«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ֆինանսների փոխնախարար Վախթանգ Միրումյանը:
– Պարոն Միրումյան, ֆինանսների նախարար Գագիկ Խաչատրյանն անցած շաբաթ հայտարարել էր, թե տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում անկում կա, և դա է մտահոգիչը: Այդ անկումը որքանո՞վ է անդրադարձել հարկերի հավաքագրման վրա:
– Առաջին մտահոգությունն այն է, որ մենք ներմուծման ծավալների էական անկում ունենք: Խոսքը վերաբերում է հատկապես ներմուծման այն ծավալներին, որոնք հարկունակ մաս են կազմում: Ներմուծման մեջ հարկունակ մասը նվազել է:
– Հատկապես ո՞ր ապրանքների ներմուծումն է նվազել:
– Սկսած ավտոմեքենաներից մինչև կենցաղային տեխնիկա, անվադողեր, կարագ, ցորեն և այլն: Մոտ 100 ապրանքատեսակի ներմուծում նվազել է:
– Հրապարակված տնտեսական ցուցանիշների համաձայն՝ Հայաստանում 4,4 տոկոս աճի դեպքում առաջին կիսամյակում Համախառն ներքին արդյունքը ավելացել է 286 միլիարդ դրամով, մինչդեռ հարկերը ոչ թե համարժեք չափով, այլ ընդամենը մոտ 1 միլիարդ դրամով են ավելացել: Հավաքագրված հարկերն ինչո՞ւ համարժեք չափով չեն աճել:
– Տնտեսական աճին համապատասխան հարկային եկամուտները կարող են համարժեք աճել միայն մի դեպքում՝ եթե տնտեսության բոլոր ոլորտները հարկվում են հավասարապես: Հակառակ պարագայում տնտեսական աճը չի կարող համարժեք եկամուտների աճի բերել: Եթե գյուղատնտեսությունն ամբողջությամբ ազատված է շահութահարկից, եկամտահարկից, ավելացրած արժեքի հարկից, և եթե այդ ոլորտում աճ է արձանագրվում, բնականաբար այդ աճը չի կարող բերել համարժեք հարկային եկամուտների աճի: Եթե աճ է արձանագրվում հանքարդյունաբերության ոլորտում, որը հիմնականում արտահանվում է, և այստեղ ԱԱՀ զրոյական դրույքաչափ է կիրառվում, ինչը նշանակում է, որ ոչ միայն ԱԱՀ չի վճարվում, այլ նաև պետությունը վերադարձնում է մատակարարներին վճարած հարկի գումարը, բնականաբար այստեղ մենք համարժեք եկամուտների աճի մասին չենք կարող խոսել: Եթե մենք խոսում ենք այնպիսի ոլորտներում աճի մասին, որոնք հարկվում են հաստատագրված վճարներով՝ ծառայությունների ոլորտ, հանրային սնունդ, զվարճություններ, վիճակախաղեր, խաղային բիզնես և այլն, բնականաբար այդ աճը չի կարող բերել եկամուտների աճի, որովհետև, այդտեղ տարեկան հաստատված պետական տուրքեր են:
– Ինչպիսի՞ անկումների մասին է խոսքը, որ Գ. Խաչատրյանը բարձրաձայնել է այդ մասին: Նման բան նախկինում չէր եղել:
– Օրինակ՝ եթե շինարարության ոլորտում անկում կա, իսկ այդ ոլորտն ամբողջությամբ հարկվում է, բնականաբար դա մեզ մտահոգում է: Եթե մշակվող արդյունաբերության ոլորտում անկում կա, բնականաբար դա մեզ մտահոգում է: Եթե այս ոլորտներում աճ լիներ, դա պետք է եկամուտներին համարժեք հարկման աճ բերեր:
– Վարչապետի և Գ. Խաչատրյանի միջև հակասությո՞ւն կա, որ նախարարը հայտարարում է, թե անկախ վիճակագրական տվյալներից՝ բոլոր ոլորտներում անկում կա, իսկ Հովիկ Աբրահամյանը հակադարձում է, թե «վարչապետի ասածներին կառավարության որևէ անդամ չի կարող հակադրվել»:
– Ինձ նման հակասություն հայտնի չէ: Նախարարի ասածը վերաբերում էր ոչ թե նրան, որ տնտեսական աճ չի եղել: Բնականաբար եղել է, դա արձանագրված է, վիճակագրությունը հրապարակել է: Նախարարի ասածն ընդամենը վերաբերում էր այն բանին, որ տնտեսական աճը չի եղել այն ոլորտների հաշվին, որոնք համարժեք հարկային եկամուտներ կարող էին ապահովել:
– Նախարարի «գրեթե բոլոր ոլորտներում անկում կա» հայտարարության դեպքում ինչպե՞ս կարող է տնտեսական աճի մասին խոսք գնալ: Գ. Խաչատրյանը հայտարարել էր, թե անկախ վիճակագրական տվյալներից՝ գրեթե բոլոր ոլորտներում անկում կա: Այդպիսով նա նաև կասկածի տակ է դրել վիճակագրական տվյալները:
– Խնդիրը ոչ թե չհավատալը կամ չվստահելն է, այլ, կրկնում եմ, այն, որ աճը եղել է այն ոլորտների հաշվին, որոնք հարկման բազա չեն ապահովում: Եթե դուք նայեք 4,4 տոկոս տնտեսական աճի կառուցվածքը, կտեսնեք, որ դրա մեջ 1,8 տոկոսային կետը ապահովել է զվարճությունների ոլորտը, որը պետական տուրքով է հարկվում: Այս ոլորտում եթե անգամ 10 տոկոս աճ գրանցվեր, միևնույն է, այդտեղից հարկային եկամուտներ չէին գոյանա, քանի որ հաստատագրված պետական տուրքով է հարկվում: Եթե ուսումնասիրեք, թե գյուղատնտեսական ոլորտն ինչքանով է նպաստել 4,4 տոկոս տնտեսական աճին, կտեսնեք, որ էական մասնաբաժին ունի, բայց գյուղատնտեսությունից մենք հարկեր չենք վճարում:
