Հայաստանում Եվրամիության դեսպան Պյոտր Սվիտալսկին հայտարարել է, որ Եվրամիությունը շատ է ուզում օգնել գտնել ղարաբաղյան հարցի լուծումը, որը տարածաշրջանում կբերի երկարատև զարգացում և խաղաղություն:
Եվրամիության դեսպանի հայտարարությունը առաջին հայացքից թվում է սովորական և հերթապահ՝ նկատի ունենալով այն, որ բոլորն էլ խոսում են հակամարտության կարգավորման բանալին գտնելու ցանկության մասին: Ոչ ոք չի ասում, թե չի ուզում կարգավորել հակամարտությունը, նույնիսկ Ռուսաստանը, որ հակամարտության չկարգավորվածության ամենամեծ շահառուն է և նաև կայունության հաստատման ամենամեծ խոչընդոտը: Դրա վկայությունն Ադրբեջանին սպառազինության մատակարարումն է, հավասարակշռության խախտումը և խոչընդոտները հրադադարի պահպանման միջազգային մեխանիզմն ներդնելու հարցում:
Այսպիսով, ոչ ոք, նույնիսկ Ռուսաստանը չի ասում, թե չի ուզում օգնել կարգավորմանը: Սակայն վաղուց ժամանակն է, որ մենք փորձենք այլ լույսի ներքո դիտարկել միջազգային հայտարարությունները, որ հնչում են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման առնչությամբ: Այդ իմաստով, Սվիտալսկու հայտարարության մեջ կան բավական հետաքրքրական ենթատեքստեր: Եվրամիությունը շատ է ուզում գտնել օգնել հակամարտության կարգավորման բանալին, բայց չի ստացվում: Իսկ ինչու՞: Եվ այստեղ շատերը կզարմանան, եթե արձանագրենք, որ չի ստացվում Հայաստանի պատճառով:
Իհարկե, հակամարտության թեժացման պատասխանատուն Հայաստանը չէ, գրոհողը, հարձակվողը, ահաբեկիչը, խաղաղ բնակիչներ և զինվորներ խոշտանգողը Ադրբեջանն է, սա անխոս, ու սա անպայման պետք է արժանացնել միջազգային իրավական գնահատականի: Սակայն այստեղ մենք գործ ունենք երկու հասկացության հետ, որոնք հաճախ շփոթում ենք՝ հակամարտության կարգավորում և կարգավորման գործընթաց: Ադրբեջանը աղճատում է գործընթացը՝ այն վերածելով մարդասպանության և հույս ունենալով դրանով հասնել իր համար ձեռնտու կարգավորման: Հայաստանը հայտնվել է պաշտպանվողի դերում, ստիպված է պայքարել իր և Արցախի սահմաններն անառիկ պահելու, խաղաղ բնակչության անվտանգության համար:
Ուրեմն ո՞րն է այստեղ Հայաստանի պատասխանատվությունը: Հայաստանի պատասխանատվությունն այստեղ հենց այն է, որ չի ձեռնարկվում գրոհ: Ու խոսքն այստեղ ռազմական գրոհի մասին չէ: Հայաստանը նախահարձակ չէ, Հայաստանը չի ապակայունացնում Կովկասը, տարածաշրջանը, միջազգային անվտանգության համակարգը: Ավելին՝ Հայաստանի զինված ուժերը, ըստ էության, պահում են ոչ միայն Հայաստանի, այլ նաև Եվրոպայի անվտանգության սահմանը: Խնդիրը, սակայն, այն է, որ այս իրավիճակը, հակամարտության կարգավորման գործընթաց կոչվող այդ եռացող կաթսան դեռ շատ երկար կմնա գազօջախի վրա, եթե Հայաստանը չձեռնարկի հզոր գրոհ տնտեսական, քաղաքական, դիվանագիտական ասպարեզում: Հայաստանն այդ գրոհի միջոցով պետք է հասնի հակամարտության կարգավորման՝ կատարելով իր քաղաքակրթական ճեղքումը:
Եվ երբ դիտարկում ենք Եվրամիության դեսպանի հայտարարությունն ահա այս համատեքստում, ապա պարզ է դառնում, թե ինչի մասին է ակնարկում Պյոտր Սվիտալսկին: Հայաստանի անկախությունից կամ պարզապես ղարաբաղյան պատերազմի հրադադարից ի վեր Եվրամիությունը Հայաստանին ցուցաբերել է մոտ մեկ միլիարդ դոլարի ֆինանսական օժանդակություն, այն էլ՝ տարբեր դրամաշնորհային ծրագրերի տեսքով: Միաժամանակ եղել են վարկային ահռելի ծրագրեր՝ արտոնյալ պայմաններում: Դրան զուգահեռ եղել են այլ կարգի տարբեր աջակցություններ, քաղաքական խորհրդատվություններ:
Այդ ամենն ուղղված կամ միտված է եղել Հայաստանի ինստիտուցիոնալ զարգացմանը, պետականության մշակույթի ձեավորմանն ու արդիականացմանը, իրավական մշակույթի ձեավորմանը, քաղաքական համակարգի զարգացմանը, պետականության ժամանակակից պատկերի կազմմանը, որը լիովին փոխելու էր թե՛ Հայաստանի, թե՛ տարածաշրջանի նկարագիրը:
Մենք՝ հայերս, հայաստանցիներս, պահանջում կամ ակնկալում ենք պարզունակ մոտեցումներ, որ Եվրամիությունը կամ միջազգային հանրությունը հայհոյի մարդասպան Ադրբեջանին և միարժեք սատարի մեզ: Եվ այն, որ սա ներքին արդարացիության մեծ հիմքեր ունեցող ակնկալիք է՝ կասկածից վեր է: Սակայն այս ակնկալիքն արդարացված չէ իրական քաղաքականության տեսանկյունից, որը կառուցված է այլ սկզբունքներով ձևավորվող արդարացիության պատկերացումների վրա: Այստեղ գործում է «ով աշխատի, նա կուտի» սկզբունքը: Հնարավոր չէ ներքին կյանքում ապրել դրան հակադիր՝ «ով գողանա, նա կուտի» սկզբունքով, իսկ արտաքին աշխարհից պահանջել միարժեք աջակցություն: Այդ աջակցությունը ցուցաբերվում է յուրայիններին, քաղաքակրթական «հարազատներին», և սա փաստ է, որից հնարավոր չէ երես թեքել:
Եվ Հայաստանին երկու տասնամյակ պարբերաբար տրվում է հնարավորություն, ցուցաբերվում է օժանդակություն քաղաքկրթական «հարազատի» կարգավիճակ ստանալու համար, տնտեսական և քաղաքական բարեփոխումների միջոցով բոլորովին նոր որակի պետական նկարագիր ձեռք բերելու համար, որն արդեն կառաջացնի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում հենց այն «անհավասարությունը», որն այդպես ակնկալում ենք աշխարհից: Պարզապես, մենք պետք է այդ անհավասարության իրավունքը վաստակենք մեր պետականաշինության ձեռքբերումներով:
Դա է Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման ճանապարհը և այսօր, երբ ակնհայտ է ստեղծված նոր իրավիճակը, միաժամանակ տապալվել է Ադրբեջանի ռազմական սադրանքի հերթական փորձը, Հայաստանը անհապաղ պետք է ձեռնամուխ լինի այդ քայլերին, քանի դեռ Ադրբեջանն ուշքի չի եկել հաջորդ փորձը կազմակերպելու համար: Կասկած չկա, որ մեր զինվորականությունը հետ է մղելու նաև մյուս բոլոր փորձերը, բայց մենք չենք կարող պետականությունը հանգստացնել զինվորականության դափնիների վրա, անընդհատ վտանգի տակ պահելով նրանց կյանքը:
Լուսանկարը՝ sputniknews.com-ի
