանվել է «վաղաժամկետ ՀՀ համար», ՀԾԿՀ-ում փորձել են համոզել, թե պետք է ետ կանգնի իր խոսքերից, իսկ վարչապետի մամլո քարտուղար Արամ Անանյանն էլ մեղադրել է իրեն, թե առանց փաստերի քննադատում է Տիգան Սարգսյանին. «Կան բազմաթիվ փաստեր՝ օդանավակայանում այդքան երիտասարդ է գնում արտերկիր՝ աշխատանք փնտրելու, այդքան էլ փաստերն են»:
Վ.Համազասպյանը պատմեց, որ Ճապոնիայի դեպքերից հետո բաց նամակ էր հղել Սերժ Սարգսյանին՝ առաջարկելով ՀՀ անկախության 20-ամյակի առթիվ Հայաստանում մի գյուղ հելիոֆիկացնել: Գիտնականի առաջարկն «անպատասխան չի մնացել» Ադրբեջանում, որտեղ հենց սեպտեմբերի 21-ին Հեյդար Ալիևն իրականացրել է հելիոֆիկացված ավանի բացումը: Ընդ որում, դեռ այս տարվա ապրիլին Ադրբեջանում հայտարարել էին նաև Բաքվի մոտակայքում ֆոտոէլեկտրիկ մոդուլների (արևային մարտկոցների) գործարանի շինարարության մեկնարկի մասին, որը նախատեսվում է գործարկել արդեն այս տարվա վերջին կամ հաջորդ տարվա սկզբին:
Թե ինչո՞ւ է ՀՀ կառավարությունը դեմ երկում արևային էներգետիկայի զարգացմանը, Վ.Համազասպյանը մի քանի պատճառ է նշում.
1. վախենում են, որ ատոմակայանի կառուցմանը կխանգարի: Դա անընդունելի է, որովհետև այսօր Թուրքիայում ամբողջ Արևմտյան Հայաստանում արևային սարքավորումները զանգվածային կիրառություն են ստացել, ջրատաքացուցիչներ են տեղադրել բոլոր շրջաններում և ՀՀ-ից հոսանք գնելու կարիք էլ այլևս չունեն, բայց դա չի խանգարում, որպեսզի Թուրքիան Ռուսաստանին 6 ատոմակայան կառուցելու պատվեր տա:
2. Վախենում են, որ գազի սպառումը կպակասի երկրում: Եթե հատկապես գյուղացիներն անվճար էլեկտրաէներգիա ստանալու հնարավորություն ունենան, այլևս գազ չեն օգտագործի և գազի բիզնեսը կտուժի:
3. Էլետրաէներգիայի շուկան է փոքրանում Հայաստանում: Եթե մարդիկ մոտ 30%-ով անցնեն արևային էներգիայի կիրառմանը, էլեկտրական հոսանքի պահանջարկը կփոքրանա և այդ բիզնեսն էլ կտուժի:
Երկրում էլեկտրաէներգիայի սպառման ծավալների նվազումը կանխելու համար տեխնիկական գիտությունների դոկտորն առաջարկում է զարգացնել արդյունաբերությունը և «հոսանք արտահանել սարքերի մեջ տեղադրված», քանի որ 1 սարք արտադրելու համար մոտ 1 ՄգՎտ/Ժամ էլեկտրաէներգիա է օգտագործվում, և արտերկրում դրա իրացումը նշանակում է նաև, որ միաժամանակ էլեկտրէներգիա է արտահանվում: Արևային էներգետիկան շատ տարբեր կիրառություն ունի, հատկապես՝ գյուղատնտեսության մեջ: Հարցը բարձրացվել է գյուղնախարարի առջև՝ համագործակցության ընդհանուր եզրեր գտնելու ակնկալիքով: Թերանում է նաև Կրթության նախարարությունը, որը կադրերի պատրաստման հարցով չի զբաղվում, իսկ Աբովյանում եղած փորձադաշտը որոշել են լուծարել՝ առաց պատճառների: Անվտանգության խորհուրդն էլ երկրի զարգացման հայեցակարգից հանել է արևային էներգետիկայի վերաբերյալ հատվածը:
Գիտնականի կարծիքով, լավագույն տարբերակ կլիներ, եթե թույլատրվեր Սպիտակում շուրջ 3 հզ. աշխատատեղով գործարան բացել, արտադրել սարքեր և դրանք արտահանել, առավել ևս, որ Միխաիլ Գորբաչովի հիմնած «Կանաչ Խաչ» բնապահպանական ընկերությունը պատրաստ է 8 մլն դոլար հատկացնել գործարանի կառուցման համար:
«Խնդիրն այն է, որ եթե գործադիր իշխանությունը նպատակ ունի այսօրվա խնդիրները մի կերպ յոլա տանել, չի ստացվի: Պետք է մի քիչ հեռատես լինել: Այսօր մտածում են գազի շուկայի մասին, իսկ նախագահը գնում, խնդրվում է, որ գազը, մի անգամ էլ զիջեն, էժան բաշխեն մեզ, բայց միջազգային գներ կան, որ դեռ մի քանի անգամ կբարձրանան և հետագայում անընդհատ գազի սակագների աճ կունենանք, և սա աշխարհում շարունակական երևույթ է: Մեր պահանջն այն է, որ միջոցներ ձեռնարկեն, որ աշխարհում Հայաստանն այս ուղղությամբ առաջատար դիրք գրավի, ունենանք կադրեր, ունենանք գործարաններ և կիրառության ոլորտներ»,- ասում է Վ.Համազասպյանը՝ հավելելով, որ եթե կառավարությունը չխանգարի, դա էլ արդեն մեծ օգնություն կլինի:
Գիտնականը պատրաստ է նույնիսկ համաձայնագիր կնքել կառավարության հետ, որով կպարտավորվի ՀՀ-ում ոչ մի արևային սարք չիրացնել ու չվտանգել մենաշնորհային շուկաների անձեռնմխելիությունը. «Մենք արտադրատեսակ ունենալու հարց ենք դրել, ոչ թե էներգիայի լրացուցիչ աղբյուր ենք փնտրում»:
Հայաստանն ունի արևային էներգիայի մեծ ներուժ` 1քմ հորիզոնական մակերևույթի վրա արևային էներգիայի հոսքի միջին տարեկան արժեքը կազմում է 1720 կՎտժ/քմ, իսկ հանրապետության տարածքի մեկ քառորդն օժտված է տարեկան 1850 կՎտժ/քմ ինտենսիվությամբ արևային էներգիայի պաշարներով: Մասնագետները նշում են, որ արևային էներգետիկայի զարգացման համար հարկավոր է շուկա՝ Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունը պետք է հանդես գա համապատասխան առաջարկով, իսկ ՀԾԿՀ-ն պետք է սակագին ներմուծի:
