«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԵՊՀ հայոց լեզվի պատմության ամբիոնի ասպիրանտ, Մատենադարանի կրտսեր գիտաշխատող Խաչիկ Հարությունյանը:
– Հետաքրքիր է իմանալ` հայաստանյան կրթական ներկա համակարգում սովորող ասպիրանտի ակնկալիքները ինչպիսի՞ն են: Հեռանկարներ տեսնո՞ւմ եք ձեռք բերվելիք գիտելիքների ու փորձի արդյունավետ կիրառման գործում: Ինչպիսի՞ն են այդ հեռանկարները և ավելի շատ ներսի՞ հետ են կապված, թե՞ դրսի:
– Սկսեմ վերջից. կարծում եմ` այս հարցին գիտական տարբեր բնագավառների մեջ մասնագիտացող երիտասարդներ տարբեր պատասխան կտային` հաշվի առնելով իրենց մասնագիտության նկատմամբ երկրում առկա հետաքրքրությունն ու աշխատանքի հեռանկարը: Մի մասը, ցավոք, հենց իմ ասպիրանտակից ու նույնիսկ արդեն պաշտպանած ընկերներից իրենց ապագան այլևս Հայաստանի հետ չեն կապում: Մասնագիտանալով հայագիտության ասպարեզում` չեմ կարծում, որ Հայաստանից դուրս այդ անելն ավելի արդյունավետ է կամ հեռանկարային: Այլ հարց է, թե այստեղ որքան է դրան ուշադրություն դարձվում: Յուրաքանչյուր մարդ ակնկալում է ուսումն ավարտելուց հետո աշխատանք գտնել: Ասպիրանտուրան ավարտելուց և թեկնածուական ատենախոսությունս պաշտպանելուց հետո ցանկանում եմ ստացած գիտելիքներս ծառայեցնել ի նպաստ գիտության: Շատ կուզեմ իմ սիրած գործով զբաղվել հենց Հայաստանում:
– Այնուամենայնիվ, այսօր արտերկրի մի շարք համալսարանների հայագիտության ամբիոններում ասպիրանտներին հատկացված տեղեր կան, իսկ ասպիրանտուրա դիմողներ` գրեթե ոչ, ո՞րն է, ըստ Ձեզ, պատճառը, գուցե համապատասխան կրթաթոշակնե՞ր չկան:
– Հայագիտությունը կարող է զարգանալ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս: Ամեն ինչ պայմանավորված է գիտական շրջանակների հետաքրքրությամբ: Այսօր էլ կան օտարերկրյա հայագետներ, որոնք իրենց ներդրումն ունեն ժամանակակից հայագիտական մտքի զարգացման գործում: Շատ կարևոր է նաև հայազգի հայագետների գործունեությունը, որոնք ապրում և գիտական գործունեություն են ծավալում հայրենիքից դուրս: Սակայն պետք է նշել, որ հայագիտական տարբեր կենտրոններ, որոնք գործում են արտասահմանյան բուհերի ներսում իբրև ամբիոններ, ունեն նաև պետական հոգածության կարիք: Մասնավորապես նաև այդ աջակցության և հովանավորության բացակայության հետևանքով փակվեց Լեյդենի համալսարանի հայագիտության ամբիոնը: Այս տարվա հունվար ամսին կառավարությունն ընդունել է հայագիտության ռազմավարական կարգ, որի նպատակն է հենց այսպիսի խնդիրների լուծումն ու երիտասարդներին հայագիտության հետ կապելը` լուծելով առաջին հերթին հենց ասպիրանտական տեղերի նպատակային հատկացման հարցը: Հուսանք` այն կարդարացնի իրեն:
– Ձեր կողմնորոշումն ի սկզբանե ուղղված է եղել ԵՊՀ-ի ասպիրանտուրայում սովորելո՞ւն, թե՞ մտածել եք նաև ուսումնական այս փուլն արտերկրում իրականացնելու հնարավորությունների մասին:
– Դպրոցն ավարտելուց հետո մեզանից քչերն են լավ պատկերացում կազմում արտասահմանում կրթություն ստանալու մասին, ուստի շրջանավարտների մեծ մասը նախապես իրենց հայացքն ուղղում է ներքին բուհերին: Եվ դա, ըստ իս, այնքան էլ վատ չէ, իսկ ահա համալսարանն ավարտելուց հետո ցանկալի է ուսումը շարունակել արտասահմանյան բուհերում, ինչն առաջին հերթին կապված է ինֆորմացիայի և ֆինանսական միջոցների հետ: Ես էլ, ավարտելով ԵՊՀ բակալավրիատը և մագիստրատուրան, ցանկություն ունեցել եմ ուսումս շարունակել արտասահմանում, սակայն իմ մասնագիտության մեջ նոր գիտելիքների ձեռքբերումը առաջին հերթին կապված է Հայաստանի հետ` իբրև հայագիտության կենտրոնի, ուստի ուսումս այստեղ շարունակելու որոշումը լրիվ տրամաբանական էր:
– Բավարարո՞ւմ է Ձեզ ԵՊՀ ասպիրանտուրայի մակարդակը: Եթե կան թերացումներ, ապա բովանդակությա՞ն պլանին են դրանք վերաբերում, թե՞ զուտ տեխնիկական են:
– Այստեղ հարցը միայն ԵՊՀ-ին չի վերաբերում, այլ ասպիրանտական նոր համակարգին, որին անցել են հայաստանյան բոլոր բուհերը: Այն մարդիկ, որոնք չեն առնչվել այս համակարգի հետ, լավ չեն պատկերացնում խնդիրները, իսկ որ դրանք առկա են, որևէ կասկած չկա: Արդեն մեկ տարի է` ասպիրանտ եմ, բայց այդպես էլ համակարգից ես և ընկերներս գլուխ չենք հանում: Շատ չեմ ուզում մանրամասնել, բայց ասեմ, որ այդ խնդիրները և՛ բովանդակային են, և՛ տեխնիկական: Միայն այն, որ շարունակում ես բակալավրի նման հաճախել տարբեր դասերի, որոնք ոչ մի կապ չունեն մասնագիտությանդ հետ և բավական ժամանակ են խլում, արդեն խնդիր է: Եվ այդ ամենը «կրեդիտ» կոչվածի համար:
– Ի՞նչ եք կարծում, արդյոք հասարակության կողմնորոշումը դեպի հասարակագիտական առարկաները չի՞ նվազել վերջին տարիներին: Եթե նվազել է, ապա ո՞րն է, ըստ Ձեզ, պատճառը:
– Ես, իհարկե, չեմ կարծում, որ հասարակագիտական կամ հումանիտար առարկաների նկատմամբ հետաքրքրությունը հասարակության կողմից նվազել է: Ճիշտ հակառակն է, իմ կարծիքով, ավելի շատ, ցավոք, այդ պակասը նկատելի է բնագիտական ոլորտում: Սա իրոք ցավալի է, քանի որ գիտության այս բնագավառի զարգացումը մեր երկրին շատ օգտակար կլիներ բազմաթիվ առումներով:
