«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը։
– Պարոն Բադալյան, պատերազմի այս օրերին հաճախ ենք անդրադառնում հայ-ռուսական հարաբերություններին, Ռուսաստանից եկող արձագանքներին։ Շատերը Ռուսաստանի պասիվ վիճակը փորձում են պայմանավորել Հայաստանի իշխանությունների հանգամանքով, և իբրև թե որոշակի պասիվության պատճառը վարչապետն ու իր թիմն են։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս հարցերի շուրջ, ինչքանո՞վ է սա մոտ իրականությանը։
– Նրանք, ովքեր նման տեսակետ են առաջ քաշում, պետք է հստակեցնեն՝ ի՞նչ էին ակնկալում Ռուսաստանից։ Ի՞նչ պետք է աներ Ռուսաստանը, զորք բերեր Սյունիք, Գորիս ու այնտեղից հարձակում իրականացներ ու վերականգնե՞ր սեպտեմբերի 26-ին առկա իրավիճակը։ Ռուսաստանի ղեկավարությունը մի քանի անգամ նշել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի վրա չի տարածվում հայ-ռուսական ռազմական փոխօգնության պայմանագիրը, ու, ինչպես տեսնում ենք, մինչ այս պահը Հայաստանի վրա լուրջ հարձակում չկա։ Չմոռանանք, որ Թուրքիայի արևելյան շրջանում գտնվում է Թուրքիայի երրորդ բանակային զորամիավորումը, և եթե հայ-ռուսական հարաբերությունները չլինեին, ապա թուրքական բանակը շատ հանգիստ կարող էր փորձել մուտք գործել Հայաստան։ Միայն հայ-ռուսական պայմանագիրն է, որ թույլ չի տալիս թուրքական զորքերին հարձակում իրականացնել Հայաստանի տարածք կամ անգամ մեկ արկ նետել այստեղ։ Թուրքիան շատ լավ գիտի, որ Ռուսաստանն իր խոսքի տերն է, և եթե մեկ արկ Թուրքիայից ընկավ Հայաստանի վրա, Թուրքիայի արևելյան շրջանները կհավասարեցվեն գետնին։
Իհարկե, հայ-ռուսական հարաբերություններում անձնային հարցերը մեծ նշանակություն ունեն։ Ռուսաստանն ու նրա ղեկավարը միջպետական հարաբերություններում կարևորում են նաև անձնային հարաբերությունները։ Իհարկե, Հայաստանի ղեկավարությունը բազմիցս նշել է, որ Ռուսաստանն իր դերակատարությունը կատարում է։ Ես արդեն նշեցի մեկ պայման՝ Հայաստանն այս պահի դրությամբ անվտանգ է Թուրքիայի կողմից։ Բացի մի քանի մանր հարձակումներից՝ լուրջ բան չկա, և սա՝ Ռուսաստանի շնորհիվ։ Այո՛, ես նշեցի, որ կան անձնական խնդիրներ, բայց ոչ ոքի մոտ հարց չի՞ ծագում, որ Հայաստանն այսքան դիմադրում է ադրբեջանցիներին, արդյոք համապատասխան զինամթերքն ինքն ունե՞ր։ Միգուցե որոշ տեղերից ստանո՞ւմ է զինամթերք, որի մասին Ալիևը իր դժգոհությունն է հայտնում։ Իհարկե, ռազմական գաղտնիքներ չենք բացահայտում, բայց նշում ենք, որ Ադրբեջանը խիստ քննադատում է Ռուսաստանին, քանի որ նա համապատասխան զինամթերքն է տրամադրում Հայաստանին։ Սա հայ-ռուսական ռազմական համաձայնագրի կյանքի կոչման վառ օրինակներից մեկն է։ Իսկ խնդիրները հիմնականում կապված են, այսպես կոչված, «սորոսականների» դիրքերի հետ, նաև երկրորդ նախագահի հետ կապված խնդիրները: Մենք տեսնում ենք, որ երկրորդ նախագահի հետ կապված խնդիրները լուծվում են. կարծես նա այլևս չի կալանավորվելու, նրա նկատմամբ դատն էլ ձևական բնույթ է կրում։ Ինչ վերաբերում է «սորոսականներին», ապա դա իրոք խնդիր է, որովհետև Ռուսաստանը միշտ պահանջում է, որ որոշ պաշտոնյաներ՝ հատկապես անվտանգության խորհրդում աշխատող, ազատվեն իրենց զբաղեցրած պաշտոններից։
Այո՛, կա որոշակի դիրքորոշման փոփոխություն Ռուսաստանում։ Եթե պատերազմի սկզբնական շրջանում Ռուսաստանը լավ չպահեց՝ որոշակի փորձագետների միջոցով ոչ ճիշտ մեսիջներ ուղարկեց հասարակությանը, ապա հիմա կարող ենք ասել, որ որոշ ժամանակ անց Ռուսաստանի վերաբերմունքի մեջ կա որոշ փոփոխություն։ Օրինակ՝ տարբեր մակարդակներով պաշտոնապես նշվում են սիրիացի ահաբեկիչների վերաբերյալ տեղեկություններ։ Իսկ դա համապատասխանում է Հայաստանի շահերին։
Եթե ամփոփենք, ապա, այո, միգուցե եթե ՀՀ ղեկավարությունը ժամանակին մի քիչ ավելի խելոք վերաբերվեր հայ-ռուսական հարաբերություններին, խնդիրներ չստեղծվեին՝ միգուցե Ռուսաստանի աջակցությունը մի փոքր, 10-20 տոկոս ավելի լիներ։ Բայց եղածն էլ բավարար է համապատասխան գործողություններ իրականացնելու համար։
– Հիմա քարոզչական տիրույթում շատերը փորձում են ներկայացնել, թե իբրև Ռուսաստանից Հայաստան զենք է բերվում Ռոբերտ Քոչարյանի շնորհիվ։ Ընդհանրապես առանց պետության համաձայնության նման բան հնարավո՞ր է։
– Ընդհանրապես պետությունը պետությանն է օգնում։ Այո՛, կարող է ինչ-որ անհատ աջակցել, որ այդ օգնությունը մի քիչ ավելի լինի։ Բայց մի բան կարող ենք ասել՝ պատերազմի ժամանակ ֆորս-մաժորային իրավիճակ է ստեղծվում, ու բազմաթիվ հասարակական-քաղաքական ուժեր որոշ գործոններ փորձում են հօգուտ իրենց PR-ի ծառայեցնել։ Չեմ բացառում, որ նման երևույթ կարող է լինել։ Տարբեր երկրներում պատերազմի ժամանակ գտնվում են ուժեր, որոնք այս կամ այն հարցը փորձում են հօգուտ իրենց ներկայացնել։ Եթե եղել է տարբեր երկրներում, նույն բանը կարող է նաև Հայաստանում լինել։ Որևէ արտառոց բան չկա, երկրորդ նախագահը այսօրվա իշխանությունների քաղաքական ընդդիմադիրն է, ու չի բացառվում, որ նրա կողմնակիցները նման քարոզչություն իրականացնեն։
