Այս միտումը պահպանվելու դեպքում փոքրերի վիճակը փոքր-ինչ կթեթևանա:
«Ժամանակ» օրաթերթի նախորդ համարներում մենք անդրադարձել ենք Պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից մոնիտորինգի ենթարկվող խոշոր հարկատուներին և նրանց վճարած հարկերին:
2010թ. օրինակ` մեր խոշոր հարկատուները էականորեն ավելի քիչ են ավելացրել բյուջե վճարվող հարկերը, քան բյուջեի հարկային եկամուտների աճի միջին տեմպն է եղել: Սա նշանակում է, որ խոշորներից հետո եկողները շավ ավելի մեծ չափով են ավելացրել բյուջե վճարվող հարկերը: Ընդ որում` սա այն դեպքում, երբ խոշոր հարկատուների եկամուտները միջինում ավելի շատ են աճած եղել, քան մյուս հարկատուներինը:
Սակայն 2011թ. հունվար ամսվա պատկերը, բարեբախտաբար, փոխվել է: Խոշոր հարկատուները էականորեն ավելի շատ են ավելացրել իրենց կողմից բյուջե վճարվող հարկերը, քան հարկային եկամուտների աճի տեմպն է եղել: Այսպես, ըստ օրերս ՊԵԿ-ի հրապարակած «Խոշոր հարկ վճարողների մոնիտորիգի 2011թ. հունվար ամսվա ամփոփ ցուցանիշների վերլուծականի», մոնիտորինգի ենթարկվող 440 հարկ վճարողների կողմից պետական բյուջե վճարված հարկերի և այլ պարտադիր վճարների ծավալը աճել է 47.2%-ով:
Մյուս կողմից, ըստ ֆինանսների նախարարության հրապարակած 2011թ. հունվար ամսվա պետական բյուջեի կատարման օպերատիվ հաշվետվության, 2011 թվականի հունվար ամսվա ընթացքում ՀՀ պետական բյուջե վճարված հարկային եկամուտներն ու պետական տուրքերը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 10.7%-ով, այսինքն` էականորեն ավելի քիչ, քան խոշորների ավելացրած հարկերի չափն է:
Նշենք նաև, որ բացարձակ թվով 2011թ.-ի հունվարին խոշոր հարկ վճարողների կողմից վճարվել է շուրջ 21.6 մլրդ դրամ, ինչը կազմում է 2011թ.-ի հունվար ամսին հանրապետությունում հավաքագրված հարկային եկամուտների 61.4 %-ը: Ավելին` նման մեծ չափով հարկային մուտքեր 440 խոշոր հարկատուներն ապահովել են այն պարագայում, երբ իրենց իրացումից ստացված հասույթը նվազել է: Այսպես, նրանց հասույթը կազմել է մոտ 139 մլրդ դրամ, ինչը 4.6%-ով պակաս է նախորդ տարվա համապատասխան ամսվա ցուցանիշից:
Այսինքն` ստացվում է, որ թեև իրացումից հասույթը այս խոշոր կազմակերպությունների համար նվազել է, սակայն նրանք էականորեն ավելացրել են բյուջե վճարվող հարկերը, որոնք կազմել են բյուջեի ողջ հարկային եկամուտների ավելի քան 60 տոկոսը:
Սա, իհարկե, դրական միտում է: Եվ եթե այսպես շարունակվի, ու խոշորները իրենց եկամուտների նվազման պարագայում ավելի մեծացնեն իրենց վճարած հարկերի ծավալը, ապա նրանց դերը մեր տնտեսությունում կնվազի, իսկ բյուջեի հարկային եկամուտների կառուցվածքում կաճի:
Սակայն վստահ չենք, որ այս միտումը կշարունակվի, քանի որ 2009 և 2010 թվականներին էլ եղել են ամիսներ, երբ խոշոր հարկատուները ավելի մեծ չափով են ավելացրել իրենց վճարած հարկերը, սակայն մի քանի ամիսների կամ տարվա կտրվածքով հակառակ միտումն է արձանագրվել: Կարող ենք նաև ենթադրել, որ իրականում այս տարվա հունվարին փոքրերի հաշվին բյուջեն լցնելը որոշակի խնդիրներ է առաջացրել իշխանությունների համար, այդ պատճառով էլ նրանք հավաքվել և «մուծվել» են, հակառակ դեպքում այս լարված քաղաքական իրավիճակում հետևանքները կարող էին ծանր լինել իրենց համար:
Նշենք ևս մեկ կարևոր հանգամանք: Այս 440 խոշոր հարկատուների մոտ հարկային ստուգումների արդյունքում պետական բյուջե վճարման ենթակա լրացուցիչ գումարների չափը 2011թ. հունվարին կազմել է 194 մլն դրամ, ինչը նախորդ տարվա համապատասխան ժամանակահատվածի ցուցանիշը գերազանցում է ավելի քան երկու անգամ: Սա ևս մեկ անգամ փաստում է, որ այս տարվա հունվարին մեր հարկայինը համեմատաբար «դաժան» է գտնվել խոշորների նկատմամբ:
Հրայր Մանուկյան, «Ժամանակ» օրաթերթ
