«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանը:
– Պարոն Շիրինյան, ԲՀԿ-ն ու արտախորհրդարանական մի քանի ուժեր քննարկում են համագործակցության հուշագիր ստորագրելու հարցը։ Սա ի՞նչ վտանգներ և ռիսկեր է պարունակում։ Կարո՞ղ է սա հեղափոխության համար վտանգ ներկայացնել։
– Հեղափոխության համար չի կարող վտանգ ներկայացնել, քանի որ երեք ուժայինների փոփոխությունից հետո իշխանության արդյունավետությունը կտրուկ բարձրացավ։ Շատ վտանգավոր եմ համարում հայ օլիգարխների՝ հեղափոխության դեմ դուրս գալը՝ ի դեմս Քոչարյանի ազատ արձակման գրավը տալու պարագայի: Այ դա վտանգավոր է, ընդ որում՝ ոչ թե վախենում ենք, որ վտանգավոր է, այլ խայտառակություն է, որ ժողովրդի կամքի դեմ են գնում: Եթե դրանք կոնսոլիդացվեն, ինչը անում են, ժողովուրդը ոտքի կկանգնի և այս անգամ ճանապարհից կսրբի ոչ միայն այդ հուշագիրը, այլև ենթադրում եմ, որ դատարանների հարցերն էլ կլուծի: Որովհետև այս ճգնաժամը արհեստականորեն դատարաններն են առաջացնում:
– Որոշ ընդդիմադիր ուժերի այս կոնսոլիդացիան որքանո՞վ ներքին խնդիր է, որքանո՞վ՝ արտաքին:
– Եթե հաշվենք, որ ԲՀԿ-ի խնդիրը, օլիգարխատի իմաստով, ռուսական ֆիլիալ է, այդքանով վտանգ է: Ներքին առումով վտանգ չկա: Հիմա Ռուսաստանն այն վիճակում չէ, որ անի այն, ինչ չպետք է անի: Հակառակը կարող է լինել, եթե մեր իշխանությունների լավ գործողությունները արդյունավետ լինեն, Ռուսաստանում դա ժողովրդի մեջ էֆեկտ կունենա դրական իմաստով, թե ինչպես են ոչնչացնում օլիգարխատը: Այնպես որ, միանշանակ դժվար է ասել:
– Համագործակցության հուշագիր ցանկանում են ստորագրել ՀՅԴ-ն, ԲՀԿ-ն, Վանեցյանի «Հայրենիքը»: Ի՞նչն է նրանց միավորում, և ի՞նչ արդյունքի կարող են նրանք հասնել:
– Դա կարելի է կոչել Հյուսիսային բևեռ՝ գեներալի գլխավորությամբ: Ոչ մի արդյունքի էլ չեն կարող հասնել, որովհետև այդ Հյուսիսային բևեռը 4-5 ամիս ժողովրդի աչքի առջև է, ինչը լյուստրացիա է քաղաքական իմաստով: Միայն ՀՅԴ-ի համար եմ ափսոսում, որ իջել են այդ աստիճանի, մնացածի դեպքում զարմանալի չէ: Որ Հյուսիսի բարեհաճ վերաբերմունքը կա՝ դա միանշանակ է: Ապրիլյան պատերազմից սկսած հայ ժողովուրդը տեսնում է, թե ով ինչ ենթաշերտով է հանդես գալիս: Օրինակ՝ ռուսական իշխանությունը որպեսզի Հայաստանում ժողովրդի և համայն հայության մեջ չկորցնի իր վարկը, ճիշտ կանի, որ վերջ տա այդ մութ գործարքներով առաջնորդվելուն և Հայաստանի հետ գնա ռազմավարական գործընկերության: Դա իր ռազմավարական շահերից է բխում: Հայաստանում հակառուսական ոչինչ չկա մեծ հաշվով, բայց շշմածություն կա, որը հայ ժողովրդին վերադարձնում է իր բուն էությանը, և այդ պարագայում ով հայ ժողովրդին դեմ է դուրս գալիս, նա արդեն բարեկամ չէ: Այսինքն՝ ռուսական թելը կտրվում է իրենց համար: Դժվար թե դա ռուսներին ձեռնտու լինի:
– Ինչպե՞ս եք գնահատում, որ վերջին պահին Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարվեց մասնակցել Մոսկվայում կայանալիք շքերթին:
– Ընտիր եմ գնահատում, որովհետև իրենք իրենց թևի տակ են հավաքում և թև ու թիկունք են կանգնում օլիգարխատին: Օրինակ՝ ինչո՞ւ է ՌԴ դեսպանն ընդունել ԲՀԿ-ին, «Լուսավոր Հայաստանին» մութ գիշերով ինչո՞ւ է ընդունել, ինչի՞ համար է դա արվում: Հայաստանում օլիգարխաթափության գործընթաց է սկսվել, որը հեղափոխության պահանջն է: Հիմա իրենք ի՞նչ են ուզում, որ Հայաստանը գողակա՞ն մնա: Օրինակ՝ ինձ համար անհասկանալի է, թե ՀՅԴ-ն ի՞նչ է ուզում, որ Ռուսաստանը մեր ղեկավարներին փոխի՞: Սա շատ ցավալի է ու անհասկանալի:
– Քոչարյանի ազատ արձակումը կփոխի՞ ՀՅԴ-ի, ԲՀԿ-ի, Վանեցյանի և մյուսների միջև ստեղծվող համագործակցության բալանսը:
– Այստեղ ԱԱԾ-ն լուրջ խնդիր ունի, կարծում եմ՝ խստագույն վերահսկողություն պետք է սահմանի Քոչարյանի հանդեպ՝ հեռախոս, հեռագիր, հանդիպումներ և այլն: Նա պետք է մեկուսացվի, կապ չունի՝ ազատ է արձակվել, թե ոչ, և կապի միջոցները պետք է վերահսկողության տակ լինեն: ԱԱԾ-ի համար դա ի՞նչ դժվարություն է, վերջին հաշվով Քոչարյանի անվտանգության ծառայությունն ԱԱԾ-ինը չի՞: ԱԱԾ-ն պարտավոր է դա անել, քանի որ այստեղ պետական անվտանգության, ինքնիշխանության հարց կա:
Անկախության ու ինքնիշխանության միտումը Հայաստանում շատ է ուժեղացել, և այդ պայմաններում ԱԱԾ-ն, որպես պետական ծառայություն և հայ ժողովրդի շահերի պաշտպան մարմիններից մեկը, պետք է դա անի՝ ոչ մեկի քաշին, գումարին չնայելով:
Ասեմ նաև, որ այս պարագայում խիստ վերահսկողության տակ պետք է լինի նաև Սերժ Սարգսյանը:
