Հայաստանի նախորդ կառավարությունը 1․2 միլիարդ դրամի անհատույց գույք է հատկացրել «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությանը: Այդ մասին օրերս «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի կողմից իրականացված «Մասնավորեցումը և օտարերկրյա ներդրումները ՀՀ-ում 1997-2020թթ․» հետազոտության արդյունքների ներկայացման ժամանակ հայտարարեց պետական ֆինանսական կառավարման հարցերով փորձագետ Արտակ Քյուրումյանը։
Վերջինս նշեց, որ ուսումնասիրվել են Հայաստանի վերջին 20 տոկոս բաժնեմասը «ՀայՌուսգազարդ»-ին փոխանցելու վերաբերյալ ՀՀ կառավարության բանակցությունները։
«Անհասկանալի է, թե ովքեր են վարել բանակցությունները, ինչո՞ւ է սահմանվել մինչև 2043 թվականը այն մենաշնորհային դիրքը, որը տրվել է «Գազպրոմ»-ին։ Հաշվի առնելով Հայաստանի մնացած համաձայնագրերը՝ տրամաբանական կլիներ արտոնություն տալ մինչև 2023 թվականը։ Բայց և անհասկանալի է, քանի որ այդ հիմնային փաստաթղթերն առկա չեն:
Մինչև վերջին 20 տոկոս մասնաբաժնի վաճառքը «Գազպրոմ Արմենիան»՝ նախկին «ՀայՌուսգազարդը», համախառն վնասով է աշխատել։ 2005-2013 թվականներին համախառն վնասը կազմել է 32 միլիարդ դրամ, իսկ 2014-2019 թվականներին, երբ արդեն 100 տոկոսով «Գազպրոմ Արմենիա»-ի սեփականությունն էր, համախառն շահույթը կազմել է 112 միլիարդ դրամ։ Սա ևս վկայությունն է այն բանի, որ կառավարումն արդյունավետ չի եղել»,- ընդգծեց Արտակ Քյուրումյանն ու այս համատեքստում հավելեց, որ ուսումնասիրությունների ժամանակ նաև պարզվել է, որ վերջին 20 տոկոս վաճառքից առաջ Հայաստանի իշխանությունները պարբերաբար համալրել են «ՀայՌուսգազարդ»-ի կապիտալը։
«Մասնավորապես, տարբեր համայնքներին պատկանող գույքը տվյալ համայնքներին առաջարկվել է փոխանցել համապատասխան մարզպետարաններին, որպեսզի վերջիններս փոխանցեն էներգետիկայի համար պատասխանատու պետական կառավարման մարմնին, որն էլ այդ գույքը ներդրել է որպես կապիտալի համալրում «ՀայՌուսգազարդ»-ում։ Նախորդ կառավարությունը 1․2 միլիարդ դրամի անհատույց և անժամկետ գույք է հատկացրել «ՀայՌուսգազարդ»-ին կամ «Գազպրոմ Արմենիա»-ին և այս գույքի փոխանցման ու կապիտալի համալրման հարցերը, ամենայն հավանականությամբ, լրացուցիչ ուսումնասիրության անհրաժեշտություն ունեն»,- ասաց նա:
Այս կապակցությամբ Էներգետիկ անվտանգության ինստիտուտի նախագահ, քաղաքական գիտությունների դոկտոր Վահե Դավթյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում հիշեցրեց, որ 2011-2012 թթ.-ին սահմանին գազի գնի աճի պայմաններում «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությունը, Հայաստանի կառավարության հետ համաձայնության արդյունքում, զսպել է երկրի ներսում սակագնային աճը: Դրա արդյունքում ձևավորվել է պարտք, որի մարումը տեղի ունեցավ 2013-ի դեկտեմբերին կնքված հայտնի «գազային համաձայնագրերով»՝ ռուսական կողմին «ՀայՌուսգազարդ» ընկերության Հայաստանին պատկանող վերջին 20 տոկոսը փոխանցելու տեսքով:
«Որքանով է համաչափ այս գործարքը՝ այլ հարց է, որը դեռ պետք է ուսումնասիրել առանց քաղաքական հույզերի»,- նկատեց Վահե Դավթյանը:
Հարցին՝ արդյոք հնարավո՞ր չէ վերանայել այս համաձայնագիրը՝ չեղարկել դա և հետ վերադարձնել համայնքային այդ գույքը, կամ այդ գումարը հաշվանցել, օրինակ, որպես դեռևս չսպառված վառելիքի համար կանխավճար, Դավթյանը պատասխանեց, որ այս հարցն առավելապես գտնվում է իրավական տիրույթում:
«Ըստ համաձայնագրի՝ հայկական կողմն իրավունք չունի որևէ օրենք, նորմատիվ ակտ ընդունել, որն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն կհակասի համաձայնագրի որևէ դրույթին:
Ստացվում է, որ եթե հայկական կողմը գնա նման ճանապարհով, ապա անխուսափելիորեն կհայտնվի միջազգային արբիտրաժում: Սա, ըստ իս, անցանկալի սցենար է:
Մյուս կողմից, եթե հարցը դիտարկում ենք զուտ տնտեսական շահի տեսանկյունից, ապա ակնհայտ է, որ նման զարգացումները կբերեն Հայաստան մատակարարվող ռուսական բնական գազի գնի կտրուկ աճին, ինչպես ժամանակին եղավ Վրաստանի կամ Ուկրաինայի դեպքում:
Ցավոք, մենք դեռևս շատ հեռու ենք դիվերսիֆիկացված էներգահամակարգ ունենալուց, և բնական գազից կախվածությունը դեռ երկար ժամանակ առկա է լինելու Հայաստանում: Այնպես որ անհրաժեշտ է հաշվարկել հարցի բոլոր կողմերը և կենտրոնանալ երկրի ներքին էներգետիկ ներուժի զարգացման հարցերի շուրջ»,- եզրափակեց նա:
