Մինչ Հայաստանը, հարևան երկրները, ամբողջ Եվրոպան, ասիական և այլ աշխարհամասերի շատ ազգեր հնարավոր բոլոր միջոցներով պայքարում են կորոնավիրուսային համաճարակի դեմ, զուգահեռաբար միջազգային մամուլում, այդ թվում և հայկական մեդիափորձագիտական դաշտում զարգանում է քաղաքական միտքը: Շատ վերլուծաբանների կարծիքով` աշխարհը թևակոխել է ճգնաժամային մի շրջափուլ, որից դուրս գալու ելքերն առայժմ անորոշ են: Խոսքը ոչ միայն առողջապահական իրավիճակի մասին է, այլև մարդկային կենսագործունեության առանցքային ոլորտների` հանրային-քաղաքական կյանքի, ֆինանսների, տնտեսության մասին: Մասնագետներն ասում են, թե նման գլոբալ ճգնաժամ և տնտեսության այսքան արագ փլուզում չեն հիշում նախորդ դարի 40-ականներից` Երկրորդ համաշխարհայինից ի վեր: Այս իրավիճակում շատ արդիական են դարձել խոսակցությունները ամենատարբեր շրջանակներում` նոր աշխարհի ձևավորման հեռանկարների մասին: Հիշենք թեկուզ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն խոսքերը, թե այն աշխարհը, որը կար հունվարին, այլևս չի լինելու:
Անշուշտ, այս իրավիճակում գերառաջնահերթությունը բոլոր երկրների համար էլ մարդկանց առողջությունն է և համաճարակի դեմն ի վերջո առնելը: Բայց, մյուս կողմից, մարդիկ ուզում են հասկանալ, թե ի՞նչ է լինելու վաղը, ինչո՞վ և ինչպե՞ս են իրենք ապրելու, եթե տնտեսական անկումը շարունակվի այս տեմպերով: Գրեթե բոլորն էլ համամիտ են, որ մեզ սպասվում է նոր գլոբալ տնտեսական ճգնաժամ, բայց թե ի՞նչ չափերի այն կհասնի, առայժմ դժվար է կանխատեսել: Վրացի քաղաքագետ Գելա Վասաձեի կարծիքով` գալիք ճգնաժամն ավելի ծանր է լինելու, քան 2008 թվականին էր: Գերմանացի միջազգայնագետ Ալեքսանդր Ռահրն էլ ասում է, թե տնտեսական առումով այսօր ամեն ինչ որոշում է կորոնավիրուսի դեմ պայքարը: Փորձագետի խոսքերով` աշխարհին այսօր լավ լուրեր են պետք, և եթե լինեն այդ դրական իմպուլսները` բորսաներն էլ կբարձրանան, նավթի գներն էլ կբարձրանան, արդյունաբերությունն էլ Եվրոպայում, Ամերիկայում, Չինաստանում կվերագործարկվի: Այն, որ տնտեսական հետևանքները գրեթե բոլոր երկրների համար էլ ծանր են լինելու, ակնհայտ է, բայց ներդրողներին, աշխարհի գործարար շրջանակներին այսօր ամենաշատը հուզող հարցը հետևյալն է` որքա՞ն աշխարհը կմնա «կարանտինի» մեջ: Պատասխան այս հարցին առայժմ չկա:
«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում թեմային անդրադարձավ Պրահայի «Ազատություն» ռադիոկայանի «Էխո Կավկազա» ծառայության քաղաքական մեկնաբան Վադիմ Դուբնովը` ասելով, որ այս պրոցեսներն, անշուշտ, անհետևանք չեն անցնելու: Ռուսաստանցի մեկնաբանը չգիտի` գլոբալ տնտեսական ճգնաժամ կլինի, թե ոչ, բայց տնտեսական ռեցեսիան, մեր զրուցակցի կարծիքով, ամեն դեպքում անխուսափելի է: Դուբնովը որպես օրինակ նշում է սպորտի ոլորտում ու մասնավորապես ֆուտբոլում այսօր տիրող իրավիճակը:
«Համաշխարհային սպորտում աղետալի վիճակ է: Ես այս ոլորտի մեծ մասնագետ չեմ, բայց հասկանում եմ, որ ֆուտբոլի ոլորտում սարսափելի ճգնաժամ է հասունանում: Նկատի ունեմ տնտեսական կողմը: Սա օրինակներից մեկն է: Կարծում եմ` նույն ձևով անխուսափելի է ճգնաժամը նաև տնտեսության մյուս ճյուղերում», – ասում է Դուբնովը:
Իսկ թե կվերաճի՞ արդյոք այս ամենը քաղաքական ճգնաժամի` քաղաքական մեկնաբանը չի կարող ասել, բայց հակված չէ այն տեսակետին, թե այս փոփոխությունները կհանգեցնեն նոր աշխարհակարգի ձևավորման:
«Մենք չգիտենք` որքա՞ն սա կտևի, ի՞նչ մասշտաբների կհասնի: Հույս ունեմ` ժանտախտի միջնադարյան պատկերներին չենք հասնի: Բայց եթե վարակի դեմ պայքարող երկրներին ու նախ և առաջ եվրոպական երկրներին հաջողվի ձգձգել իրավիճակը մինչև ամառ, հետո` մինչև պատվաստանյութի հայտնագործում, ապա դա սցենարներից մեկն է: Միգուցե այդ ընթացքում Իտալիային հաջողվի դուրս գալ այս ծանր վիճակից, և այդ ժամանակ սկսենք մտածել ավերածությունները վերականգնելու մասին: Իսկ եթե ելնենք ավելի վատ սցենարներից, ապա այդ դեպքում բոլորովին այլ քաղաքականություն և այլ ծախսեր հարկավոր կլինեն: Ինչ վերաբերում է նոր աշխարհակարգին`չգիտեմ, ես չեմ տեսնում լուրջ պատճառներ: Գիտեք, որպեսզի փոխվի աշխարհակարգը` Չինաստանով, Ռուսաստանով, Միացյալ Նահանգներով պիտի միջնադարյան ժանտախտ անցնի, բայց, փառք Աստծո, ես ունեմ հիմքեր չելնելու այդ սցենարից: Իհարկե, այն, ինչ տեղի է ունենում Իտալիայում, սարսափելի է, մարդկայնորեն ուղղակի հրեշավոր է, սարսափելի: Բայց եթե հարցին նայենք ցինիկ վիճակագրության տեսանկյունից, ապա այս դեպքում էլ դժվար է խոսել աշխարհակարգի փլուզման մասին: Սա դեռևս ուժերի գլոբալ հարաբերակցության փոփոխություն չէ»:
Այսպիսով, Վադիմ Դուբնովը գլոբալ փոփոխություններ աշխարհաքաղաքական առումով չի կանխատեսում, բայց չի կասկածում, որ մարդկությանը պատուհասած այս նոր աղետը քաղաքական, տնտեսական և այլ բնույթի հետևանքներ, այնուամենայնիվ, ունենալու է: Այդ հետևանքները ավելի պատկերավոր նկարագրելու համար մեկնաբանը դրանք համեմատում է նոր կորոնավիրուսի հետ:
«Ինչպես գիտեք`մարդիկ այժմ մահանում են ոչ միայն կորոնավիրուսից, այլև դրան ուղեկցող խրոնիկ հիվանդություններից: Ամեն երկիր ունի իր խրոնիկ հիվանդությունները: Ռուսաստանում կորոնավիրուսը սրեց նավթային, ածխաջրածնային խնդիրները: Հայաստանի համար, հնարավոր է, այդ խրոնիկ հիվանդությունը լինի կախվածությունների շարքը, այդ թվում` Ռուսաստանից: Դա նույնպես կարող է խնդիր դառնալ: Մի խոսքով` ճգնաժամը սրելու է խրոնիկ հիվանդություններով: Իսկ Հայաստանում պարզ է`որոնք են դրանք», – նշեց Դուբնովը:
Լուսանկարը՝ panorama.am-ի